SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
23 octobre 2012 23 oktober 2012
________________
Question écrite n° 5-7185 Schriftelijke vraag nr. 5-7185

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au secrétaire d'État à la Fonction publique et à la Modernisation des Services publics, adjoint au ministre des Finances et du Développement durable, chargé de la Fonction publique

aan de staatssecretaris voor Ambtenarenzaken en Modernisering van de Openbare Diensten, toegevoegd aan de minister van Financiën en Duurzame Ontwikkeling, belast met Ambtenarenzaken
________________
Administrations fédérales - Économies sur les frais d'organisation et de fonctionnement internes - Pénalisation des administrations efficaces - Évaluation de l'efficacité d'une administration Federale administraties - Besparingen op interne organisatie en werking - Bestraffen van efficiënte administraties - Evaluatie van de efficiëntie van een administratie 
________________
fonction publique
administration centrale
gestion financière
politique d'austérité
ministère
finances publiques
overheidsapparaat
centrale overheid
financieel beheer
bezuinigingsbeleid
ministerie
overheidsfinanciën
________ ________
23/10/2012Verzending vraag
18/1/2013Antwoord
23/10/2012Verzending vraag
18/1/2013Antwoord
________ ________
Question n° 5-7185 du 23 octobre 2012 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-7185 d.d. 23 oktober 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Le gouvernement est à nouveau à la veille d'économies draconiennes. Les économies réalisées sur les frais fonctionnement des administrations fédérales font partie des recettes classiques. Le président du Service public fédéral (SPF) Affaires sociales craint surtout des économies stupides.

Les économies linéaires pénalisent surtout les organisations qui sont les plus efficaces et ont déjà fait de gros efforts par le passé, par exemple le SPF Sécurité sociale. Aujourd'hui, il emploie 700 personnes de moins qu'en 2003 alors que le service n'a fait que s'améliorer et que les travailleurs sont plus satisfaits que jamais. Une généralisation du télétravail a permis de réduire le loyer et le coût de l'entretien des bureaux.

Pénaliser les administrations efficaces serait donner un très mauvais signal. Dans ces conditions, il n'est pas très intéressant pour les managers publics de rechercher des gains d'efficacité en dehors des périodes budgétaires difficiles. Au contraire, le système les contraint à dissimuler la « mauvaise graisse » de l'organisation.

Mes questions sont les suivantes.

1) Les craintes du responsable du SPF Sécurité sociale sont-elles fondées ? Envisage-t-on au niveau gouvernemental de réaliser des économies linéaires dans les administrations fédérales ? Le secrétaire d'État reconnaît-il que des économies de ce type pénalisent les administrations les plus efficaces et sont en outre contre-productives puisqu'elles découragent les administrations de déjà rechercher des gains d'efficacité dans le courant de l'année ? Le secrétaire d'État jouera-t-il pleinement son rôle au sein du gouvernement et fera-t-il en sorte que les économies imposées aux administrations soient justes, efficaces et judicieuses ?

2) L'efficacité des différents SPF et SPP est-elle évaluée régulièrement ? De quelle manière sont-ils responsabilisés à cet égard ? Existe-t-il des encouragements ou des sanctions pour les administrations qui enregistrent de bonnes ou de mauvaises performances ? Existe-il des classements et des rapports d'avancement à ce sujet ? En tient-on compte lors des vagues d'économies successives ?

3) Que pense le secrétaire d'État de la proposition visant à ne considérer comme des économies que la moitié des gains d'efficacité enregistrés et à investir l'autre moitié dans une amélioration du fonctionnement ? Une telle option non seulement brise la propension à dissimuler la « mauvaise graisse » mais permet aussi d'investir dans des économies à plus long terme.

4) Au Danemark circulent des idées très intéressantes à ce sujet. Deux hauts fonctionnaires qui ont fait la preuve de leurs qualités managériales et de leurs facultés d'analyse des systèmes et des processus au sein de leur organisation, ont été chargés par l'État danois de systématiser tous les processus publics existants et de désigner les meilleures pratiques. Ils ont reçu à cette fin une enveloppe de crédits conséquente qu'ils ont pu utiliser comme incitants. Grâce à cet argent et à un bon encadrement, ils ont ensuite pu rallier facilement leurs anciens collègues à des propositions permettant un fonctionnement moins coûteux et plus efficace de l'administration. Le secrétaire d'État pense-t-il qu'une initiative semblable dans l'administration fédérale serait une bonne idée ? Est-il prêt à analyser cette option ?

