SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
24 mai 2013 24 mei 2013
________________
Question écrite n° 5-9134 Schriftelijke vraag nr. 5-9134

de Nele Lijnen (Open Vld)

van Nele Lijnen (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères, du Commerce extérieur et des Affaires européennes

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken
________________
Les élections au Kenya De verkiezingen in Kenia 
________________
Kenya
élection présidentielle
droits de l'homme
crime contre l'humanité
Kenia
presidentsverkiezing
rechten van de mens
misdaad tegen de menselijkheid
________ ________
24/5/2013Verzending vraag
18/6/2013Antwoord
24/5/2013Verzending vraag
18/6/2013Antwoord
________ ________
Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-3275 Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-3275
________ ________
Question n° 5-9134 du 24 mai 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-9134 d.d. 24 mei 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Le lundi 4 mars, les Kényans se sont rendus aux urnes. Après quelques jours, Uhuru Kenyatta est sorti vainqueur du scrutin. Le richissime politicien est tout sauf irréprochable. Il est accusé par la Cour pénale internationale de financer des escadrons de la mort responsables du décès de nombreux hommes, femmes et enfants. En avril, il devait se justifier devant la Cour. Dans le passé, les États-Unis, notamment, ont déjà menacé de sanctions si Kenyatta devenait président. Les USA considèrent le Kenya comme un de ses meilleurs alliés mais ces élections peuvent avoir de lourdes conséquences. Kenyatta a pour colistier et donc vice-président potentiel William Ruto. Ce dernier est également accusé de crimes contre l'humanité par la Cour pénale internationale. Ruto aurait organisé des bandes meurtrières de son groupe ethnique, les Kalenjins, contre les Kikuyus, le groupe ethnique du président sortant Kibaki. Cela montre clairement que le clivage ethnique a encore une grande influence au Kenya. Plusieurs journalistes craignent que la population vote encore pour un candidat uniquement parce qu'il appartient à leur groupe ethnique. Au Kenya, on entend souvent comme argument: « C'est l'un d'entre nous ».

La communauté internationale a considéré le Kenya avec méfiance à la suite des violences massives et des émeutes qui ont éclaté lors des élections précédentes. Plus de mille personnes avaient alors perdu la vie. Cette violence a éclaté lorsqu'il est apparu que des fraudes électorales avaient été commises. S'ensuivirent des conflits ethniques sanglants. La violence fut cette fois beaucoup plus limitée mais on dénombre quand même au moins 19 morts. Notamment quatre policiers ont été assassinés. Les morts et les réfugiés constituent un phénomène récurrent lors des élections kenyanes. Entre 1991 et 2001, on a dénombré 4 000 morts et 600 000 réfugiés. Lors des élections de 2007-2008, on a compté 663 000 réfugiés, 1 163 morts et plus de 3 500 blessés. Je vois sur le site internet des Affaires étrangères que notre pays met toujours en garde face à un risque élevé pour les voyageurs au Kenya à la suite des élections.

J'aimerais poser les questions suivantes au ministre.

Que pense le ministre du déroulement de la journée électorale et des jours qui l'ont suivie? Est-il selon lui question d'élections correctes et démocratiques?

Que pense-t-il de la violence et des meurtres commis au cours de la journée électorale? Connaît-il le nombre de morts et de blessés lors de ces élections? Est-il, selon le ministre, question de motifs ethniques? Que pense-t-il de la violence récurrente lors des élections au Kenya?

Le ministre partage-t-il l'avis des États-Unis qui estiment que des mesures doivent suivre maintenant que Kenyatta est président? Si oui, qu'entend-il par mesures? Si non, pour quelle raison, étant donné le procès de Kenyatta et de Ruto devant la Cour pénale internationale?

 

Maandag 4 maart trokken de Kenianen naar de stembus. Na enkele dagen kwam Uhuru Kenyatta als winnaar uit de bus. De steenrijke politicus is wel allesbehalve onbesproken. Hij wordt er door het Internationaal Strafhof van beschuldigd doodseskaders te financieren die de dood van vele mannen, vrouwen en kinderen op hun geweten hebben. In april moet hij zich voor het Strafhof komen verantwoorden. Ondermeer de Verenigde Staten hebben in het verleden al met sancties gedreigd als Kenyatta president werd. De V.S. beschouwt Kenia als een van haar sterkste bondgenoten maar deze verkiezing kan zware gevolgen hebben. Kenyatta heeft William Ruto als running mate en potentiële vice-president. Ook Ruto wordt beschuldigd van misdaden tegen de menselijkheid door het Internationaal Strafhof. Ruto zou moordende bendes van zijn etnische groep, de Kalenjin, tegen de Kikuyu's, de etnische groep van aftredend president Kibaki, hebben georganiseerd. Moge het duidelijk zijn dat de etnische opdeling in Kenia nog altijd een grote invloed heeft. Verschillende journalisten vrezen dat de bevolking nog steeds op een kandidaat stemt enkel en alleen omdat hij van hun etnische groep is. "Het is er een van ons," is een vaak gehoord argument in Kenia.

De internationale gemeenschap keek met argusogen naar Kenia naar aanleiding van het massale geweld en de rellen op de vorige verkiezingsdag, waarbij toen meer dan duizend doden vielen. Dit geweld ontstond toen bleek dat er verkiezingsfraude was gepleegd. Hierop volgden bloedige etnische conflicten. Het geweld was deze keer een stuk beperkter maar toch vielen er weer minstens 19 doden. Ondermeer vier politieagenten werden vermoord. Doden en vluchtelingen zijn een steeds terugkerend fenomeen bij Keniaanse verkiezingen. Tussen 1991 en 2001 ging het over 4000 doden en 600.000 vluchtelingen. Bij de verkiezingen van 2007/8 ging het over 663.000 vluchtelingen, 1163 doden en meer dan 3500 gewonden. Op de website van Buitenlandse Zaken zie ik dat ons land alvast waarschuwt voor een verhoogd risico voor reizigers in Kenia naar aanleiding van de verkiezingen.

