SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2016-2017 Zitting 2016-2017
________________
22 décembre 2016 22 december 2016
________________
Question écrite n° 6-1221 Schriftelijke vraag nr. 6-1221

de Ann Brusseel (Open Vld)

van Ann Brusseel (Open Vld)

à la secrétaire d'État à la Lutte contre la pauvreté, à l'Égalité des chances, aux Personnes handicapées, et à la Politique scientifique, chargée des Grandes Villes, adjointe au Ministre des Finances

aan de staatssecretaris voor Armoedebestrijding, Gelijke Kansen, Personen met een beperking, en Wetenschapsbeleid, belast met Grote Steden, toegevoegd aan de Minister van Financiën
________________
Violence entre partenaires - Suivi thérapeutique des auteurs - Nouveaux programmes - Exécution - Récidive - Mesure Partnergeweld - Dadertherapie - Nieuwe programma's - Uitvoering - Recidive - Meting 
________________
violence domestique
thérapeutique
peine de substitution
statistique officielle
huiselijk geweld
geneeswijze
vervangende straf
officiële statistiek
________ ________
22/12/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 26/1/2017)
26/1/2017Antwoord
22/12/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 26/1/2017)
26/1/2017Antwoord
________ ________
Aussi posée à : question écrite 6-1219
Aussi posée à : question écrite 6-1220
Aussi posée à : question écrite 6-1219
Aussi posée à : question écrite 6-1220
________ ________
Question n° 6-1221 du 22 décembre 2016 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-1221 d.d. 22 december 2016 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Je me réfère aux questions écrites n°s 6-259, 6-260 et 6-261, que j'ai posées antérieurement, et aux réponses que vous y avez apportées. La présente question porte sur l'égalité des chances et relève donc bien de la compétence du Sénat conformément à l'article 79 du règlement du Sénat. Il s'agit dès lors d'une matière transversale – Communautés.

Ces dernières années, dans l'approche des violences entre partenaires, on s'est montré davantage attentif aux auteurs des faits ainsi qu'à l'accompagnement et à l'aide à leur apporter pour éviter la récidive.

Une aide devrait toujours être proposée aux auteurs des faits et devrait même leur être imposée en cas de deuxième incident. L'accompagnement est en effet plus efficace que les amendes qui punissent toute la famille, ou les peines d'emprisonnement, même si ces dernières doivent subsister en tant que menace judiciaire.

Il est nécessaire de développer structurellement le suivi thérapeutique obligatoire des auteurs des faits et le suivi systématique des auteurs de violences entre partenaires. Cela peut contribuer à éviter un dénouement fatal.

J'aimerais dès lors vous poser les questions suivantes :

1) Vous indiquez, dans votre réponse, que les programmes préventifs d’intervention et de traitement existants à destination des auteurs de violences sexuelles seront renforcés et que de nouveaux programmes seront créés afin d’assurer une prise en charge appropriée.

a) Quels sont les nouveaux programmes en cours en ce qui concerne le suivi thérapeutique des auteurs de violences entre partenaires et de violences intrafamiliales ?

b) Combien d'auteurs de faits suivent-ils ces programmes chaque année ?

c) Quel budget est-il affecté à chaque programme ? Combien de thérapeutes y participent-ils ?

d) Y a-t-il de nouvelles thérapies en chantier ? Pouvez-vous préciser votre réponse ?

2) Pensez-vous comme moi qu'une aide doit toujours être proposée à l'auteur des faits et que celui-ci ne peut la refuser en cas de récidive ? Dans l'affirmative, comment allez-vous développer cette offre d'aide conjointement avec les autres instances concernées et les Communautés ? Quels sont le calendrier, les partenaires et le contenu en la matière ? Quelles autres possibilités jugez-vous indiquées ?

