SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
20 septembre 2012 20 september 2012
________________
Question écrite n° 5-7075 Schriftelijke vraag nr. 5-7075

de Cindy Franssen (CD&V)

van Cindy Franssen (CD&V)

au secrétaire d'État aux Affaires sociales, aux Familles et aux Personnes handicapées, chargé des Risques professionnels, adjoint à la ministre des Affaires sociales et de la Santé publique

aan de staatssecretaris voor Sociale Zaken, Gezinnen en Personen met een handicap, belast met Beroepsrisico's, toegevoegd aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
________________
StopArmoede.Nu - Personnes socialement vulnérables - Autorité - Communication - Formulaires - Procédures - Compréhensibilité - Simplification - Politique - Moyens - Résultats StopArmoede.Nu - Maatschappelijk kwetsbare mensen - Overheid - Communicatie - Formulieren - Procedures - Begrijpbaarheid - Vereenvoudiging - Beleid - Middelen - Resultaten 
________________
pauvreté
formalité administrative
catégorie sociale défavorisée
armoede
administratieve formaliteit
sociaal achtergestelde groep
________ ________
20/9/2012Verzending vraag
17/4/2013Antwoord
20/9/2012Verzending vraag
17/4/2013Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7062
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7063
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7064
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7065
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7066
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7067
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7068
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7069
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7070
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7071
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7072
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7073
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7074
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7076
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7077
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7078
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7079
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7062
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7063
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7064
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7065
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7066
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7067
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7068
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7069
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7070
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7071
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7072
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7073
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7074
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7076
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7077
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7078
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7079
________ ________
Question n° 5-7075 du 20 septembre 2012 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-7075 d.d. 20 september 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

« StopArmoede.Nu » est une plateforme qui veut faire de la pauvreté une priorité politique. Le 13 décembre 2011, l'organisation a présenté un cahier de revendications dans lequel elle plaide pour des documents compréhensibles, des procédures simples et des services accessibles.

Des formulaires compréhensibles et des procédures simples sont une nécessité si l'on veut que les citoyens participent à la société. Trop souvent encore, les papiers et les procédures constituent un obstacle et les personnes socialement vulnérables sont à nouveau laissées sur le côté. Elles ne possèdent souvent pas les aptitudes, les moyens nécessaires ou sont coupées du réseau social qui pourrait leur indiquer la voie à suivre.

« StopArmoede.Nu » demande donc que les autorités élaborent des formulaires simples pour les citoyens. Cela signifie : (1) que le message central de tout document est formulé dans un langage compréhensible, (2) que ce message peut être retrouvé facilement dans un document et (3) que les autorités publiques exploitent davantage les connaissances actuelles sur la clarté du langage.

Le Rapport général sur la pauvreté (1994) faisait déjà référence aux cinq critères auxquels les initiatives en matière d’aide juridique doivent répondre, dont la compréhensibilité : les informations et les conseils sont-ils formulés dans un langage simple et clair ?

Le gouvernement fédéral a promis d'accorder une attention particulière à sa communication destinée aux groupes socialement vulnérables. Le premier Plan fédéral de lutte contre la pauvreté précise que l'on peut faire appel à des experts du vécu pour améliorer la communication et l'accessibilité des services. Dans l'action 99 du deuxième plan, le gouvernement souhaite également s'engager à améliorer la qualité de la communication en invitant des experts du vécu à contrôler le langage utilisé et à formuler des conseils en la matière. On ne trouve toutefois aucune information sur les mesures effectives prises par les ministres pour réaliser cette action.

J'aimerais obtenir une réponse aux questions suivantes.

1) Prévoyez-vous une formation sur la communication avec les groupes socialement vulnérables afin de permettre aux services d'adapter facilement et correctement leurs formulaires et procédures ?

a) Dans l'affirmative, comment cette formation sera-t-elle organisée ? Qui peut la suivre et avec qui collabore-t-on ? Quand sera-t-il possible de suivre des sessions de formation ?

b) Dans la négative, pourquoi ? Quelles mesures envisagez-vous afin de permettre aux services d'améliorer facilement et correctement la compréhensibilité et l'accessibilité de leur communication ?

