SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
26 juillet 2012 26 juli 2012
________________
Question écrite n° 5-6797 Schriftelijke vraag nr. 5-6797

de Nele Lijnen (Open Vld)

van Nele Lijnen (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères, du Commerce extérieur et des Affaires européennes

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken
________________
Rwanda - M23 - Collaboration militaire - Financement militaire - Formations - Accord bilatéral de partenariat militaire - Suspension - États-Unis - Point de vue de la Belgique Rwanda - M23 - Militaire samenwerking - Militaire financiering - Opleidingen - Bilateraal militair partnerschapverdrag - Schorsing - Verenigde Staten - Standpunt België 
________________
Rwanda
République démocratique du Congo
coopération militaire
force multinationale
violence
Rwanda
Democratische Republiek Congo
militaire samenwerking
multinationale strijdmacht
geweld
________ ________
26/7/2012Verzending vraag
23/10/2012Antwoord
26/7/2012Verzending vraag
23/10/2012Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6798 Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-6798
________ ________
Question n° 5-6797 du 26 juillet 2012 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-6797 d.d. 26 juli 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Les États-Unis, récent allié du Rwanda, ont suspendu leur aide militaire au pays en raison du soutien qu'il apporte aux rebelles dans l'est du pays voisin, le Congo (RDC). Informées de l'appui qu'apporte le Rwanda à des groupes armés en RDC, les Affaires étrangères ont décidé de ne plus accorder de financement militaire au Rwanda pour l'année budgétaire en cours, rapporte un communiqué de presse. Le mouvement rebelle M23 combat l'armée congolaise au Nord-Kivu où il dispose de bases dans la région frontalière entre le Rwanda et l'Ouganda. Les rebelles ont conquis plusieurs lieux de la province. Je renvoie également à ma question orale n° 5 589 du 7 juin 2012 au ministre des Affaires étrangères.

La Belgique collabore étroitement avec le Rwanda comme avec le Congo, ces deux pays étant des partenaires de notre coopération au développement. Des militaires belges sont actifs dans la ville de Kindu et forment des instructeurs à l'académie militaire de Kananga. Depuis octobre 2009, la Belgique entraîne également le 321e bataillon.

La Défense a conclu avec les deux pays un accord bilatéral de partenariat militaire et nous somme donc en mesure de donner un signal fort. Notre pays soutient donc les militaires congolais dans leur lutte contre les rebelles et, dans le même temps, apporte une importante aide financière au Rwanda qui soutient et engage les rebelles au Congo. Cette situation schizophrène est intenable. C'est presque comme si nous menions une guerre par procuration.

Comme presque tout le monde est aujourd'hui convaincu que le Rwanda soutient le M23, qu'il est de plus en plus fait état de viols et de l'enrôlement contraint d'enfants par ces mouvement rebelles, que Goma est menacée, que les rebelles n'excluent pas d'attaquer la ville, il est temps d'exhorter le Rwanda, pas seulement en paroles mais aussi par des actes, à mettre fin au soutien qu'il apporte aux rebelles. En effet, les États-Unis, qui sont le principal allié du Rwanda en plus de notre pays, indiquent aujourd'hui que ce pays a un rôle déstabilisateur dans la région, ce qui constitue un changement politique particulièrement important.

Je souhaiterais donc poser de toute urgence les questions suivantes aux ministres.

1) Comment régissez vous au signal fort qu'ont donné les États-Unis en arrêtant leur collaboration militaire avec le Rwanda en raison du soutien que le gouvernement rwandais apporte au M23 ?

2) La Belgique a t elle l'intention d'entreprendre des démarches concernant notre partenariat militaire avec le Rwanda, en particulier les formations données ? Celles ci seront elles suspendues ? Dans la négative, pourquoi adoptons nous une position différente ? Pouvez vous fournir des explications détaillées ? Dans l'affirmative, de quels programmes s'agit il ?