3) Vous indiquez que la banque de données des procureurs généraux ne dispose pas encore d'un instrument de mesure de la récidive dans les affaires entrées aux parquets correctionnels, aux tribunaux de la jeunesse et aux parquets de police.

a) Disposez-vous des outils informatiques permettant de mesurer la récidive ?

b) Dans l'affirmative pouvez-vous me communiquer ces chiffres, en particulier, si possible, en ce qui concerne les viols et/ou les violences entre partenaires ?

c) Dans la négative, pourquoi ? Pensez-vous comme moi qu'il s'agit d'une lacune importante ? Prend-on finalement des mesures pour y remédier ? Quels sont le calendrier, le contenu et les budgets en la matière ?

 

Ik verwijs naar mijn eerdere schriftelijke vragen nrs. 6-259, 6-260 en 6-261, en de antwoorden hierop. Deze vraag betreft gelijke kansen en is dus een bevoegdheid van de Senaat overeenkomstig artikel 79 van het reglement van de Senaat. Het gaat dus over een transversale aangelegenheid – Gemeenschappen.

Inzake partnergeweld is er de laatste jaren meer aandacht gekomen voor de daders en de noodzakelijke begeleiding en bijstand om recidive te voorkomen.

Daders zouden altijd een aanbod van hulpverlening moeten krijgen en gedwongen moeten worden om op dat aanbod in te gaan vanaf een tweede incident. Begeleiding is immers efficiënter dan geldboetes (die het hele gezin straffen) of gevangenisstraffen (ook al moeten die blijven bestaan als justitiële stok achter de deur).

Een structurele uitbouw van verplichte dadertherapie en systematische opvolging van plegers van partnergeweld is nodig. Dat kan helpen vermijden dat het tot een fatale ontknoping komt.

Graag had ik u dan ook volgende vragen voorgelegd :

1) U gaf in uw antwoord aan dat de bestaande preventieve interventie- en behandelprogramma's voor daders van seksueel geweld worden versterkt en dat nieuwe programma's worden gecreëerd voor een passende aanpak.

a) Kan u zeer concreet toelichten welke nieuwe concrete programma's er lopen inzake de dadertherapie bij partnergeweld en intrafamiliaal geweld ?

b) Kan u hierbij toelichten hoeveel daders op jaarbasis deze programma's doorlopen ?

c) Kan u per programma meedelen welke budgetten er worden uitgetrokken ? Hoeveel therapeuten er werkzaam zijn ?

d) Staan er nieuwe dader therapieën op het getouw en kan u dit toelichten ?

2) Bent u het met me eens dat er steeds een aanbod van hulpverlening moet zijn voor de daders en dat dit aanbod niet kan worden geweigerd indien er sprake is van recidive ? Zo ja, hoe gaat u dit samen met de andere betrokken instanties en de Gemeenschappen uitwerken ? Kan u toelichten wat het tijdschema, de partners en de inhoud terzake zijn ? Zo neen, waarom niet en welke pistes acht u dan wel aangewezen ?

3) U meldt dat de gegevensbank van de procureurs-generaal nog niet over een instrument beschikten voor het meten van recidive in deze zaken bij correctionele parketten, de jeugdrechtbanken en de politieparketten.

a) Beschikt u over de informaticatools om recidive te meten ?

b) Zo ja, kan u deze cijfers vrijgeven en dan in het bijzonder indien mogelijk wat betreft verkrachtingen en / of partnergeweld ?

c) Zo neen, hoe komt dit ? Bent u het met me eens dat dit een ernstige manco is ? Wordt deze tekortkoming eindelijk verholpen ? Kan u uitgebreid toelichten wat het tijdschema, de inhoud en de budgetten terzake zijn ?

 
Réponse reçue le 26 janvier 2017 : Antwoord ontvangen op 26 januari 2017 :

1 a, b, c, d :

Dans le courant de la seconde moitié de 2016, l'Institut pour l'égalité des femmes et des hommes a analysé le traitement des auteurs de violence conjugale en Belgique visant à prévenir la récidive. L'objectif final de cette analyse est de déterminer la façon dont les programmes de traitement des auteurs de violence conjugale en Belgique sont structurés et organisés, qui intervient et comment il intervient et la façon dont on peut organiser ces processus à l'avenir tout en respectant les directives internationales.