2) Pouvez-vous communiquer, par service et/ou domaine politique de l'autorité fédérale qui relèvent de sa compétence, de quelle manière les formulaires, documents et procédures soumis aux citoyens sont évalués en termes de compréhensibilité ?

3) Pouvez-vous communiquer, par service et/ou domaine politique de l'autorité fédérale qui relèvent de sa compétence, quels formulaires, documents et procédures soumis aux citoyens ont déjà été adaptés pour garantir leur compréhensibilité ? Comment ces formulaires, documents et procédures ont-ils été adaptés ?

4) Pouvez-vous communiquer, par service et/ou domaine politique de l'autorité fédérale qui relèvent de sa compétence, s'il existe un inventaire des formulaires, documents et procédures, soumis aux citoyens, qui doivent encore être évalués en termes de compréhensibilité et, le cas échéant, adaptés ? Dans la négative, pourquoi ? J'aimerais obtenir un aperçu de cette liste.

 

StopArmoede.Nu is een actieplatform dat armoede hoog op de politieke agenda wil zetten. Op 13 december 2011 pleitte StopArmoede.Nu in haar eisenbundel voor verstaanbare papieren, eenvoudige procedures en een toegankelijke dienstverlening.

Begrijpbare formulieren en eenvoudige procedures zijn nodig om burgers te laten deelnemen aan de samenleving. Nog te vaak vormen papieren en procedures een hindernis en worden maatschappelijk kwetsbare mensen opnieuw achtergesteld. Vaak missen ze de vaardigheden, de middelen of het sociaal netwerk om hen de weg te wijzen.

StopArmoede.Nu vraagt dan ook dat de overheid eenvoudige formulieren voor de burgers opstelt. Dit betekent (1) dat de kernboodschap van elk document in een begrijpbare taal wordt opgesteld, (2) dat de kernboodschap gemakkelijk is terug te vinden in een document (3) en dat de overheid meer gebruik maakt van bestaande kennis over duidelijke taal.

Reeds in het Algemeen Verslag over de armoede (1994) wordt verwezen naar de 5 B's waaraan de rechtshulpinitiatieven dienen te worden getoetst, waaronder de begrijpbaarheid. Is de informatie en zijn adviezen in een heldere en eenvoudige taal uitgedrukt?

De federale regering beloofde specifiek aandacht te besteden aan haar communicatie ten opzichte van maatschappelijk kwetsbare groepen. In het eerste Federaal plan armoedebestrijding wordt vermeld dat ervaringsdeskundigen ingezet kunnen worden om de communicatie en toegankelijkheid van diensten te verhogen. Ook in actie 99 van het tweede plan wil de federale regering zich engageren om de kwaliteit van de communicatie te verhogen door ervaringsdeskundigen te betrekken bij het screenen van en adviseren over taalgebruik. Over de effectieve maatregelen van de ministers om deze actie tot stand te brengen, is echter geen informatie te vinden.

Graag had ik vernomen:

1) Plant u een vorming of opleiding omtrent het communiceren met maatschappelijk kwetsbare groepen zodat de diensten hun formulieren en procedures vlot en correct kunnen aanpassen?

a) Zo ja, hoe wordt deze georganiseerd? Wie kan deze opleiding volgen en met wie wordt er samengewerkt? Wanneer kunnen vormingssessies gevolgd worden?

b) Zo neen, waarom niet? Welke maatregelen zal u treffen zodat de diensten vlot en op een correcte manier de begrijpbaarheid en toegankelijkheid van hun communicatie kunnen verbeteren?

2) Kan u per dienst en/of beleidsdomein van de federale overheid waarvoor hij/zij bevoegd is, meedelen op welke wijze formulieren, documenten en procedures waarmee burgers in contact komen op hun begrijpbaarheid worden getoetst?

