SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
14 février 2013 14 februari 2013
________________
Question écrite n° 5-8120 Schriftelijke vraag nr. 5-8120

de Nele Lijnen (Open Vld)

van Nele Lijnen (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre de l'Économie, des Consommateurs et de la Mer du Nord

aan de vice-eersteminister en minister van Economie, Consumenten en Noordzee
________________
Voix sur IP (VoIP) et téléphonie mobile - Blocage d'applications - Concurrence loyale - Mesures Voice over IP (VoIP) en mobiel bellen - Blokkeren van toepassingen - Eerlijke concurrentie - Maatregelen 
________________
téléphone mobile
fournisseur d'accès
Institut belge des services postaux et des télécommunications
Internet
communication mobile
Organe des régulateurs européens des communications électroniques
mobiele telefoon
provider
Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie
internet
mobiele communicatie
Orgaan van Europese regelgevende instanties voor elektronische communicatie
________ ________
14/2/2013Verzending vraag
22/3/2013Antwoord
14/2/2013Verzending vraag
22/3/2013Antwoord
________ ________
Question n° 5-8120 du 14 février 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-8120 d.d. 14 februari 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

La Voix sur IP (VoIP) se développe lentement en tant qu'alternative idéale au téléphone mobile. Le confort d'utilisation augmente et les frais à charge du consommateur seraient considérablement réduits. Certains opérateurs télécom sont inquiets, au point de bloquer cette possibilité. J'estime que cette attitude ne peut être tolérée car elle nuit à la concurrence loyale et freine l'essor de nouvelles technologies profitables au consommateur.

Je considère donc que des mesures doivent être prises à l'encontre des opérateurs télécom et des fabricants de smartphones en vue d'autoriser l'utilisation de la VoIP sur le GSM.

J'aimerais dès lors poser les questions suivantes au ministre :

1) Comment le ministre réagit-il à la nouvelle du blocage délibéré de l'application VoIP (par l'intermédiaire de l'internet mobile) par les opérateurs télécom, éventuellement soutenus par les fabricants de smartphones, comme Apple ?

2) Est-il prêt à prendre des mesures à ce sujet et estime-t-il comme moi que le blocage de l'application VoIP est contraire à la concurrence loyale ?

3) Considère-t-il comme la commissaire européenne Reding que l'utilisation de services internet ne peut être bloquée par des opérateurs télécom ? Estime-t-il comme moi que les opérateurs télécom abusent ainsi de leur position de force en tant que fournisseurs d'accès à internet? Enfin, estime-t-il comme moi qu'en souscrivant un abonnement, le consommateur est en droit d'espérer qu'en achetant un « accès illimité à internet », il pourra utiliser sans restrictions les services internet et que les fournisseurs d'accès à l'internet mobile sont dès lors obligés de fournir réellement un accès illimité à leurs utilisateurs ?

4) Plus généralement, estime-t-il comme moi que les fournisseurs d'accès à internet ne doivent pas avoir la liberté de déterminer quels services les consommateurs peuvent ou non utiliser sur internet, parce qu'ils s'arrogeraient une position de force à l'égard tant des consommateurs que des prestataires de services ?

5) Estime-t-il comme moi que l'enjeu n'est par conséquent pas la seule utilisation de la Voix sur IP par l'intermédiaire de l'internet mobile, mais que cette question peut constituer un précédent vis-à-vis de la position de force pouvant être exercée par les fournisseurs d'accès à internet à l'égard des prestataires de services et des consommateurs ?

6) Compte-t-il soutenir activement la commissaire européenne Reding dans ses efforts d'interdiction à l'échelon européen d'un tel blocage des services internet par les fournisseurs d'accès à internet et peut-il donner des explications ?

7) Est-il prêt à demander aux autorités en matière de concurrence et/ou à l'Institut belge des services postaux et des télécommunications (IBPT) d'enquêter à ce sujet et, si nécessaire, les charger d'intervenir à l'encontre des opérateurs qui bloquent la VoIP ou d'autres producteurs agissant dans le même sens ?

 

Voice over IP (VoIP) werpt zich langzaam aan op als een perfect alternatief voor de mobiele telefoon. Het gebruiksgemak neemt toe en de kosten voor de consument zouden veel lager liggen. Sommige telecomoperatoren zijn ongerust en zij blokkeren dan ook deze mogelijkheid. Dit kan niet naar mijn mening, daar dit de eerlijke concurrentie verstoort en de doorbraak van nieuwe technologieën ten bate van de consument afremt.

Ik meen dan ook dat er stappen moeten worden genomen tegen telecomoperatoren en fabrikanten van smartphones om gebruik van VoIP toe te staan op de gsm.

Ik had dan ook de volgende vragen voor de geachte minister:

1) Hoe reageert de geachte minister op de berichten over het bewust blokkeren van de toepassing VoIP (via mobiel internet) door telecomoperatoren, mogelijk ondersteund door fabrikanten van smartphones als Apple?

2) Is hij bereid hieromtrent stappen te nemen en is hij het met me eens dat het blokkeren van de toepassing VoIP strijdig is met de eerlijke concurrentie?