 

De regering staat opnieuw aan de vooravond van een strenge besparingsronde. Besparingen op de werking van de federale administraties behoren tot het klassieke recept. De voorzitter van de Federale Overheidsdienst (FOD) Sociale Zaken vreest daarbij vooral domme besparingen.

Met lineaire besparingen bestraft men vooral de organisaties die het meest efficiënt zijn en in het verleden al veel inspanningen hebben gedaan, bijvoorbeeld de FOD Sociale Zekerheid. Vandaag werken er 700 mensen minder dan in 2003, terwijl de dienstverlening er alleen maar op is vooruitgegaan en de werknemers er tevredener zijn dan ooit. Door een veralgemeend gebruik van thuiswerk betaalt men ook veel minder voor de huur en het onderhoud van kantoren.

Het bestraffen van efficiënte administraties zou dus een bijzonder slecht signaal zijn. Het maakt het zoeken naar efficiëntiewinst buiten moeilijke budgettaire perioden niet bijster aantrekkelijk voor overheidsmanagers. Integendeel, het systeem dwingt hen om het vet in de organisatie te verstoppen.

Hierover de volgende vragen:

1) Is de vrees van de topman van de FOD Sociale Zekerheid terecht? Plant men op regeringsniveau om een lineaire besparing door te voeren bij de federale administraties? Gaat de staatssecretaris akkoord met de analyse dat men hiermee de meest efficiënte administraties straft en dat dit bovendien contraproductief is omdat het ontmoedigend werkt om voor administraties in de loop van het jaar al op zoek te gaan naar efficiëntiewinsten? Zal hij ten volle zijn rol in de regering opnemen om tot een eerlijke, efficiënte en slimme besparing binnen de administraties te komen?

2) Worden de verschillende FOD's en POD's regelmatig geëvalueerd op hun efficiëntie? Op welke wijze worden zij hieromtrent geresponsabiliseerd? Bestaan er aanmoedigingen en/of straffen voor administraties die al dan niet goed of slecht presteren? Bestaan er hieromtrent rangschikkingen en vooruitgangsrapporten? Wordt er hiermee rekening gehouden bij de opeenvolgende besparingsrondes?

3) Hoe staat de staatssecretaris tegenover het voorstel om slechts de helft van de doorgevoerde efficiëntiewinst als besparing door te voeren en toe te laten dat men de andere helft investeert in een betere werking? Het neemt niet alleen de impuls weg om het "overgewicht" te verstoppen, maar het laat ook toe om te investeren in besparingen op langere termijn.

4) In Denemarken heeft men zeer interessante ideeën op dit gebied. Twee topambtenaren die in hun organisatie bewezen hebben dat ze goede managers zijn én zeer sterk zijn in systeem- en procesanalyse, kregen van de Deense overheid de opdracht om alle bestaande overheidsprocessen te systematiseren en de "best practices" aan te wijzen. Ze kregen daarbij een werkzame kredietenenveloppe ter beschikking, die ze als aansporing konden inzetten. Met dit geld en met het aanbod van een goede omkadering maakten ze hun vroegere collega's vervolgens gemakkelijk warm voor voorstellen die de overheid goedkoper en efficiënter maken. Is een soortgelijk initiatief bij de federale overheid volgens de staatssecretaris een goed idee? Is hij bereid om dit te onderzoeken?

 
Réponse reçue le 18 janvier 2013 : Antwoord ontvangen op 18 januari 2013 :

Je dois d’abord corriger l’information que vous donnez à propos d’une diminution de 700 unités au Service public fédéral (SPF) Sécurité sociale depuis 2003. Les données dont nous disposons montrent un statu quo sur la période 2003-2010 et une diminution entre le 1er janvier 2011 et le 30 juin 2012 de 62 unités physiques. 

  1. et 2.

Lors de la confection du budget 2013 notre gouvernement a effectué un exercice particulièrement difficile. Des économies sur les moyens de fonctionnement et les crédits de personnel font partie de cet exercice. Ainsi en 2013 une économie de 90 millions est faite sur le personnel et en 2014 il y aura à nouveau une économie supplémentaire de 90 millions. Afin de la réaliser à court terme cette économie sera initialement répartie de façon linéaire. Bien entendu, le collège des présidents peut proposer au gouvernement une répartition alternative. Si ceci sera le cas, je vous garanti que j’examinerai minutieusement cette proposition.  