3) Kan u per dienst en/of beleidsdomein van de federale overheid waarvoor hij/zij bevoegd is, meedelen welke formulieren, documenten en procedures waarmee burgers in contact komen al zijn aangepast om de begrijpbaarheid van het formulier, document of de procedure te garanderen? Hoe worden deze aangepast?

4) Kan u per dienst en/of beleidsdomein van de federale overheid waarvoor hij/zij bevoegd is, meedelen of er een inventaris bestaat van formulieren, documenten en procedures waarmee burgers in contact komen die nog op hun begrijpbaarheid moeten worden getoetst en desgevallend worden aangepast? Zo neen, waarom niet? Graag een overzicht van deze lijst.

 
Réponse reçue le 17 avril 2013 : Antwoord ontvangen op 17 april 2013 :

En réponse à votre question, je vous communique les éléments de réponse du Fonds des maladies professionnelles (FMP), du Fonds des accidents du travail (FAT), de la Direction générale des Personnes handicapées ( DGhan) et de l’Office national d’allocations familiales pour travailleurs salariés (ONAFTS). 

  • En ce qui concerne le FMP  

1.  Les responsables de la communication du FMP ont récemment suivi une formation dont l’objectif était de communiquer de manière plus accessible. Cette formation s’est clôturée par un examen, qu’ils ont tous deux réussi. 

2. Le FMP a mis sur pied un groupe de travail ‘to be’ en 2011. Tous les services du FMP sont représentés au sein de ce groupe. Son objectif est, notamment, de prêter une attention particulière à la simplification des procédures, des formulaires et des documents. Il s’agit de l’un des projets les plus importants dont se chargera le FMP au cours des années à venir. 

3.  En 2011, 80 % des courriers médicaux du FMP ont été contrôlés et réécrits. Ils font actuellement l’objet d’une évaluation pour pouvoir être mis en circulation prochainement. À partir de 2013, au moins 10 lettres administratives types seront complètement retravaillées chaque année pour leur donner un format plus lisible et plus accessible. En outre, des courriers de décision destinés aux patients seront également revus. 

4. Un inventaire des formulaires est en cours. Un inventaire de toutes les procédures est disponible sur l’intranet pour tous les membres du personnel. En 2009, le FMP a mis en place une cellule ‘transfert des connaissances’. Il s’agit d’une cellule d’une douzaine de collaborateurs qui, pendant un temps non négligeable, se sont principalement occupés de décrire toutes les procédures. En 2012, le FMP a adapté certaines procédures en vue de les simplifier et d’en améliorer le fonctionnement, tant en interne qu’à l’égard du citoyen. 

  • En ce qui concerne le FAT  

1. Les membres du service Communication du FAT ont suivi via l’IFA des formations

sur l’amélioration de la lisibilité :

  • des textes administratifs ;

  • des rapports ;

  • des contenus web.

L’organisation d’une formation axée sur la lisibilité des courriers administratifs à l’intention des agents en contact avec les citoyens sera prochainement mise sur pied au sein du FAT. 

2. Tous les contrats d’administration du FAT ont toujours contenu au moins un article sur l’amélioration de la lisibilité des formulaires et documents utilisés. Dans ce contexte, au moins 3 documents types sont révisés chaque année.  

Les documents à revoir sont sélectionnés selon 2 critères :

  • leur fréquence d’envoi ;

  • les difficultés de compréhension des citoyens (mesurées notamment par le biais du nombre de questions posées par téléphone pour la clarification d’un document ). 

Chaque année, le FAT désigne (à tour de rôle) un de ses services pour réviser 3 des documents les plus fréquemment utilisés à l’égard des citoyens. Le service qui a été choisi est assisté dans cette tâche par les membres du service Communication du FAT qui ont suivi différentes formations sur la lisibilité.

Dans le cadre de cette démarche, les documents sont donc confrontés aux différents critères de lisibilité dans le but ultime d’être compris par le citoyen à la première lecture. 