3) Is hij het eens met Eurocommissaris Viviane Reding dat het gebruik van internetdiensten door telecomoperatoren niet mag worden geblokkeerd? Is hij het er tevens mee eens dat telecomoperatoren op deze manier hun machtspositie als aanbieder van internettoegang misbruiken? En is hij het er tot slot ook mee eens dat de consument bij het afsluiten van een abonnement ervan uit mag gaan dat hij met het kopen van " onbeperkte toegang tot internet " geen beperkingen zou ervaren bij gebruik van internetdiensten en dat derhalve aanbieders van mobiel internet verplicht zijn gebruikers daadwerkelijk onbeperkte toegang te bieden?

4) Is hij het er meer algemeen mee eens dat aanbieders van internettoegang niet de vrijheid horen te hebben te bepalen welke diensten consumenten wel en niet kunnen gebruiken op internet, omdat zij zich anders een machtspositie verschaffen ten opzichte van zowel de consumenten als de aanbieders van diensten?

5) Deelt hij de mening dat derhalve niet slechts het gebruik van VoIP via mobiel internet op het spel staat, maar dat deze kwestie een precedent kan vormen ten aanzien van de machtspositie die aanbieders van internettoegang kunnen bekleden ten aanzien van dienstenaanbieders en consumenten?

6) Gaat hij Eurocommissaris Reding actief ondersteunen in haar inzet om in Europa een dergelijke blokkade van internetdiensten door aanbieders van internettoegang te verbieden en kan hij dit toelichten?

7) Is hij bereid aan de mededingingsautoriteiten en/of het Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT) te vragen of zij dit willen onderzoeken alsook indien nodig opdracht te geven om op te treden tegen de operatoren voor hun rol in het blokkeren van VoIP, dan wel tegen andere producenten die zich hieraan ook schuldig maken?

 
Réponse reçue le 22 mars 2013 : Antwoord ontvangen op 22 maart 2013 :

1. Mon administration et moi-même n’avons pas eu connaissance de plaintes qui attesteraient d’une forme de blocage d’applications VoIP (de types Viber, WhatsApp, iMessage,…) en Belgique, ni du soutien de certains constructeurs de smartphones. Il faut malgré tout rester vigilant et veiller à ce que rien ne fasse obstacle au bon développement des applications VoIP sur internet.

2. Sauf exceptions (telles que la congestion de réseau ou une menace sur la sécurité), toute forme de blocage d’applications VoIP pourrait être considérée comme une forme de concurrence déloyale. Dans ce cas, l'article 95 de la loi du 6 avril 2010 relative aux pratiques du marché et à la protection du consommateur peut trouver à s'appliquer. Cette disposition édicte une interdiction de principe de tout acte contraire aux pratiques honnêtes du marché par lequel une entreprise porte atteinte ou peut porter atteinte aux intérêts professionnels d'une ou plusieurs autres entreprises. Il appartient toutefois aux cours et tribunaux de se prononcer. Parallèlement, l’article 67 de la loi du 10 juillet 2012 portant des dispositions diverses en matière de communications électroniques a modifié l’article 108, §1er, de la loi du 13 juin 2005 relative aux communications électroniques, en ajoutant que tout contrat conclu entre un abonné et un opérateur doit contenir « l’information relative à la vitesse et au volume de téléchargement d’une connexion à haut débit qui est mesurée conformément à la méthode déterminée par l’Institut ».

3. La problématique de la non-discrimination des contenus et des services sur internet est d’actualité. J’attache une grande importance à la préservation du caractère ouvert et neutre d’internet et ce dans l’intérêt d’une concurrence loyale mais aussi dans l’intérêt des consommateurs. Le succès d’internet est en partie dû au fait qu’il a toujours été ouvert et accessible à tous, ce qui a permis, à ceux qui le souhaitait, de contribuer à son développement. Préserver un internet ouvert, c’est donc garantir l’innovation sans laquelle un grand nombre de services ne pourraient exister et rencontrer le succès que l’on connaît aujourd’hui. Actuellement, des formes de différenciations existent dans les offres internet au niveau des vitesses et du volume de download/upload. Il me paraît donc logique que les fournisseurs d’accès internet respectent leurs conditions contractuelles et fournissent aux consommateurs l’accès internet auquel ils ont souscrit.

4 et 5. Bien que la question des rapports de force dans les marchés bifaces soit une question complexe, il est vrai que la situation centrale des fournisseurs d’accès leur donne potentiellement un certain pouvoir de marché par rapport aux utilisateurs finaux et aux fournisseurs de services en amont. Il n’existe cependant à ma connaissance aucune plainte en ce sens auprès du Conseil de la Concurrence, ni auprès de la Commission européenne.

6. Depuis 2010, la Commission européenne a lancé plusieurs consultations consacrées à l’internet ouvert et à la neutralité du réseau internet. La dernière consultation date de juillet 2012 et avait pour thème : « la préservation d’un internet ouvert ». Suite aux résultats récoltés par toutes ces consultations, la Commission européenne formulera en 2013 des recommandations pratiques se basant également sur les conclusions des études de l’Organisation des régulateurs européens des télécoms (ORECE). Une étude est également actuellement menée au niveau belge afin d’analyser la problématique.