Graag had ik de minister volgende vragen gesteld:

Hoe ziet de minister het verloop van de verkiezingsdag en de daaropvolgende dagen? Is er volgens hem sprake van een correcte en democratische verkiezingen?

Hoe evalueert hij het geweld en de moorden op de verkiezingsdag? Heeft hij cijfers over het aantal doden en gewonden bij deze verkiezingen? Is er volgens de minister sprake van etnische redenen? Wat is zijn visie op het steeds terugkerend geweld bij verkiezingen in Kenia?

Deelt de minister de mening van de VS dat er maatregelen moeten volgen nu Kenyatta president is? Indien ja, wat verstaat hij onder maatregelen? Indien neen, waarom niet, gelet op Kenyatta's en Ruto's proces bij het Internationaal Strafhof?

 
Réponse reçue le 18 juin 2013 : Antwoord ontvangen op 18 juni 2013 :

Comparativement à 2007-2008, peu d’actes de violences ont été signalés dans le cadre des élections présidentielles du 4 mars 2013. Quelques heures avant le début du vote, six policiers ont été tués lors d’une rixe dans la région côtière de Mombasa. Six morts ont également été à déplorer parmi les agresseurs. Il s’agit selon mes sources du seul acte de violence notable.

Le peuple kenyan a participé en masse et pacifiquement à cet important scrutin. Ces élections, qui ont également permis d'élire pour la première fois des gouverneurs ainsi que des mandataires locaux, ont été suivies de près par des observateurs européens qui ont souligné l’engagement démocratique de la population. En témoigne un excellent taux de participation, supérieur à 80 %.

A l’heure actuelle, la Belgique n’entretient pas de relations avec le Président kenyan nouvellement élu, Uhuru Kenyatta. Un consensus a vu le jour au sein de l’Union européenne (UE) et les rapports avec le Président Kenyatta, inculpé par la Cour Pénale Internationale (CPI), se doivent d’être limités. Il a en outre été décidé que tout contact de l’UE ou d’un État Membre avec le Président Kenyatta devra être attentivement considéré et que l’UE ainsi que chaque État Membre devra en être préalablement informé.

Il convient de distinguer la situation d’un fugitif, visé par un mandat d’arrêt, de celle d’une personne citée à comparaître. Dans les deux cas, la personne est inculpée par la CPI -la Cour ayant confirmé les charges qui pèsent sur l’individu- mais la Cour considère dans le second cas qu’une citation suffit pour que la personne se présente devant elle.

Le Président Kenyatta ne se soustrait pas pour l’instant aux convocations de la Cour. Cependant, dans l’hypothèse où le Président Kenyatta déciderait de ne plus coopérer avec la Cour, celle-ci pourrait juger utile de délivrer un mandat d’arrêt à son encontre. En ce cas, la Belgique, comme tout État partie au Statut, devrait exécuter ce mandat d’arrêt.

In vergelijking met 2007-2008 werden er in het kader van de presidentsverkiezingen van 4 maart 2013 weinig gevallen van geweld gemeld. Enkele uren voor de stembusgang werden tijdens een gewelddadig treffen in de kuststreek Mombasa zes politieagenten gedood. Ook onder de aanvallers vielen zes doden te betreuren. Dat was volgens mijn bronnen het enige noemenswaardige geval van geweld.

De Keniaanse bevolking heeft talrijk en vreedzaam deelgenomen aan deze belangrijke stembusgang. Deze verkiezingen, waarbij voor het eerst lokale bestuurders en mandatarissen konden worden gekozen, werden van nabij gevolgd door Europese waarnemers die het democratisch engagement van de bevolking onderstreepten. Een bewijs daarvan is de hoge opkomst van meer dan 80 %.

Momenteel onderhoudt België geen betrekkingen met de pas verkozen Keniaanse president, Uhuru Kenyatta. Binnen de Europese Unie (EU) werd een consensus bereikt dat de betrekkingen met President Kenyatta, die door het Internationaal Strafhof (ISH) in staat van beschuldiging is gesteld, zich moeten beperken. Verder werd beslist dat elk contact van de EU of een van de lidstaten met deze persoon nauwkeurig moet worden afgewogen en dat de EU en alle lidstaten hiervan op voorhand in kennis moeten worden gesteld.

Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen een persoon die op de vlucht is en tegen wie een aanhoudingsbevel werd uitgevaardigd en een persoon die een dagvaarding heeft ontvangen om voor het Hof te verschijnen. In beide gevallen is de persoon door het ISH in staat van beschuldiging gesteld– aangezien het Hof de feiten die de persoon ten laste worden gelegd, heeft bevestigd -, maar in het tweede geval gaat het Hof ervan uit dat een dagvaarding volstaat opdat de persoon voor het Hof verschijnt.

De heer Keynatta onttrekt zich op dit ogenblik niet aan de oproepen van het Hof. Wanneer de heer Kenyatta evenwel zou beslissen om niet langer met het Hof samen te werken, zou het Hof het nuttig kunnen achten een aanhoudingsbevel tegen hem uit te vaardigen. In dat geval zou België net als alle andere Partijen bij het Statuut, het aanhoudingsbevel moeten uitvoeren.