Les agents du FAT ont pris pour habitude de demander conseil à la cellule Lisibilité lorsqu’ils rédigent de nouvelles lettres types ou d’autres documents.  

Si, lors de leurs contacts (pendant les visites à domicile ou les permanences), les assistants sociaux reçoivent régulièrement des questions sur le contenu de certains documents ou lettres types, ils en réfèrent à la cellule concernée. En concertation avec la cellule Lisibilité, le document est alors adapté.

Par ailleurs, le service Communication, et plus spécifiquement la cellule Lisibilité, se fait un point d’honneur de produire des documents clairs et simples. Ainsi, une brochure et plusieurs dépliants portant sur des thèmes spécifiques au secteur ont été développés tandis que la structure et la stylistique des rapports annuels ont été revues, de manière à en faire des documents plus synthétiques et agréables à lire.   

Dans leur correspondance, les services du FAT renvoient systématiquement aux permanences. De cette manière, les questions éventuelles ou autres besoins concernant les procédures du FAT peuvent facilement trouver réponse lors d’un contact personnel avec un assistant social. 

Dans le cadre du projet en cours « Peu qualifiés », lors de leurs visites à domicile, les assistants sociaux soumettront aux victimes peu qualifiées les projets de lettres types destinées à ce groupe-cible. Les assistants sociaux leur demanderont explicitement d’évaluer ces projets de texte au niveau de l’intelligibilité, du vocabulaire, du dosage de l’information, de la mise en pages… Les lettres finales, qui seront envoyées à partir de 2014, tiendront compte des remarques et suggestions du groupe-cible.  

3. Ces dernières années, les adaptations ont principalement concerné :

  • des lettres d’information (droits après le délai de révision, cumul de prestations accident du travail et d’une pension, allocation d’aggravation, indemnités indûment payées, etc.) ;

  • des formulaires de paiement (sur un compte ouvert en Belgique ou à l’étranger) ;

  • des brochures . Les brochures publiées par le FAT sont actualisées au moins une fois par an ou plus régulièrement si cela s’avère nécessaire (ex. brochure sur les permanences sociales) ;

  • le rapport annuel du FAT. Depuis 2 ans, le rapport annuel a changé de look. Ce changement porte tant sur la mise en pages que sur la structure du document. Cette nouvelle mouture reflète désormais clairement les 5 missions assignées au FAT. 

Concernant le site internet, vitrine par excellence des activités du FAT, un projet de refonte est actuellement à l’étude. Il vise à faciliter l’accès à l’information en adaptant la structure à la logique des différents groupes-cibles. Les premiers résultats sont attendus pour 2013. Entre-temps, le site continue à être alimenté et actualisé très régulièrement. Soucieux d’améliorer en permanence l’accessibilité de son site, le FAT mettra par ailleurs tout en œuvre pour obtenir le label AnySurfer d’ici 2015. 

Pour faire valoir la plupart de leurs droits, les victimes doivent entreprendre elles-mêmes les démarches pour lancer les diverses procédures. L’introduction de la demande est souvent une étape importante. Le service d’assistance sociale met à la disposition des victimes une série de formulaires types (demande du 1/3 en capital, FAT appelé à la cause, demande de révision et en aggravation, etc.). Si nécessaire, il aide les victimes à les remplir et les informe sur les différentes phases de chaque procédure. Si elle a des questions ou besoin d’aide, la victime peut ensuite reprendre contact avec l’assistant social de sa région lors des permanences. Si besoin, une visite à domicile peut être planifiée.   

Par le biais de son réseau, le service d’assistance sociale assure la diffusion des dépliants et de la brochure abordant les grands thèmes du secteur. Il accorde également une attention particulière à la visibilité des permanences au sein des régions et à la publicité de toutes les missions du FAT auprès d’un public plus large. L’assistant social responsable entretient dans sa région des contacts avec les différents services et institutions de manière à faciliter la réorientation mutuelle. Si nécessaire, les assistants sociaux jouent (temporairement) le rôle d’intermédiaire entre certains services et la victime.  

