SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
25 juin 2013 25 juni 2013
________________
Question écrite n° 5-9399 Schriftelijke vraag nr. 5-9399

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au vice-premier ministre et ministre de l'Économie, des Consommateurs et de la Mer du Nord

aan de vice-eersteminister en minister van Economie, Consumenten en Noordzee
________________
Assureurs - Liste noire - Nombre record de personnes - Primes impayées - Précarité - Lutte Verzekeraars - Zwarte lijst - Recordaantal mensen - Niet betalen van premies - Precariteit - Bestrijding 
________________
assurance automobile
endettement
pauvreté
prime d'assurance
assurance
autoverzekering
schuldenlast
armoede
verzekeringspremie
verzekering
________ ________
25/6/2013Verzending vraag
25/7/2013Antwoord
25/6/2013Verzending vraag
25/7/2013Antwoord
________ ________
Question n° 5-9399 du 25 juin 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-9399 d.d. 25 juni 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

77.000 personnes supplémentaires sont venues grossir la liste noire des assureurs en 2012. À la suite de cette augmentation d'environ 20 %, la liste atteint un niveau record absolu : plus de 200.000 personnes y figurent. Le plus souvent, les gens se retrouvent sur cette liste noire à cause de primes impayées. Dans presque la moitié des cas, il s'agit de la prime d'assurance voiture. Bien que les noms soient supprimés de la liste après trois ans, elle continue à augmenter de façon impressionnante.

La cause de l'augmentation est évidente : les gens ont des problèmes financiers, les primes d'assurance absorbent une grande part du budget et on espère - en ne les payant pas - échapper à un « accident ».

Tout le monde connaît les conséquences souvent graves du non-paiement des primes, non seulement pour les victimes - qui peuvent pour la plupart faire appel au fonds des garantie - mais également pour les mauvais payeurs qui, à cause du montant extrêmement élevé du dommage, seront confrontés pendant de nombreuses années à des problèmes financiers. En même temps, les compagnies d'assurances savent qu'elles pourront rarement récupérer les primes. Enfin, et cette conséquence n'est pas la moindre, la collectivité doit elle aussi faire les frais de cette négligence. Tout cela sans parler des conséquences humaines de ces drames.

Le problème soulevé ici est fondamental pour notre État de droit et de notre État-providence. C'est précisément parce que le fossé entre les pauvres et les riches se creuse que le nombre de primes d'assurances impayées augmente, d'où l'apparition de graves problèmes humains, financiers et communautaires. Des mesures structurelles s'imposent, certainement pour aider les gens confrontés à des difficultés financières à ne pas tomber dans le piège des primes impayées et, dans le même temps, pour protéger la communauté de l'afflux de problèmes que peuvent causer les primes impayées.

1) Le ministre confirme-t-il l'augmentation inquiétante du nombre de personnes inscrites sur la liste « noire » des assureurs ? Reconnaît-il l'existence d'un lien avec l'augmentation de la précarité ?

2) De quelle manière le ministre pourrait-il lutter structurellement et efficacement contre l'accumulation de problèmes et contre la misère humaine et financière liée aux conséquences du non-paiement des primes d'assurances ?

3) Existe-t-il des mécanismes, des systèmes, etc., permettant de prémunir les gens contre la tentation de ne pas payer les primes d'assurances ou bien les pouvoirs publics se heurtent-ils ici à l'autonomie des citoyens, qui prime sur toute mesure ?

4) Que pense le ministre de l'appel à la suppression de la liste noire lancé par Test-Achats ?

 

In 2012 werd de zwarte lijst van de verzekeraars uitgebreid met 77.000 landgenoten. Met die stijging van ruim 20 % bereikt de lijst een absoluut record: meer dan 200.000 mensen staan erop. De belangrijkste oorzaak waardoor mensen op die zwarte lijst belanden, blijkt de niet-betaling van de premies. In bijna de helft van de gevallen gaat het om de premie voor de autoverzekering. Hoewel de namen na drie jaar van de lijst worden geschrapt, blijft die toch indrukwekkend aangroeien.

De oorzaak voor de opvallende stijging ligt voor de hand: de mensen hebben het financieel moeilijk, verzekeringspremies nemen een grote hap uit het budget en men hoopt - bij het niet betalen - om aan een "ongeluk" te ontsnappen.

Niemand hoeft te worden overtuigd van de vaak ingrijpende gevolgen van het niet betalen van premies. Dat geldt niet alleen voor de slachtoffers - die kunnen grotendeels een beroep doen op waarborgfondsen-, maar ook voor de wanbetalers die door vaak ontiegelijk hoge schadebedragen voor vele jaren in financiële moeilijkheden belanden. Tegelijkertijd weten de verzekeringsmaatschappijen dat ze de premies zelden kunnen recupereren en - last but not least - draait ook de gemeenschap op voor hoge kosten. Dan vermeld ik niet eens de diepmenselijke gevolgen van de drama's.