En outre, on identifie également les personnes responsables, dans les différentes parties de notre pays, de l'organisation (cadre légal) de ces programmes et quelles organisations ou associations offrent ces programmes de traitement pour les auteurs de violence conjugale.

Par ailleurs, on reprend les types de programmes de traitement offerts : accompagnement individuel, accompagnement relationnel, thérapie de groupe, etc.

Dans la même idée, on analyse également la façon dont les auteurs entrent en contact avec ces programmes de traitement, ce à quoi ressemble l'offre en Belgique et quelles sont les conditions légales : collaboration « volontaire », approche judiciaire (légale), offre dans les institutions pénitentiaires, etc.

Enfin, cela doit nous amener à une conclusion, à des points fondamentaux et des recommandations en termes de politique pour la mise en place de programmes de traitement pour les auteurs de violence conjugale en Belgique dans le respect des directives internationales en la matière.

Le rapport final de cette étude est attendu pour le premier trimestre de 2017.

2. En effet, nous avons toujours besoin d'une approche spécifique pour les auteurs de violence conjugale. En outre, la Belgique a l'obligation de prendre des mesures en matière de thérapie des auteurs de violence conjugale dans le cadre de l'article 16 de la Convention de lutte contre la violence à l'égard des femmes et la violence domestique (Convention d'Istanbul). La Belgique possède bel et bien des programmes solides d'accompagnement des auteurs de violence conjugale, mais pas des mesures structurelles en la matière. Notre pays devra donc poursuivre son travail en visant une offre généralisée et structurelle d'accompagnement spécifique des auteurs de violence conjugale. Les différentes formes de travail, à savoir l'accompagnement individuel ou l'accompagnement par couple d'une part et le travail en groupe d'autre part, comme on l'a mis en place en Belgique pour la première fois dans les projets pilotes de 2004, doivent être approfondies. Dans ce cadre, les thérapies d'auteurs tant « volontaires » qu'« obligatoires » sont toutes pertinentes. Selon moi, les deux stratégies doivent donc également être approfondies. Pour ce qui est de la thérapie « obligatoire » des auteurs, il convient d'établir des ponts avec les programmes de traitement à toutes les phases du traitement pénal, à savoir avec le parquet, les juges d'instruction et les juridictions d'instruction, les juges, les services psychosociaux des prisons et les maisons de justice. Il convient également de garder un œil sur le rôle que les États fédérés doivent jouer. L'application de la loi relative à l'interdiction de résidence en cas de violence conjugale doit établir des liens avec les programmes de traitement. Pour pouvoir mettre en place la stratégie correcte avec les différents partenaires aux niveaux fédéral, communautaire et régional, nous devons d'abord nous faire une idée claire de tous les points fondamentaux existants et des solutions possibles. Ici, nous renvoyons au point 1.

Je veux également vous renvoyer au Plan d'action national de lutte contre la violence liée au genre 2015 - 2019. Plusieurs mesures de ce PAN ont des liens avec ces programmes de traitement.

3 a, b, c

En 2015, j'ai demandé au service des Sciences comportementales de la police fédérale de procéder à une enquête concernant l'évaluation des risques chez les délinquants sexuels. L'objectif de cette étude était de :

1. Offrir un aperçu des outils d'évaluation des risques existants et utilisés pour les auteurs de violence sexuelle et des risques de récidives, en Belgique et à l'étranger, dans toutes les formes d'approche des délits de violence sexuelle (assistance, police, justice, prison, soins (judiciaires) ultérieurs, santé, etc.).

2. Émettre les fondamentaux scientifiques et les « bonnes pratiques » de ces instruments et offrir un aperçu de quels instruments sont les plus adaptés à quels moments.

3. Émettre une analyse critique et un aperçu des lacunes éventuelles actuelles pour une utilisation efficace, adéquate et standardisée de ces instruments en Belgique.

