SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
24 mai 2013 24 mei 2013
________________
Question écrite n° 5-9137 Schriftelijke vraag nr. 5-9137

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères, du Commerce extérieur et des Affaires européennes

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken
________________
Le déclin de la démocratie en Hongrie Het democratisch verval van Hongarije 
________________
Hongrie
État de droit
liberté d'expression
discrimination fondée sur l'orientation sexuelle
séparation des pouvoirs
Hongarije
rechtsstaat
vrijheid van meningsuiting
discriminatie op grond van seksuele geaardheid
scheiding der machten
________ ________
24/5/2013Verzending vraag
10/10/2013Antwoord
24/5/2013Verzending vraag
10/10/2013Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-3304 Requalification de : demande d'explications 5-3304
________ ________
Question n° 5-9137 du 24 mai 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-9137 d.d. 24 mei 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

J'ai déjà interrogé plusieurs fois le ministre à ce sujet. J'ai toujours reçu des réponses lénifiantes indiquant que que la Commission et la Cour de justice européennes s'occupaient de tout et qu'il fallait les laisser agir. Je doutais de cette stratégie, exclusivement juridique et formaliste. Un signal politique fort, par exemple un avertissement donné par les chefs des gouvernements des États membres, me semblait au moins aussi utile et urgent.

Entre-temps, les effets indésirables se font sentir. Le 11 mars, le Parlement hongrois a adopté une modification controversée de la Constitution qui bride manifestement l'indépendance du pouvoir judiciaire, et attente ainsi à un principe supposé intangible d'un État de droit démocratique.

Par ailleurs, la liberté d'expression et les droits des couples non mariés, homosexuels notamment, sont menacés. Ce vote ne peut être interprété que comme une provocation et une gifle à l'adresse de l'UE.

Tant M. Barroso, président de la Commission, que le Conseil de l'Europe, ont exprimé en termes clairs leurs préoccupations à cet égard. J'ose espérer que ces termes clairs se traduiront enfin par des actes. Si la Hongrie souhaite rester membre de l'UE, le régime actuel ne peut en nier, voire en combattre, les principes fondamentaux.

Comment le ministre juge-t-il la modification constitutionnelle récemment approuvée par le Parlement hongrois, qui limite entre autres les prérogatives de la Cour constitutionnelle ? Quels sont selon lui ses effets sur le fonctionnement de la démocratie hongroise et de l'État de droit ? Le ministre partage-t-il mon opinion que cette modification constitue une négation des valeurs sur lesquelles se base la coopération à l'échelon européen voire une déclaration de guerre à ces valeurs ? Dans l'affirmative, le ministre est-il prêt à mettre la question à l'agenda du prochain Conseil européen ? Convient-il qu'un signal politique fort, émis de préférence par l'ensemble des chefs de gouvernement, est plus qu'urgent et justifié ? Quelles autres possibilités sur le plan européen et international le ministre voit-il pour mettre le holà à ces évolutions en Hongrie ? Que va-t-il encore entreprendre ?

Les procédures mises en œuvre par la Commission ne semblent guère produire d'effets. La Hongrie s'entête dans la voie qu'elle s'est tracée, que l'on peut appeler « modèle Kremlin light ». Selon le ministre, comment la Commission, gardienne des traités européens, peut-elle jouer un rôle plus actif dans la surveillance de ces évolutions hongroises ? Pense-t-il que l'UE devrait mettre sur pied un mécanisme nouveau et renforcé de contrôle du fonctionnement de l'État de droit ? Une condamnation nette de la Hongrie ne signifierait-elle pas aussi une mise en garde pour d'autres pays qui pourraient être tentés de suivre le mauvais exemple hongrois ?

 

Eerder ondervroeg ik de minister hierover al verschillende keren. Steeds kreeg ik een sussend antwoord, met de mededeling dat de Europese commissie en het Europees Gerechtshof alles onder controle hadden en we het werk aan hen moeten overlaten. Ik betwijfelde deze aanpak sterk, omdat ze louter voor een juridisch formalistische afhandeling koos. Een sterk politiek signaal, bijvoorbeeld een waarschuwing door de regeringsleiders van de EU-lidstaten, leek me op zijn minst even belangrijk en urgent.

Ondertussen laten de ongewenste effecten zich duidelijk voelen. Het Hongaarse parlement keurde op 11 maart de omstreden grondwetswijziging goed. Deze aanpassingen beperken heel duidelijk de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, meteen een aanslag op een toch onaantastbaar geacht principe van een democratische rechtsstaat.

