SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
24 mai 2013 24 mei 2013
________________
Question écrite n° 5-9112 Schriftelijke vraag nr. 5-9112

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères, du Commerce extérieur et des Affaires européennes

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken
________________
L'intervention au Mali De interventie in Mali 
________________
Mali
OTAN
intervention militaire
Sahel
mission civile de l'UE
Mali
NAVO
militaire interventie
Sahel
civiele missie van de EU
________ ________
24/5/2013Verzending vraag
15/10/2013Antwoord
24/5/2013Verzending vraag
15/10/2013Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-2963 Requalification de : demande d'explications 5-2963
________ ________
Question n° 5-9112 du 24 mai 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-9112 d.d. 24 mei 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

L'intervention française au Mali a bénéficié d'un soutien important. Pratiquement toutes les parties, y compris la Belgique, ont approuvé la décision du gouvernement de proposer une aide militaire à la France. C'est logique car l'instabilité règne dans ce pays et personne ne veut d'une deuxième Somalie sur le continent africain. Mes sentiments sont cependant partagés à propos de cette intervention. J'éprouve tout d'abord un sentiment de déjà vu, comme si l'Alliance atlantique refaisait les mêmes erreurs. Nous continuons à éteindre des incendies que, souvent, nous avons entretenus, notamment faute de perspectives politiques claires ou de vision à long terme. L'escalade du conflit au Mali est une conséquence directe de la guerre en Lybie. Une série d'éléments font que différents groupements et groupes de population poursuivent des objectifs opposés. Plusieurs experts craignent une « afghanisation » de la région du Sahel. Je crains que l'Alliance atlantique ne se lance à nouveau dans une aventure désespérée dans laquelle elle s'enlisera à bref délai. En outre, on va renforcer à terme un processus que l'on prétend justement combattre (comme en Afghanistan).

Le ministre peut-il me confirmer l'existence d'un plan, avec un calendrier, un cadre pour une solution politique durable, un planning réaliste et un budget élargi pour la reconstruction ? Ce plan tiendra-t-il compte des aspirations légitimes des Touaregs ?

Existe-t-il une stratégie pour limiter les débordements dans les autres pays de la région et pour que ceux-ci soient associés à part entière ? En bref, le ministre peut-il dissiper les doutes et garantir que cette fois, on ne s'enlisera pas ?

 

De steun voor het Franse optreden in Mali is groot. Ook in eigen land staan bijna alle partijen positief tegenover de regeringsbeslissing om Frankrijk militair hulp te bieden. Dat is begrijpelijk, want de situatie in Mali is precair en niemand wil een tweede Somalië op het Afrikaanse continent. Toch heb ik een dubbel gevoel bij deze interventie. Er speelt een déjà vu gevoel, waarbij het lijkt alsof het NAVO-bondgenootschap steeds weer dezelfde fouten maakt. Men blijft maar brandjes blussen, die men vaak mee aanwakkerde, vooral door een gebrek aan duidelijke politieke perspectieven of een visie op langere termijn. Zo is de escalatie van het conflict in Mali een direct gevolg van de oorlog in Libië. Het gaat hierbij zeker om een complexe reeks oorzaken en gevolgen, waarbij verschillende groeperingen en bevolkingsgroepen tegengestelde belangen nastreven. Verschillende experts vrezen een '”Afghanisering” van de Sahel-regio. Ik vrees dat het NAVO-bondgenootschap zich weer hoogmoedig in een avontuur stort, waar het zich spoedig hopeloos in zal vastrijden. Dit terwijl men op termijn iets gaat versterken wat men juist beweert te bestrijden (zoals in Afghanistan).

Kan de minister mij het bestaan van een plan bevestigen, waarin een groter opzet blijkt, met een tijdspad, een kader voor een duurzame politieke oplossing, een realistische planning en een uitgebreid budget tot wederopbouw. Zal men in dit plan rekening houden met de legitieme verzuchtingen van de Toearegs. Bestaat er een gedegen strategie om spill-overs naar de andere landen in de regio te beperken en waarbij deze landen als volwaardige partners zullen worden betrokken. Kortom, kan de minister de twijfels wegnemen en waarborgen dat men zich ditmaal niet zal vastrijden in een buitenlands moeras?

 
Réponse reçue le 15 octobre 2013 : Antwoord ontvangen op 15 oktober 2013 :

Après la reconquête des villes du Nord du Mali dans le cadre de l’opération française Serval, des confrontations du type guérilla ont encore eu lieu avec des petits groupes de djihadistes. La menace militaire la plus importante est passée, ce qui permet à la France de déconstruire son opération militaire Serval. Le nombre originel d’effectifs militaires de 4 000 sera ramené à 1 000 d’ici la fin de l’année. La force africaine MISMA est à 80 % de ses capacités mais des problèmes logistiques subsistent. Petit à petit, elle sera intégrée dans la mission des Nations Unies MINUSMA, qui sera déployée après le vote de la résolution 2100 le 25 avril dernier. MINUSMA comptera plus de 10 000 soldats et 1 500 officiers de police.

Conformément à la feuille de route adoptée fin janvier 2013, les autorités maliennes s’engagent à organiser des élections présidentielles en juillet 2013 mais il devient difficile de tout préparer dans les délais. Il est important de rétablir la légitimité politique avec des élections, même si de grands problèmes techniques, qui menacent de ralentir l’organisation (composition des listes électorales, livraison des documents d’identité aux IDP’s/diaspora, difficulté d’organiser les élections sur tout le territoire comme à Kidal, encore occupé par le MLNA…), subsistent.