4. Et, enfin, les conditions périphériques nécessaires à l'exécution des instruments choisis (concernant par exemple le manque de directives contraignantes, la nécessité d'appliquer des modifications législatives, le besoin de formations) doivent être analysées.

Pour l'instant, l'Institut pour l'égalité des femmes et des hommes traduit les résultats de l'étude en recommandations potentielles pour les politiques. Celles-ci seront présentées au comité pilote au printemps. Sur cette base, je les présenterai ensuite au ministre de la Justice.

En ce qui concerne la violence conjugale, nous investissons depuis quelques années dans des études d'évaluation des risques autour de ce phénomène de la violence conjugale et dans le développement d'instruments d'évaluation. Je vous envoie, en annexe, le comité de presse relatif à l'évaluation des risques en matière de violence conjugale.

En décembre 2016, la secrétaire d'État a également organisé une journée d'étude, qui a remporté un franc succès, pour cent cinquante magistrats et fonctionnaires de police de référence autour de l'évaluation des risques dans les cas de violence conjugale. Le rapport de cette journée d'étude sera prochainement publié sur le site Internet de l'IEFH. C'est également sur ce site qu'on a pu retrouver les résultats de l'étude relative à la récidive dans la violence conjugale menée par le NICC, La politique criminelle en matière de violences conjugales : une évaluation des pratiques judiciaires et de leurs effets en termes de récidive en 2016. Enfin, je renvoie également au PAN 2015-2016 dans lequel le ministre de l'Intérieur prévoit une étude sur les « facteurs de risque et de protection dans la violence conjugale » [traduction libre].

1 a, b, c, d:

Het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen heeft in de tweede helft van 2016 een onderzoek naar de behandeling van daders van partnergeweld in België ter voorkoming van recidive van partnergeweld laten uitvoeren. Het uiteindelijke doel van dit onderzoek is vaststellen hoe de behandelingsprogramma’s voor daders van partnergeweld in België gestructureerd en georganiseerd zijn, wie en hoe men hier terecht komt en hoe dit in de toekomst optimaal kan georganiseerd worden met respect voor de internationale richtlijnen.

Daarbij wordt een overzicht gemaakt van wie in de verschillende landsdelen in België verantwoordelijk is voor de organisatie (wettelijk kader) van deze programma’s en welke organisaties of verenigingen deze behandelingsprogramma’s voor daders van partnergeweld aanbieden.

Er wordt ook een overzicht gegeven van het soort aangeboden behandelingsprogramma’s: individuele begeleiding, relationele begeleiding, groepstherapie, enz.

Hierbij aansluitend wordt ook geanalyseerd hoe de daders in deze behandelingsprogramma’s terecht komen, hoe dit aanbod er in België uitziet en wat de wettelijke voorwaarden hiervoor zijn: “vrijwillige” medewerking, justitiële (forensische) benadering, aanbod in penitentiaire instellingen, enz.

Tenslotte moet dit resulteren in een conclusie, knelpunten en aanbevelingen inzake het beleid voor het aanbieden van behandelingsprogramma’s voor daders van partnergeweld in België met respect van de internationale richtlijnen terzake.

Het eindrapport van dit onderzoek wordt in het eerste kwartaal van 2017 verwacht.