Daarnaast blijken ook de vrijheid van meningsuiting en de rechten van ongetrouwde paren en homostellen sterk bedreigd. Deze goedkeuring kan niet anders worden geïnterpreteerd als een pure provocatie en een slag in het gezicht van de EU.

Zowel Commissievoorzitter Barroso als de Raad van Europa uitten in sterke bewoordingen hun bezorgdheid over deze gebeurtenis. Ik mag hopen dat deze sterke bewoordingen eindelijk ook worden omgezet in sterke daden. Als Hongarije echt in de EU wenst te blijven, kan het huidige regime niet tegelijkertijd de fundamentele principes ervan negeren en zelfs bestrijden.

Hoe beoordeelt de minister de recente grondwetswijziging goedgekeurd in Hongaars parlement,waardoor onder andere de bevoegdheden van het Constitutioneel Hof worden beperkt? Wat zijn volgens de minister de gevolgen van deze grondwetswijziging voor het functioneren van de Hongaarse democratie en rechtsstaat? Deelt de minister mijn opvatting dat deze wijziging een negatie is van en zelfs een oorlogsverklaring aan de waarden die de grondslag vormen van de samenwerking in de Europese Unie? Zo ja, is de minister bereid om deze kwestie aan te kaarten op de volgende Europese Raad? Gaat de minister ermee akkoord dat een sterk politiek signaal, liefst vanwege de gezamenlijke regeringsleiders, meer dan urgent en gerechtvaardigd is? Welke andere mogelijkheden ziet de minister om dergelijke ontwikkelingen in Hongarije in Europees en internationaal verband aan de orde te stellen? Wat zal hij nog verder ondernemen?

De door de Commissie ingezette procedures lijken amper een effect te sorteren. Hongarije gaat eigengereid door op het ingeslagen pad, genoegzaam als een “Kremlin light model” bestempeld. Hoe kan volgens de minister de Commissie, als hoeder van de Europese verdragen, een sterkere rol spelen bij het toezicht op deze Hongaarse ontwikkelingen? Is de minister van mening dat er in de EU een nieuw en sterker mechanisme moet worden opgezet voor het toezicht op de werking van de rechtsstaat? Is een glasheldere veroordeling van Hongarije meteen ook geen waarschuwing voor andere landen die zich misschien door het Hongaarse voorbeeld negatief laten inspireren?

 
Réponse reçue le 10 octobre 2013 : Antwoord ontvangen op 10 oktober 2013 :

La constitution hongroise amendée donne lieu à des questions critiques et de l’inquiétude, aussi bien en Hongrie qu’à l’extérieur. C’est pourquoi j’accorde beaucoup d’importance aux initiatives de la Commission européenne, la « gardienne des traités de l’Union européenne (UE) » et du Conseil de l’Europe.

Le 2 mai 2013, la Commission européenne a remis trois courriers à la Hongrie demandant plus d’information au sujet de certaines dispositions : a) l’article 17, la possibilité pour le gouvernement de lever une taxe ad hoc quand la Cour de Justice de l’Union européenne impose des amendes à la Hongrie pour des violations du droits UE b) la limitation de la publication de publicités politiques lors des campagnes électorales et c) la possibilité pour le président du Bureau National du Pouvoir judiciaire de transmettre une affaire à un autre tribunal.

Les autorités hongroises doivent répondre endéans le mois. C’est alors que la Commission européenne décidera d’éventuelles nouvelles démarches, par ex. le lancement de procédures d’infractions. La Commission européenne travaille étroitement avec le Conseil de l’Europe (Commission Venise) qui donnera un avis en juin 2013 et avec le Parlement européen qui publiera un rapport cet été.

Je ne veux pas m’avancer au sujet des démarches que feront la Hongrie ou la Commission européenne dans ce dossier. Je prends note de l’assurance répétée par le gouvernement hongrois qu’elle est prête au dialogue avec la Commission européenne et le Conseil de l’Europe au sujet de la Constitution amendée. J’encourage la Hongrie à donner un suivi constructif et rapide aux questions posées dans les courriers susmentionnés par la Commission européenne afin d’éviter les procédures d’infractions.

Une autre remarque concernant le dialogue dans cette affaire : de nombreux observateurs constatent qu’en vue de l’approbation parlementaire du 11 mars 2013, les autorités hongroises auraient dû prévoir plus de temps pour un dialogue au niveau national et avec les institutions UE. C’est une occasion manquée de contribuer à une atmosphère sereine et à un terrain d’entente que va plus loin que la majorité politique actuelle.

La demande d’un signal politique fort, comme une déclaration du Conseil européen, ne me paraît pas aller de soi. Le Conseil européen prend des décisions sur base d’un consensus.