Par ailleurs, je tiens quand même à insister sur le fait que le gouvernement, avec la récente création d’Optifed, a pris l’initiative de trouver des solutions autres que des solutions linéaires. Optifed est une cellule interne temporaire destinée à accroître l’efficience au sein de l’Administration fédérale en identifiant, entre autres, les exemples pratiques qui contribuent à rendre son fonctionnement plus efficace et économiquement plus avantageux, pour ensuite les implémenter dans d’autres services. À cette fin, la cellule collabore entre autres avec le groupe de travail du Collège des Présidents des SPF et Service public de programmation (SPP) et le SPF P&O. La priorité est accordée aux projets qui engendrent relativement vite des économies. Ce gain d’économies peut alors être réinvesti dans des projets qui généreront à leur tour de nouveaux gains. 

Le travail se situe dans trois domaines. Le premier domaine concerne l’exercice de ‘costing out’. Une vingtaine de postes de dépenses importants ont été identifiés sur base de données issues de Fedcom et des données de consommation des services. Cela concerne notamment les frais postaux, de communication, de prestation de services de la Société des Chemins de fer belges (SNCB), de gaz, d’électricité, de traitement des déchets, de gardiennage, etc. Chaque poste de coût entre systématiquement en ligne de compte. Un état des lieux a été effectué, des recommandations ont été faites afin de réduire les consommations, et les services se sont vu confier la mission de communiquer en détail leurs données à la cellule Optifed. Cela devra ultérieurement conduire à un regroupement des besoins d’achats afin d’obtenir des prix plus avantageux. Les frais postaux et de prestation de services par la SNCB sont entrés en ligne de compte en 2012. Les autres postes suivront en 2013. 

En outre, l’efficacité du fonctionnement des SPF et SPP est contrôlée ponctuellement lors des audits d’efficacité de la Cour des comptes.  

Le gouvernement souhaite responsabiliser un maximum les présidents concernés par rapport à l’utilisation efficace et rationnelle des moyens qui leur ont été confiés. Ils sont de toute façon à chaque fois évalués par leur ministre compétent qui examine s’ils ont atteint leurs objectifs avec les moyens disponibles ainsi que la façon dont ils y sont parvenus.  

  1. Un système qui récompense la bonne gestion et sanctionne une gestion non efficace est un important levier. La cellule Optifed a d’ailleurs également pour mission de développer de tels leviers. Dans le cadre des économies qui devaient être réalisées l’an dernier, le Collège des présidents a pris l’engagement d’économiser 26 millions d’euros. En contrepartie, il a eu la possibilité de réinvestir 10 millions de ce montant dans des projets d’efficacité.  

  1. Je suis personnellement convaincu de la responsabilisation du management de nos organisations fédérales et de la nécessité de créer davantage de synergie entre elles. Il revient au gouvernement de définir les moyens budgétaires qui peuvent être investis dans le fonctionnement de notre administration fédérale. Une fois ces limites fixées, c’est aux managers d’affecter ces moyens aussi efficacement que possible. Je veux les épauler dans cette tâche en leur offrant les possibilités et les méthodes, notamment grâce à la cellule Optifed. Le programme susmentionné basé sur les trois piliers a enclenché une dynamique qui ne requiert aucun crédit supplémentaire.

Eerst moet ik de informatie die u geeft over een vermindering van 700 eenheden bij de Federale Overheidsdienst (FOD) Sociale Zekerheid sinds 2003 corrigeren. De gegevens waarover wij beschikken tonen een status quo aan in de periode 2003-2010 en een vermindering tussen 1 januari 2011 en 30 juni 2012 met 62 fysieke eenheden. 

1.     en 2. Onze regering heeft tijdens de begrotingsopmaak 2013 een zeer moeilijke oefening gemaakt. Besparingen op de werkingsmiddelen en de personeelskredieten maken deel uit van deze oefening. Zo wordt er in 2013 90 miljoen bespaard op het personeel en in 2014 nog eens 90 miljoen extra. Om deze op korte termijn te realiseren, wordt deze besparing initieel lineaire verdeeld. Uiteraard kan het college van voorzitters een alternatieve verdeling voorstellen aan de regering. Indien dit het geval zou zijn kan ik u garanderen dat ik deze vraag grondig zal bekijken.  