4. Aucun inventaire des documents encore à revoir ni des procédures n’est disponible. 

  • En ce qui concerne la DG Personnes handicapées  

1. À l’heure actuelle, aucune formation n’est encore prévue en matière de communication sur support papier destinée aux groupes socialement vulnérables. Dans le cadre du trajet de modernisation de l’informatisation mis en oeuvre, l’objectif est de réduire au plus strict minimum la communication sur support papier destinée au groupe vulnérable en question, ce qui implique concrètement que la communication sur support papier devrait être quasiment limitée à l’indispensable notification de la décision, et ce de manière accessible à un groupe vulnérable. Du reste, on peut ajouter à cela que mes services insistent fortement auprès de tous les autres organismes chargés de l’application d’une mesure en faveur d’un groupe vulnérable pour qu’ils utilisent le flux de données électronique Handiflux. De la sorte, ces autres organismes pourraient également se limiter à communiquer de manière transparente aux personnes intéressées que la mesure est d’application, sans que ce groupe vulnérable doive s’en soucier. Cette approche permettrait au groupe en question d’être moins désarçonné et moins vulnérable. 

2.-3.-4. Depuis deux ans, mes services s’attachent à produire des formulaires de renseignements, dénommés « déclarations », qui sont conçus en concertation avec le groupe vulnérable en question et testés par celui-ci..

  • En ce qui concerne l’ONAFTS

1.  Les services de paiement de l’Office et des caisses d’allocations familiales utilisent des formulaires standards et des lettres types qui sont adaptés chaque année et en cas de besoin suivant les modifications de la réglementation des allocations familiales par le département Contrôle, en collaboration avec le Service de traduction et le Service de communication. Les nouveaux formulaires et lettres types sont rédigés en concertation avec les caisses d’allocations familiales. En ce qui concerne les groupes cibles pour lesquels l’Office est le seul compétent, le département ‘Familles’ rédige des formulaires standards et des lettres types. Dans le passé, les formulaires concernant les prestations familiales garanties – un groupe socialement vulnérable – étaient rédigés en collaboration avec un mouvement pour le quart monde.

2. Toutes les lettres types et formulaires ont déjà été revus pour les rendre plus aisés à lire et à compléter en adaptant le langage utilisé, en simplifiant les questions posées, en demandant uniquement les données qui ne peuvent pas être recherchées autrement, etc.

3. Toutes les lettres types et les principaux formulaires de demande et de contrôle ont été examinés par l’ancien Bureau de conseil en lisibilité de l’Institut de Formation de l’Administration fédérale du point de vue de leur lisibilité et compréhensibilité. Les formulaires pour les prestations familiales garanties – un groupe socialement vulnérable – étaient rédigés en collaboration avec un mouvement pour le quart monde. Les autres formulaires ont été relus en interne.

4. Il n’y a pas d’inventaire de formulaires qui doivent encore être revus d’un point de vue de leur compréhensibilité, étant donné que tous les formulaires ont déjà été examinés. Cependant, à l’ONAFTS, le souci d’aider les citoyens les plus vulnérables prend aussi une autre forme. Dans les services centraux, à Bruxelles, un expert du vécu met à disposition de l’Administration et des personnes en situation de pauvreté ou d’exclusion sociale, son expertise en matière de vécu de la pauvreté en intervenant dans la salle d’attente du Frontdesk. Il crée ainsi un pont entre les attentes des usagers et les contraintes de l’administration: il contribue à un meilleur accueil, aide à compléter les dossiers, identifie les besoins des visiteurs et les oriente vers le bon guichet. Enfin, il relaie auprès de l’administration le point de vue des personnes en situation de pauvreté dès qu’une amélioration ou simplification des procédures est envisageable.

In antwoord op uw vraag over het Fonds voor de beroepsziekten (FBZ), het Fonds voor arbeidsongevallen (FAO), de Directie-generaal Personen met een handicap (DGhan) en de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers (RKW), deel ik u de volgende antwoorden mede. 