Au sein des institutions UE et au sein des États membres UE, une demande pour un nouvel instrument permettant de garantir que les États membres de l’UE s’en tiennent aux valeurs et normes fondamentales de l’UE en matière d'État de droit, de démocratie et de droits de l’Homme s’est fait entendre. Ce souhait se fonde sur le constat que la procédure au sens de l’article 7 du traité UE, qui prévoit d’éventuelles sanctions, est complexe et lente. Il serait utile que l’Union européenne prévoie un mécanisme plus flexible afin de réagir rapidement à de possibles violations des valeurs de l’Union. La mise en place d’un tel mécanisme a d’ores et déjà été proposée dans le rapport du groupe Westerwelle sur l’avenir de l’Union, auquel j’ai participé. L’idée fut reprise dans un récent courrier des ministres des Affaires étrangères allemand, néerlandais, danois et finlandais. J’y ai ouvertement apporté mon soutien lors du Conseil Affaires Générales d’avril. Les modalités concrètes doivent maintenant être déterminées.

De geamendeerde Hongaarse grondwet geeft aanleiding tot kritische vragen en bezorgdheid, zowel in Hongarije als daarbuiten. Daarom hecht ik veel belang aan de initiatieven van de Europese Commissie, de “hoedster van de Europese unie (EU)-verdragen”, en de Raad van Europa.

De Europese Commissie maakte op 2/5/13 drie brieven over aan Hongarije met vraag om meer informatie over volgende bepalingen: a) Artikel 17, d.i. de mogelijkheid voor de regering om een ad-hoc tax te heffen wanneer het Europees Hof van Justitie aan Hongarije boetes oplegt voor inbreuken tegen het EU-recht b) de beperking van de publicatie van politieke advertenties tijdens verkiezingscampagnes en c) de mogelijkheid voor de voorzitter van het Nationaal Bureau voor de Rechterlijke macht om een rechtszaak naar een andere rechtbank te verwijzen.

De Hongaarse autoriteiten dienen binnen de maand te antwoorden. Dan beslist de Europese Commissie over eventuele volgende stappen, bv. de lancering van inbreukprocedures. De Europese Commissie werkt nauw samen met de Raad van Europa (Venetië Commissie) die een advies zal uitbrengen in juni 2013 en met het Europees Parlement dat deze zomer een rapport zal publiceren.

Ik wil niet vooruitlopen op de stappen die Hongarije of de Europese Commissie in dit dossier nog zullen nemen. Ik neem nota van de herhaalde verzekering van de Hongaarse regering van haar bereidheid tot dialoog met de Europese Commissie en de Raad van Europa betreffende de geamendeerde Grondwet. Ik moedig Hongarije aan om constructief en snel gevolg te geven aan de vragen van de Europese Commissie in bovengenoemde administratieve brieven. Zodoende kunnen inbreukprocedures vermeden worden.

Nog een opmerking over de dialoog in deze kwestie: vele waarnemers stellen vast dat de Hongaarse autoriteiten in de aanloop voor de parlementaire goedkeuring op 11 maart 2013 meer tijd hadden moeten uittrekken voor een dialoog op nationaal vlak en met de EU-instellingen. Zo werd de kans gemist om bij te dragen tot een serene sfeer en tot een draagvlak dat verder reikt dan de huidige politieke meerderheid.

De vraag naar een sterk politiek signaal, zoals een verklaring van de Europese Raad, lijkt me niet echt voor de hand te liggen. De Europese Raad neemt immers beslissingen op basis van consensus

Binnen de EU-instellingen en bij de EU-lidstaten groeide de vraag naar een nieuw instrument dat er voor zorgt dat de EU-lidstaten zich houden aan de fundamentele waarden en normen van de EU op het vlak van rechtstaat, democratie en mensenrechten Deze wens stoelt op de vaststelling dat de procedure volgens Artikel 7 van het EU-verdrag, die voorziet in eventuele sancties, complex en traag is. Het zou nuttig zijn om de Europese Unie te voorzien van een meer flexibel mechanisme om snel te reageren op mogelijke schendingen van de waarden van de Unie. De instelling van een dergelijk mechanisme werd reeds voorgesteld in het verslag van de groep Westerwelle over de toekomst van de Unie, waaraan ik heb deelgenomen. Het idee werd heropgenomen in een recente brief van de Duitse, Nederlandse, Deense en Finse ministers van Buitenlandse Zaken. Ik heb er openlijk mijn steun aan betuigd tijdens de Raad Algemene Zaken van april. Nu dienen de concrete modaliteiten verder uitgewerkt te worden.