La Commission pour le dialogue et la réconciliation, créée fin mars par le Président Traoré, constitue une évolution positive. Il est par contre improbable qu’elle donne des résultats rapidement. En ce qui concerne le dialogue avec le Nord du Mali, les autorités maliennes savent qu’ils ne pourront reprendre le contrôle de ce territoire qu’avec le soutien de la population. Cela exige un accord politique qui tient compte des exigences des Touaregs. Lors de mes contacts avec les autorités maliennes, j’ai constamment souligné l’importance du processus politique pour sortir de la crise.

Le 15 mai dernier, une conférence des donateurs pour le Mali a eu lieu à Bruxelles, sous les auspices du Président français François Hollande, le Président de la Commission Barroso et le Président malien de transition, Traoré. Cette conférence de haut niveau avait pour but de mobiliser une contribution substantielle de la communauté internationale pour le financement du plan malien pour la reconstruction durable 2013-2014 (4.3 milliards d'euros). Le montant total des engagements, dévoilé à la fin de la conférence, était de 3.25 milliards d'euros). Les donateurs ont insisté sur l’importance d’une bonne gouvernance, d’un développement équilibré et de la décentralisation.

Les instances internationales- en particulier européennes- n’ont pas perdu de vue la dimension régionale de cette crise. Que l’UE accordait déjà de l’attention à cet aspect transparait entre autres de l’approbation en mars 2011 de la « Stratégie européenne pour la Sécurité et le Développement du Sahel ». Cette stratégie vise en premier lieu la Mauritanie, le Mali et le Niger, mais elle a également un angle d’attaque plus régional, l’Afrique du Nord.

Un exemple de la mise en œuvre concrète de cette stratégie est l’engagement d’une mission civile au Niger. Celle-ci a pour rôle de former les troupes de sécurité du Niger et de fournir conseil et assistance. Pour ce faire, une approche nationale doit être utilisée. La désignation d’un Représentant spécial de l’UE pour le Sahel est également un pas dans cette direction.

Nadat de steden in het noorden van Mali werden heroverd op de rebellen in het kader van de Franse Serval-operatie, hebben er nog geïsoleerde guerrilla-achtige confrontaties plaats met kleine groepjes djihadisten. De grootste militaire dreiging is echter geweken, wat Frankrijk toelaat om zijn militaire operatie Serval verder af te bouwen. Het oorspronkelijke troepenaantal van 4 000 zal eind dit jaar worden teruggebracht op 1 000. De Afrikaanse troepenmacht MISMA is nu op 80 % van haar sterkte maar kampt nog met logistieke problemen. Geleidelijkaan zal ze worden opgenomen in de VN missie MINUSMA, die na de aanvaarding van resolutie 2100 op 25 april jongstleden, zal worden ontplooid. MINUSMA zal meer dan 10 000 soldaten en 1 500 politiemensen tellen.

Conform met de roadmap die eind januari 2013 werd aangenomen, engageren de Malinese autoriteiten zich om in juli 2013 presidentsverkiezingen te organiseren, maar het wordt moeilijk om alles hiervoor tijdig in gereedheid te brengen. Het is van groot belang de politieke legitimiteit te herstellen met verkiezingen, al zijn er nog grote technische problemen die de organisatie ervan dreigen te vertragen (samenstelling kieslijsten, levering van identiteitsdocumenten aan IDPs/diaspora, moeilijkheid om verkiezingen over het gehele grondgebied te houden zoals in Kidal, dat nog door de MNLA wordt bezet …).

De commissie voor dialoog en verzoening, die eind maart werd opgericht door president Traoré, is een positieve evolutie. Het is echter onwaarschijnlijk dat ze snel resultaten zal boeken. Wat de dialoog met het noorden van Mali betreft, geven de Malinese autoriteiten zich er rekenschap van dat ze het gebied alleen met de medewerking van de bevolking onder controle kunnen krijgen. Dit vereist een politiek akkoord dat rekening houdt met de eisen van de Toearegs. Tijdens mijn contacten met de Malinese autoriteiten heb ik voortdurend onderstreept hoe belangrijk het politieke proces is om uit te crisis te geraken.

Op 15 mei jongstleden heeft een donorconferentie voor Mali plaatsgehad in Brussel, onder de auspiciën van de Franse president Hollande, commissievoorzitter Barroso, en de Malinese transitiepresident Traoré. Deze conferentie op hoog niveau had tot doel een substantiële bijdrage van de internationale gemeenschap te mobiliseren ter financiering van het Malinese Plan voor duurzame wederopbouw 2013-2014 (4,3 miljard euro). Het totaalbedrag aan engagementen dat werd bekendgemaakt aan het eind van de conferentie bedroeg 3,25 miljard euro. De donoren benadrukten het belang van behoorlijk bestuur, evenwichtige ontwikkeling en decentralisatie.

De internationale -en met name de Europese- instanties zijn de regionale dimensie van deze crisis niet uit het oog verloren. Dat de EU al eerder aandacht had voor dit aspect moge met name blijken uit de goedkeuring in maart 2011 van de “Europese strategie voor de Veiligheid en de Ontwikkeling in de Sahel”. Deze strategie is in de eerste plaats bedoelt voor Mauritanië, Mali en Niger, maar ze heeft ook een meer regionale invalshoek, met name Noord-Afrika.

Een voorbeeld van de concrete uitvoering van deze strategie is het inzetten van een civiele missie in Niger. Deze heeft als taak de veiligheidstroepen van Niger op te leiden, advies en bijstand te verlenen. Daarbij dient een regionale aanpak te worden gehanteerd. De aanstelling van een SVEU Sahel is ook een stap in deze richting.