3) Est il vrai que des hélicoptères des Nations Unies ont tiré sur des rebelles dans l'est du Congo ?

4) Le ministre peut il dresser la liste détaillée des collaborations militaires qui sont actuellement en cours avec le Rwanda dans le cadre de l'accord de partenariat militaire ? Peut il donner des explications sur les moyens et le personnel mis en œuvre ?

 

De Verenigde Staten, recente bondgenoten van Rwanda, hebben hun militaire steun aan het land opgeschort wegens de steun aan de rebellen in het oosten van buurland Congo (DRC). Op basis van de informatie dat Rwanda gewapende groepen steunt in de DRC, heeft Buitenlandse Zaken beslist geen militaire financiering aan Rwanda te verstrekken voor het lopende begrotingsjaar, aldus een persbericht. De rebellenbeweging M23 strijdt tegen het Congolese leger in Noord Kivu, waar ze hun bases hebben in het grensgebied tussen Rwanda en Oeganda. Ze hebben verschillende plaatsen in de provincie veroverd. Ik verwijs tevens naar mijn mondelinge vraag 5 589 van 7 juni 2012 aan de minister van Buitenlandse Zaken.

België werkt nauw samen met zowel Rwanda als Congo, aangezien beide partnerlanden zijn in het kader van onze ontwikkelingssamenwerking. Belgische militairen zijn actief in de stad Kindu en leiden trainers op aan de militaire academie van Kananga. Sinds oktober 2009 traint België ook het 321e bataljon.

Defensie heeft met beide landen een bilateraal militair partnerschap en bijgevolg kunnen we een belangrijk signaal geven. Ons land steunt dus de Congolese militairen in hun strijd tegen de rebellen en tegelijkertijd steunen wij met veel geld Rwanda, dat rebellen ondersteunt en inzet in Congo. Deze schizofrene situatie is onhoudbaar. Wij zijn bijna betrokken bij een war by proxy.

Gezien heden bijna iedereen overtuigd is van de steun vanwege Rwanda aan de M23 en gezien de herhaalde berichtgeving van verkrachtingen en het verplicht doen aansluiten van kinderen aan deze rebellenbeweging en gezien de dreiging die hangt boven Goma; gezien de rebellen niet uitsluiten dat ze de stad zouden aanvallen, is het heden tijd om Rwanda niet enkel met woorden maar ook met daden aan te zetten tot het stopzetten van de steun aan de rebellen. De Verenigde Staten (VS) zijn immers de belangrijkste bondgenoot van Rwanda naast ons land en gezien de VS heden aangeeft dat Rwanda destabiliserend werkt voor de regio, is dit een bijzonder belangrijke wijziging in het beleid.

Ik had dan ook volgende hoogdringende vragen voor de ministers:

1) Hoe reageert u op het krachtige signaal vanuit de Verenigde Staten waarbij de militaire samenwerking wordt stopgezet wegens de steun van de Rwandese regering aan de M23?

2) Is België zinnens gelijkaardige stappen te ondernemen wat betreft ons militair partnerschap met Rwanda, in het bijzonder met betrekking tot de opleidingen die worden gegeven? Zullen deze bijgevolg worden geschorst? Zo neen, waarom nemen wij een andere houding aan en kunt u dit zeer uitvoerig toelichten? Zo ja, welke programma's betreft het?

3) Klopt de berichtgeving als zouden helikopters van de Verenigde Naties (VN) de rebellen in Oost Congo hebben beschoten?

4) Kan de bevoegde minister gedetailleerd oplijsten welke militaire samenwerking momenteel lopende is met Rwanda in het kader van het militair partnerschapsverdrag? Kan hij dit toelichten op het vlak van middelen en personeel?