  • Wat betreft het FBZ  

1. De communicatieverantwoordelijken van het FBZ hebben onlangs een opleiding gevolgd die tot doel had om op een meer toegankelijke manier te communiceren. Deze opleiding werd afgesloten met een examen, waarvoor ze beiden geslaagd zijn. 

2. Het FBZ heeft in 2011 een werkgroep “to be” opgericht. In deze werkgroep zijn alle diensten van het FBZ vertegenwoordigd. Het doel van deze werkgroep is onder meer uitvoerig aandacht te besteden aan het vereenvoudigen van procedures, formulieren en documenten. Dit is een van de allerbelangrijkste projecten die het FBZ voor ogen heeft de komende jaren. 

3. In 2011 werd 80 % van de medische brieven van het FBZ nagekeken en herschreven. Ze worden op dit moment geëvalueerd om ze binnenkort in omloop te brengen. Vanaf 2013 zullen elk jaar minstens 10 administratieve standaardbrieven volledig herwerkt worden naar een meer leesbaar en toegankelijk formaat.  Daarnaast zullen ook beslissingsbrieven naar de patiënten worden herbekeken. 

4. Er is een inventaris van formulieren in opmaak.  Een inventaris van alle procedures is beschikbaar op het intranet voor alle personeelsleden. Het FBZ heeft in 2009 een cel « kennisoverdacht » opgericht. Het gaat om een cel van circa 12 personeelsleden die zich gedurende ruime tijd hoofdzakelijk hebben bezig gehouden met het beschrijven van alle procedures. Anno 2012 is het FBZ hoofdzakelijk bezig met het bijsturen van bepaalde procedures om ze te vereenvoudigen en de werking ervan te verbeteren, zowel intern als naar de burger toe. 

  • Wat betreft het FAO  

1. De leden van de dienst Communicatie van het FAO hebben bij het OFO vormingen gevolgd over het verbeteren van de leesbaarheid van :

  • administratieve teksten ;

  • verslagen ;

  • de inhoud van websites.

Binnenkort zal binnen het FAO een vorming over de leesbaarheid van administratieve teksten georganiseerd worden voor alle personeelsleden die in contact staan met de burgers. 

2. Van bij de aanvang stond in alle bestuursovereenkomsten van het FAO minstens één artikel dat betrekking had op het verbeteren van de leesbaarheid van de gebruikte formulieren en documenten. Binnen deze context worden jaarlijks minstens 3 typedocumenten herwerkt.  

De keuze van de te herwerken documenten gebeurt op basis van 2 criteria:

  • de frequentie waarmee ze verzonden worden ;

  • het probleem van (on)begrijpelijkheid ervaren door de burger (gemeten op basis van het aantal ontvangen telefonische oproepen met vragen ter verduidelijking over een document).

Elk jaar duidt het FAO een dienst aan (beurtrol) waarvoor de 3 meest gebruikte documenten aan de burger herwerkt worden. De leden van de dienst Communicatie van het FAO, die verschillende vormingen in verband met de leesbaarheid van teksten volgden, ondersteunen de gekozen dienst bij de uitvoering van deze opdracht.

De documenten worden in de loop van het proces getoetst aan verschillende leesbaarheidscriteria. Het uiteindelijke doel is documenten te ontwikkelen die bij een eerste lezing door de burger begrepen worden. 

Het behoort tot de vaste gewoonten van de agenten van het FAO dat ze bij het ontwikkelen van nieuwe typebrieven of andere documenten advies vragen aan de cel leesbaarheid. 

Indien de sociaal assistenten bij hun contacten (tijdens huisbezoeken of via de permanenties) regelmatig over bepaalde documenten of typebrieven vragen ter verduidelijking krijgen, dan wordt dit gesignaleerd aan de betrokken dienst. In overleg met de cel “leesbaarheid” wordt het document dan bijgestuurd. 