Hier rijst een fundamenteel probleem in onze rechts- en verzorgingsstaat. Juist omdat de kloof tussen arm en rijk toeneemt, groeit ook het aantal niet-betaalde verzekeringspremies waardoor een extra opeenstapeling van ernstige menselijke, financiële en gemeenschapsproblemen ontstaat. Hier dringen zich wellicht structurele maatregelen op die zeker de mensen met financiële problemen verhinderen om in de valstrik van niet-betaalde premies te stappen en tegelijkertijd ook de gemeenschap beschermen tegen de vloedgolf van problemen die onbetaalde premies kunnen verwekken.

1) Bevestigt de minister de onrustbarende stijging van het aantal mensen die op de "zwarte" lijst van de verzekeraars wordt opgenomen? Beaamt hij de correlatie daarvan met een toenemende precariteit?

2) Op welke wijze kan de minister de opstapeling van problemen, met alle menselijke en financiële ellende verbonden aan de gevolgen van onbetaalde verzekeringspremies, op een structurele wijze succesvol bestrijden?

3) Bestaan er mechanismen, systemen enzovoort om mensen tegen de keuze van het niet betalen van verzekeringspremies te beschermen of botst de overheid hier op een grens van autonomie van burgers, waartegen geen maatregelen bestand zijn?

4) Hoe beoordeelt de minister de oproep van Test-Aankoop om de zwarte lijst gewoon af te schaffen?

 
Réponse reçue le 25 juillet 2013 : Antwoord ontvangen op 25 juli 2013 :

1. Le rapport annuel du Groupement d’intérêt économique DATASSUR confirme, en effet, une augmentation du nombre d’enregistrement dans le fichier RSR. La majorité de ceux-ci ont trait au non-paiement de prime. On peut considérer qu’ils constituent une conséquence de la crise économique et financière.

2. et 3. Il n’existe pas de solutions spécifiques pour combattre les conséquences financières et humaines du non-paiement des primes d’assurance. Souvent les problèmes de paiement sont liés à une problématique plus large de pauvreté ou de paupérisation, laquelle relève de la compétence de ma collègue, la secrétaire d'État à l’Intégration sociale et à la Lutte contre la pauvreté.

4. En ce qui me concerne, il n’est pas encore clair en ce moment quelle est la meilleure méthode pour contrer les abus éventuels de cette liste noire. Test-Achats suggère d’interdire cette initiative privée, d’autres demandent quant à eux de prévoir une réglementation spécifique.

Quoi qu’il en soit, en ce moment, la liste tombe déjà sous la législation relative à la vie privée et est dès lors soumise au contrôle de la commission de protection de la vie privée. Par le passé, cette commission avait d’ailleurs déjà fait part de ses sentiments mitigés quant à cette liste. A la suite des remarques de la commission, la durée de conservation avait déjà été raccourcie antérieurement. Je ne sais pas si cela est suffisant.

D’autre part, l’élaboration d’une régulation spécifique pour cette liste, pourrait être de nature à légitimer celle-ci, ce que je préférais éviter. J’envisage plutôt d’instaurer une obligation de motivation générale au cas ou une assurance est refusée. Cette piste se trouve cependant encore dans un stade précoce et n’a certes pas encore reçu l’approbation du gouvernement. En ce moment, j’examine la possibilité d’une telle obligation de motivation générale en collaboration avec mon collègue des Finances.

1. Het jaarverslag van het Economisch Samenwerkingsverband DATASSUR bevestigt inderdaad een stijging van het aantal registraties in het zogenaamde RSR- bestand, waarvan de meeste te maken hebben met de niet-betaling van de premie. Er kan van uitgegaan worden dat deze stijging onder meer te maken heeft met de gevolgen van de economische en financiële crisis.

2.en 3. Er bestaan geen specifieke oplossingen om de menselijke en financiële gevolgen van het niet-betalen van verzekeringspremies te bestrijden. Vaak kaderen betalingsproblemen in een bredere armoedeproblematiek die behoort tot de bevoegdheid van mijn collega, de Staatssecretaris van Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding.

4. Voor mij is het op dit moment geen uitgemaakte zaak welke de beste methode is om eventuele misbruiken met deze zwarte lijst tegen te gaan. Test aankoop suggereert een verbod op dit privé initiatief, anderen vragen dan weer om specifieke regelgeving.

Feit is dat de lijst op dit moment reeds onder de privacywetgeving valt en dus aan het toezicht van de privacy commissie onderworpen is. Deze commissie heeft in het verleden overigens al laten merken niet onverdeeld gelukkig te zijn met deze lijst. Ten gevolge van opmerkingen van de commissie werd in het verleden de bewaartijd reeds ingekort. Ik weet niet of dit voldoende is.

Een afzonderlijke regulering uitwerken specifiek voor deze lijst zou deze lijst dan weer kunnen legitimeren. Wat ik liever zou vermijden. Ik denk er eerder aan om een algemene motiveringsplicht in te voeren in het geval dat een verzekering geweigerd word. Deze piste is echter nog in een vroeg stadium en zeker nog niet goedgekeurd binnen de regering. Op dit moment wordt de mogelijkheid van een algemene motiveringsplicht wel onderzocht door mij in samenwerking met mijn collega van financiën.