 
Réponse reçue le 23 octobre 2012 : Antwoord ontvangen op 23 oktober 2012 :
  1. En ce qui concerne la réaction des États-Unis qui touche à l’aide militaire bilatérale, il s’agit avant tout d’un signal symbolique puisqu’il vise actuellement seulement une bourse de 200 000 USD et ne touche donc qu’une petite partie de la coopération américaine. Il importe également de souligner que cette mesure s’accompagne d’efforts diplomatiques importants.

  2. Certains aspects de votre question concernent mon collègue de la Défense mais la position belge à l’égard de mesures fait l’objet régulier de coordinations interdépartementales incluant notamment la Défense, la Coopération au Développement et les Affaires étrangères.

    Il existe deux manières de concevoir de telles mesures: certains les voient dans une logique coercitive à l’égard d’un comportement jugé illégitime, d’autres comme un moyen de faire infléchir ce comportement.

    Notre évaluation est que des mesures coercitives par rapport à un rapport d’experts au Conseil de sécurité devraient avant tout relever de celui-ci.

    J’estime que de telles mesures ne sont utiles et constructives que si elles vont de pair avec des contacts diplomatiques visant à trouver une solution à la crise. La Belgique a par conséquent privilégié une approche demandant au Rwanda de prouver qu’il veut vraiment être partie à la solution et non au problème. Nous soutenons et encourageons les efforts régionaux pour trouver une solution, mais ceux-ci doivent se concrétiser rapidement.

    Nous n’excluons pas à terme la possibilité de prendre d’autres mesures si nous constatons que le Rwanda ne veut pas contribuer à la solution.

  3. La MONUSCO a en effet indiqué avoir le 12 juillet dernier tiré des missiles et des roquettes à partir de ses deux hélicoptères d’attaque contre des positions du M23 au Nord Kivu.

  4. La réponse à cette question est du ressort de mon collègue le ministre de la Défense nationale.

  1. Wat de reactie van de Verenigde Staten op het gebied van de militaire bilaterale steun betreft, is het vooral een symbolische maatregel omdat het om een beurs van 200 000 USD gaat die slechts een klein deel van de Amerikaanse samenwerking betreft. Ook mag niet uit het oog worden verloren dat deze maatregel vergezeld gaat van grote diplomatieke inspanningen.

  2. Sommige aspecten van uw vraag ressorteren onder mijn ambtgenoot van Defensie, maar het is zo dat het Belgische standpunt inzake de te nemen maatregelen regelmatig het voorwerp is van interdepartementale coördinatievergaderingen met Defensie, Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Zaken.

    Soortgelijke maatregelen kunnen op twee manieren worden benaderd: sommigen zijn meer te vinden voor een dwingende logica ten aanzien van een gedrag dat illegitiem wordt geacht, terwijl anderen deze maatregelen zien als een middel om dit gedrag om te buigen.

    Wij zijn van mening dat dwingende maatregelen op basis van een verslag van deskundigen van de Veiligheidsraad in de eerste plaats onder de Veiligheidsraad moeten ressorteren.

    Ik ben de mening toegedaan dat soortgelijke maatregelen alleen nuttig en constructief zijn wanneer ze vergezeld gaan van diplomatieke contacten om voor de crisis een oplossing te vinden. België gaf er derhalve de voorkeur aan Rwanda te vragen het bewijs te leveren dat het wel degelijk een deel van de oplossing en niet van het probleem wil zijn. Wij steunen en stimuleren de regionale inspanningen om tot een oplossing te komen, maar deze moeten vlug concreet waargemaakt worden.

    Wij sluiten niet uit dat er op termijn andere maatregelen zullen worden genomen wanneer we vaststellen dat Rwanda niet wil bijdragen tot een oplossing.

  3. Er werd ons door de MONUSCO inderdaad meegedeeld dat ze op 12 juli jongstleden vanuit haar twee aanvalshelikopters raketten en raketbommen heeft afgevuurd op de stellingen van de M23 in Noord-Kivu.

  4. Het antwoord op deze vraag behoort tot de bevoegdheid van de minister van defensie.