Daarnaast is de dienst communicatie en in het bijzonder de cel leesbaarheid actief rond het waarborgen van duidelijke en eenvoudige documenten. Zo werden brochures en folders ontwikkeld over specifieke thema’s van de sector, werd de structuur en het taalgebruik van de jaarverslagen aangepakt zodat ze aangenaam leesbaar en meer overzichtelijke documenten werden.  

De diensten van het FAO verwijzen in hun briefwisseling systematisch door naar de zitdagen, zodat eventuele vragen of andere noden in verband met de procedures van de diensten van het FAO in een persoonlijk contact met de sociaal assistent vlot kunnen beantwoord worden. 

In het kader van het in uitvoering zijnde project “laaggeschoolden” zullen de sociaal assistenten tijdens hun huisbezoeken aan laaggeschoolden de ontwerpen van toekomstige typebrieven die voor deze doelgroep bedoeld zijn, aan de betrokkenen voorleggen. De sociaal assistenten zullen hen expliciet vragen om deze ontwerpteksten te beoordelen op het vlak van duidelijkheid, woordgebruik, dosering van de informatie, lay out etc. De uiteindelijke brieven die vanaf 2014 zullen verstuurd worden zullen rekening houden met de opmerkingen en suggesties van de doelgroep. 

3. De belangrijkste documenten die de laatste jaren werden aangepast zijn:

  • informatieve brieven (rechten na de herzieningstermijn, cumul van de arbeidsongevallenvergoedingen met een pensioen, verergeringsbijslag, ten onrechte uitgekeerde vergoedingen, enz.) ;

  • betalingsformulieren (storting op Belgische of buitenlandse rekening) ;

  • brochures . De door het FAO gepubliceerde brochures worden minstens jaarlijks geactualiseerd. Indien dit nodig is, gebeurt dit meer frequent (vb. brochure betreffende de zitdagen) ;

  • het jaarverslag. Sedert 2 jaar onderging het jaarverslag een grondige verandering, zowel de lay-out als de structuur werden aangepakt. Deze nieuwe vorm geeft een duidelijk beeld van de 5 opdrachten van het FAO.

De internetsite, het uithangbord bij uitstek van de activiteiten van het FAO, wordt op dit moment aan een grondig onderzoek onderworpen en herwerkt zodat ook hier de toegankelijkheid verhoogt en de structuur logisch wordt voor de verschillende doelgroepen. De eerste resultaten worden in de loop van 2013 verwacht.

Ondertussen wordt de bestaande site verder regelmatig aangevuld en geactualiseerd.
Vanuit de permanente bezorgdheid om de toegankelijkheid van de site te verbeteren, stelt het FAO alles in het werk om het AnySurfer-label tegen 2015 te verwerven.
 

De betrokkenen dienen voor het verwerven van de meeste rechten zelf stappen te ondernemen om een procedure in gang te zetten. Het “doen van de aanvraag” is vaak de belangrijkste stap. De dienst voor sociale bijstand stelt allerlei “modelaanvragen” (opvragen 1/3 kapitaal, FAO in de zaak roepen, aanvraag herziening en verergering, enz.) ter beschikking van de betrokkenen, vult ze eventueel samen in en informeert hen over de te verwachten fases in de procedure. De betrokkene kan nadien, bij vragen of nood aan hulp, terug contact opnemen met de sociaal assistent van zijn regio op de zitdagen. Indien nodig kan een huisbezoek gepland worden. 

De dienst voor sociale bijstand zorgt via zijn netwerking voor de verspreiding van folders en brochures over belangrijke thema’s binnen de sector en schenkt eveneens veel aandacht aan de bekendmaking van de zitdagen binnen de regio’s en het bekendmaken van alle opdrachten van het FAO bij een ruimer publiek. De verantwoordelijke sociaal assistent onderhoudt binnen zijn regio contacten met diensten en instellingen zodat de onderlinge doorverwijzing vlot gebeurt. Indien nodig zijn de sociaal assistenten (tijdelijke) bemiddelaar tussen diensten en betrokkene. 