Daarnaast wil ik toch benadrukken dat de regering met de recente oprichting van Optifed, het initiatief heeft genomen om andere dan lineaire oplossingen te vinden. Optifed is een tijdelijke interne cel die de efficiëntie binnen de federale overheid verder moet verhogen door onder meer praktijkvoorbeelden die de werking van de federale administratie efficiënter en goedkoper maken op te sporen om ze daarna toe te passen in andere diensten. Ze werkt hier ondermeer voor samen met de werkgroep van het College van Voorzitters van FOD’s en Programmatorische Overheidsdienst (POD’s) en de FOD P&O. De voorrang gaat naar projecten die relatief snel besparingswinst opleveren, die dan kan geherinvesteerd worden in projecten die op hun beurt weer winst genereren.  

Er wordt gewerkt op 3 domeinen. Het eerste domein betreft de ‘costing out’ oefeningen. Op basis van gegevens uit Fedcom en van verbruikgegevens van de diensten, zijn een 20-tal grote kostenposten geïdentificeerd. Het betreft ondermeer kosten voor postdiensten, telecommunicatie, dienstverlening door de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS), gas en elektriciteit, afvalverwerking, bewaking, enz. Elke kostenpost komt systematisch aan bod. Daarbij wordt een stand van zaken gegeven, worden aanbevelingen geformuleerd om de consumptie te doen dalen en krijgen de diensten opdracht hun gegevens in detail aan de Optifed-cel te bezorgen. Dit moet er toe leiden dat aankoopbehoeften nadien worden gegroepeerd om meer voordelige prijzen te verkrijgen. In 2012 zijn de postkosten en de dienstverlening door de NMBS al aan bod gekomen, waarna in 2013 andere kostenposten zullen volgen. 

De oproep voor transversale efficiëntieprojecten of projecten met overdraagbaar karakter heeft geresulteerd in 18 projecten die verder zijn geclusterd rond 6 thema’s en in 6 individuele projecten. Eind 2012 zijn de clusters e-facturatie en print- en kopiebeheer goedgekeurd. 

Een derde en voorlopig laatste Optifed-domein betreft de mogelijke oprichting van een administratieve dienst met boekhoudkundige autonomie (ADBA) Fedoclean voor het onderhoud van de federale gebouwen in Brussel. 

Verder worden de FOD’s en de POD’s in het kader van de efficiëntieaudits die het Rekenhof uitvoert, punctueel getoetst op hun efficiënte werking.  

De regering wenst de betrokken voorzitters maximaal te responsabiliseren voor het efficiënt en effectief gebruik van de hen toevertrouwde middelen. Deze voorzitters worden trouwens telkens door hun bevoegde minister geëvalueerd op het behalen van hun objectieven binnen de beschikbare middelen en op de wijze dat ze deze objectieven behalen.  

3.     Een systeem dat goed beheer beloont en niet efficiënt beheer bestraft is een belangrijke hefboom. De Optifedcel heeft trouwens in zijn opdracht ook de taak gekregen dergelijke hefbomen verder uit te werken. In het kader van de besparingen die vorig jaar dienden te worden doorgevoerd heeft het college van de voorzitters het engagement genomen om zelf 26 miljoen euro te besparen. Als tegenprestatie hebben zij de mogelijkheid gekregen hiervan 10 miljoen te herinvesteren in efficiëntieprojecten.   

4.     Ik geloof persoonlijk sterk in het responsabiliseren van het management van onze federale organisaties en de nood om nog meer synergie tussen onze organisaties te creëren. Het behoort tot de taken van de regering om de budgettaire middelen te bepalen die kunnen geïnvesteerd worden in de werking van onze federale administratie. Eenmaal deze grenzen bepaald komt het de managers toe deze middelen zo efficiënt mogelijk te besteden. Ik wil hen daarbij ondersteunen door hen hiervoor mogelijkheden en methodieken aan te bieden; onder meer door de Optifedcel. Het hiervoor vermelde programma met de drie pijlers heeft een dynamiek op gang gebracht die geen extra kredieten vereist.