7. Comme explicité plus haut, il n’y a pas encore eu à ma connaissance de plainte de blocage d’applications VoIP en Belgique appelant une attention particulière de l’autorité de la concurrence et de l’Institut belge des services postaux et des télécommunications (IBPT). Néanmoins, pour avoir une vision plus concrète de la problématique, mon administration a lancé une étude qui est actuellement en cours visant à analyser les différentes problématiques relatives à la neutralité d’internet. Cette étude abordera la problématique sous différents angles : juridiques, économiques, concurrentiels, impacts sur l'innovation,... et permettra, à terme, à la Belgique de se positionner dans ce dossier notamment par rapport à la Commission européenne. Les résultats de cette étude sont attendus pour fin mai.

1. Mijn departement en ikzelf hebben geen weet gehad van klachten die in België op een vorm van blokkering van VoIP-toepassingen (van het type Viber, WhatsApp, iMessage, enz.) zouden wijzen en evenmin van het feit dat sommige fabrikanten van smartphones deze praktijken ondersteunen. Men moet echter waakzaam blijven en ervoor zorgen dat de goede ontwikkeling van VoIP-toepassingen op het internet niet wordt tegengewerkt.

2. Elke vorm van blokkering van VoIP-toepassingen, op enkele uitzonderingen na (zoals congestieproblemen op het netwerk of dreigingen voor de veiligheid), zou kunnen worden beschouwd als een vorm van oneerlijke concurrentie. In dit geval kan artikel 95 van de wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming hierop worden toegepast. Deze bepaling legt een principieel verbod op van elke met de eerlijke marktpraktijken strijdige daad waardoor een onderneming de beroepsbelangen van een of meer andere ondernemingen schaadt of kan schaden. De hoven en rechtbanken moeten zich hierover uitspreken. Daarnaast voegt artikel 67 van de wet van 10 juli 2012 houdende diverse bepalingen inzake elektronische communicatie tot wijziging van artikel 108, §1 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie toe dat elke overeenkomst die tussen de consument en de telecomoperator wordt gesloten “informatie moet bevatten in verband met de snelheid en het downloadvolume van een breedbandaansluiting die overeenkomstig de door het Instituut vastgelegde methodologie wordt gemeten.”

3. De problematiek van niet-discriminatie van inhoud en diensten op het internet is actueel. Ik hecht veel belang aan de bescherming van het open en neutrale karakter van het internet enerzijds in het belang van een eerlijke concurrentie en anderzijds in het belang van de consumenten. Het succes van het internet komt mede door het feit dat het altijd voor iedereen open en toegankelijk is geweest, wat ertoe heeft geleid dat degenen die het wensten, aan zijn ontwikkeling konden bijdragen. Het open karakter van het internet behouden is dus innovatie waarborgen. Zonder deze innovatie zouden een groot aantal diensten nooit het licht hebben gezien en niet zo succesvol zijn als dat vandaag het geval is. Momenteel bestaan er verschillen in de internetaanbiedingen op het vlak van snelheid en download-/uploadvolume. Het is dus volgens mij vanzelfsprekend dat internetproviders de contractvoorwaarden naleven en de consumenten toegang verlenen tot de diensten waarop ze hebben ingeschreven.

4 en 5. Ook al is de kwestie van de machtsverhoudingen op de tweezijdige markten een ingewikkeld onderwerp, het is waar dat de centrale positie van de internetproviders hun mogelijk een zekere macht geeft ten opzichte van de eindgebruikers en de dienstverleners. Bij mijn weten werd er noch bij de Raad voor de Mededinging noch bij de Europese Commissie echter in die zin een klacht ingediend.

6. Sinds 2010 is de Europese Commissie met verschillende raadplegingen over het open en neutrale karakter van het internet gestart. De laatste raadpleging dateert van juli 2012 en had als thema: “de waarborg van een open internet”. Naar aanleiding van de verkregen resultaten uit alle raadplegingen en op basis van de onderzoeken van het orgaan van Europese regelgevende instanties voor elektronische communicatie (BEREC) zal de Europese Commissie in 2013 praktische aanbevelingen formuleren. Op Belgisch niveau wordt er momenteel ook een studie gevoerd over deze problematiek.

7. Zoals eerder gezegd, is er bij mijn weten nog geen klacht ingediend wat betreft het blokkeren van VoIP-toepassingen in België waarvoor de mededingingsautoriteit en het Belgisch Instituut voor de Post- en telecommunicatiediensten (BIPT) bijzonder aandachtig zouden moeten zijn. Om een beter inzicht te hebben in de problematiek, heeft mijn administratie echter een studie opgestart om de verschillende problemen inzake netneutraliteit te analyseren. Deze studie zal de problematiek vanuit verschillende oogpunten bekijken: op juridisch en economisch vlak, op het gebied van de mededinging, de impact op innovatie, enz. Dankzij deze studie zou België in dit dossier op termijn een standpunt moeten kunnen innemen, met name ten opzichte van de Europese Commissie. De resultaten van de studie worden eind mei verwacht.