2. Een specifieke benadering van plegers van partnergeweld is inderdaad nog steeds vereist. Bovendien is België verplicht om maatregelen inzake dadertherapie bij partnergeweld uit te werken in het kader van Artikel 16 van het Verdrag ter voorkoming en bestrijding van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld van de Raad van Europa (CAVHIO of Verdrag van Istanbul). Aangezien er in België wel degelijk programma’s voor begeleiding van daders van partnergeweld bestaan, maar structurele maatregelen ontbreken, zal ook België verder moeten evolueren in de richting van een veralgemeend en structureel aanbod van specifieke begeleiding van plegers van partnergeweld. De verschillende werkvormen, met name de individuele of koppelbegeleiding enerzijds en groepstraining anderzijds zoals voor het eerst uitgewerkt in de Belgische pilootprojecten in 2004, moeten verdergezet worden. Daarbij zijn zowel de “vrijwillige” als “verplichte” dadertherapie zinvol. Beide strategieën moeten mijns inziens dus ook verder uitgewerkt worden. Wat de “verplichte” dadertherapie betreft moet er een goede aansluiting zijn op de behandelingsprogramma’s in alle fasen van de strafrechtelijke afhandeling , met name op het niveau van het parket, de onderzoeksrechters en onderzoeksgerechten, de rechters, de psychosociale diensten van de gevangenissen en de justitiehuizen. Ook de rol van de deelstaten hierin moet steeds in het oog worden gehouden. Ook bij de toepassing van de wet op het tijdelijk huisverbod in geval van huiselijk geweld moet er een goede aansluiting zijn op de behandelingsprogramma’s. Om de juiste strategie met de diverse partners op federaal, gemeenschaps- en gewestniveau te kunnen ontwikkelen, moeten wij eerst een duidelijk zicht hebben op alle bestaande knelpunten en mogelijke oplossingen. Hiervoor verwijzen we naar punt 1.

Ik wil hierbij ook wijzen op het Nationaal Actieplan inzake de strijd tegen gendergerelateerd geweld 2015 - 2019. Verschillende maatregelen in dit NAP halen het belang van deze behandelingsprogramma’s aan.

3 a, b, c

In 2015 heb ik de dienst Gedragswetenschappen van de Federale Politie gevraagd om een onderzoek inzake risicotaxatie bij seksuele delinquenten uit te voeren. Het doel van dit onderzoek was :

1. Een overzicht bieden van bestaande en gebruikte risicotaxatie-instrumenten voor daders van seksueel geweld en recidiverisico, in België en in het buitenland, en dit in alle facetten van de aanpak van seksuele geweldsmisdrijven (hulpverlening, politie, justitie, gevangenis, (justitiële) nazorg, gezondheid, etc.).

2. De wetenschappelijk onderbouwde knelpunten en de ‘good practices’ van deze instrumenten aanreiken en tevens een overzicht bieden welke instrumenten in welke facetten het best gebruikt kunnen worden.

3. Een kritische analyse en overzicht aanreiken van de mogelijke bestaande lacunes in het efficiënt, adequaat en uniform gebruik van deze instrumenten in België.

4. En ten slotte dienden de noodzakelijke randvoorwaarden voor de implementatie van deze gekozen instrumenten (e.g., ontbreken van bestaande bindende richtlijnen, de noodzaak aan bepaalde wetswijzigingen, nood aan opleidingen) geanalyseerd te worden.

Het Instituut van de gelijkheid van vrouwen en mannen is momenteel bezig de resultaten van het onderzoek te vertalen in mogelijke beleidsaanbevelingen. Deze zullen in het voorjaar nog voorgelegd worden aan het begeleidingscomité. Op basis waarvan ik deze zal voorleggen aan de minister van Justitie.

Wat betreft partnergeweld, er is sinds enkele jaren zwaar geïnvesteerd in onderzoek naar risicotaxatie rond partnergeweld en in het ontwikkelen van instrumenten inzake risicotaxatie. Ik bezorg U in bijlage ook het persbericht inzake risicotaxatie partnergeweld.

De Staatssecretaris heeft in december 2016 ook een succesvolle studiedag georganiseerd voor 150 politie-referentieambtenaren en –magistraten rond risicotaxatie bij partnergeweld. Het rapport van deze studiedag wordt weldra gepubliceerd op de website van het IGVM. Daar werden ook de resultaten van het onderzoek rond recidive bij partnergeweld van het NICC “het strafrechtelijk beleid van partnergeweld: een evaluatie van de rechtspraktijk en de gevolgen ervan inzake recidive d.d 2016” verspreid. Ik verwijs tot slot ook graag naar het NAP 2015-2016 waar een onderzoek wordt voorzien door de minister van Binnenlandse Zaken inzake ‘protectieve en risicofactoren bij partnergeweld’.