4. Er bestaat geen inventaris van nog te herwerken documenten en procedures. 

  • Wat betreft de DG Personen met een handicap  

1. Een vorming of opleiding omtrent het communiceren met maatschappelijk kwestbare groepen via papier, is op dit ogenblik nog niet voorzien. Binnen het opgestarte vernieuwingstraject informatisering is het de bedoeling om de communicatie op papier met de kwetsbare groep tot het absoluut noodzakelijke te herleiden, wat in concreto inhoudt dat de communicatie op papier quasi beperkt zou moeten kunnen worden gehouden tot de noodzakelijke kennisgeving van de beslissing, uiteraard op een voor de kwetsbare groep begrijpelijke wijze. Er kan hier overigens nog worden aan toegevoegd dat mijn diensten momenteel sterk aan het aandringen zijn bij alle andere instanties die in hun business een maatregel hebben die betrekking heeft op de kwetsbare groep, om gebruik te maken van de elektronische gegevensstroom Handiflux, waardoor die andere instanties zich er ook kunnen toe beperken om op een transparante wijze naar de betrokkenen te communiceren dat de maatregel van toepassing is, zonder dat die kwetsbare groep zich daarover zorgen hoeft te maken. Dat zal veel onzekerheid en kwetsbaarheid bij de groep waarover we het hebben, kunnen wegnemen. 

2.-3.-4. Sinds 2 jaar hebben mijn diensten inlichtingenformulieren in productie, “verklaringen” genoemd, die volledig tot stand kwamen in dialoog met de kwetsbare groep van personen en ook door die groep werd getest.   

  • Wat betreft de RKW  

1. De betaaldiensten van de Rijksdienst en de kinderbijslagfondsen maken gebruik van standaardformulieren en modelbrieven die jaarlijks en indien nodig ad hoc worden aangepast aan wijzigingen in de regelgeving door het departement Controle in samenwerking met de Vertaaldienst en de dienst Communicatie. Nieuwe formulieren en modelbrieven worden opgesteld in overleg met de kinderbijslagfondsen. Voor de doelgroepen waarvoor alleen de Rijksdienst bevoegd is, stelt het departement « Gezinnen” de standaardformulieren en modelbrieven op. In het verleden werden de formulieren voor de gewaarborgde gezinsbijslag – een sociaal kwetsbare groep – geredigeerd met medewerking van een vierdewereldbeweging. 

2. Alle modelbrieven en formulieren werden reeds herzien om ze lees- en invulvriendelijker te maken door het taalgebruik aan te passen, de vraagstelling te vereenvoudigen, enkel de gegevens te vragen die zelf niet opgezocht kunnen worden, enz. 

3. Alle modelbrieven en de belangrijkste aanvraag- en controleformulieren werden op hun begrijp- en leesbaarheid onderzocht door het toenmalige Adviesbureau voor Leesbaarheid van het Opleidingsinstituut van de Federale Overheid. De formulieren voor de gewaarborgde gezinsbijslag – een sociaal kwetsbare groep – werden geredigeerd met behulp van een vierdewereldbeweging. De overige formulieren werden intern nagezien. 

4. Er bestaat geen inventaris van de formulieren die nog op hun begrijpbaarheid moeten worden getoetst, aangezien alle formulieren reeds nagezien werden.
Bij de RKW neemt de zorg om de meest kwetsbare burgers te helpen echter ook een andere vorm aan. In de centrale diensten in Brussel stelt een ervaringsdeskundige zijn ervaring met armoede ter beschikking van het Bestuur en van personen in armoede of sociale uitsluiting via tussenkomsten in de wachtzaal van de Frontdesk. Zo slaat hij een brug tussen de verwachtingen van de gebruikers en de verplichtingen van het bestuur: hij draagt bij tot een beter onthaal, helpt dossiers te vervolledigen, identificeert de behoeften van de bezoekers en oriënteert hen naar het juiste loket.
Ten slotte brengt hij bij het bestuur het standpunt over van de personen in armoede zodra een verbetering of vereenvoudiging van de procedures mogelijk is.