SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
24 avril 2012 24 april 2012
________________
Question écrite n° 5-6132 Schriftelijke vraag nr. 5-6132

de Nele Lijnen (Open Vld)

van Nele Lijnen (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères, du Commerce extérieur et des Affaires européennes

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken
________________
Les livraisons d'armes au Qatar et le transfert vers la Libye De wapenleveringen aan Qatar en de doorvoer naar Libië 
________________
commerce des armes
Qatar
Libye
sanction internationale
wapenhandel
Qatar
Libië
internationale sanctie
________ ________
24/4/2012Verzending vraag
9/5/2012Antwoord
24/4/2012Verzending vraag
9/5/2012Antwoord
________ ________
Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-2023 Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-2023
________ ________
Question n° 5-6132 du 24 avril 2012 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-6132 d.d. 24 april 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Selon diverses sources libyennes, des armes d'origine belge, des FAL de la FN, ont été livrées aux rebelles libyens, via le Qatar et l'aéroport de Bengazi. Cette information avait déjà été diffusée par le « Guardian ».

De telles livraisons violeraient bien sûr l'embargo sur les armes décrété contre la Libye en 2011.

Dans ce contexte, je souhaiterais poser au ministre les questions suivantes.

1) Notre pays a-t-il par le passé livré des FAL de la FN au Qatar (éventuellement par l'intermédiaire de succursales étrangères) ? Si oui, pouvez-vous préciser de combien d'armes et de quel modèle de FAL il s'agit ?

2) Concernant les conditions contractuelles de la livraison d' armes de la FN au Qatar, pouvez-vous indiquer si le contrat contenait des dispositions relatives au transfert et/ou à la vente éventuels à des pays tiers ?

3) Savez-vous si le Qatar a livré des FAL ou d'autres armes d'origine belge à la Libye et/ou à des milices libyennes ?

4) Êtes-vous prêt à demander à notre ambassade sur place si des FAL de la FN et/ou des munitions ont été introduits en Libye depuis le Qatar en 2011 ? Si non, pour quelle raison ?

 

Diverse bronnen uit Libië geven aan dat FN FAL geweren van Belgische oorsprong in 2011 via Quatar werden geleverd aan Libische rebellen in Libië via de luchthaven van Bengazi. De Guardian rapporteerde dit al eerder.

Dergelijke leveringen zouden vanzelfsprekend in strijd zijn met het wapenembargo dat werd afgekondigd tegen Libië in 2011.

In dit kader had ik graag volgende vragen voorgelegd aan de minister:

1) Heeft ons land FN FAL wapens geleverd aan Qatar (al of niet via buitenlandse filialen) in het verleden? Zo ja, kan u toelichten hoeveel wapens en kan u aangeven welke modellen van FAL het betreft?

2) Kan u omtrent de levering van FN wapens aan Qatar naar contractsvoorwaarden toe aangeven of er bepalingen werden opgenomen betreffende eventuele doorvoer en/of verkoop aan derde landen?

3) Heeft u weet van de levering vanuit Qatar van FAL wapens aan Libië en/of milities in Libië of andere wapens van Belgische oorsprong?

4) Bent u bereid te vragen aan onze ambassade ter plekke of er FN FAL wapens en/of munitie vanuit Qatar werd ingevlogen in Libië in 2011? Zo ja, kan u toelichten? Zo neen, waarom niet?

 
Réponse reçue le 9 mai 2012 : Antwoord ontvangen op 9 mei 2012 :

Les informations obtenues de la part du Service public fédéral (SPF) Affaires économiques qui était l'autorité compétente pour la délivrance des licences d'exportation d'armes jusqu'en 2003 ne mentionnent pas de vente de fusil de type FAL au Qatar entre 1992 et 2003. Les archives ne remontent pas au-delà de 1992. Étant donné que la fabrication des fusils FAL a été arrêtée à la fin des années 80, il est vraisemblable que les livraisons éventuelles remontent à plusieurs décennies. Je note d'ailleurs que le journaliste qui a enquêté sur ce dossier évoque des armes datant des années 60 ou 70. Je note également que les FN FAL ont également été produits sous licence dans une dizaine d’autres pays.

Ce n'est qu'à partir de la loi de 1991 et de son arrêté royal de 1993 que les ventes d'armes ont été systématiquement soumises à des clauses de non-réexportation, tout porte donc à penser que les fusils FAL éventuellement livrés au Qatar n'étaient pas soumis à une clause de non-réexportation.

J'ai récemment rencontré le ministre d'État quatari pour les Affaires étrangères le Dr. Al Attiyah en marge de la réunion des « amis de la Syrie » qui s'est tenue à Istanbul. Je lui ai spécifiquement fait part des préoccupations de la Belgique en matière de dispersion d’armes - notamment des armes de fabrication belge - dans les zones de conflit. Je lui ai en particulier demandé de ne pas livrer d'armes belges à l'opposition syrienne. Il a pris note de mon message et s'est dit prêt à nous fournir des précisions par rapport aux armes de fabrication belge qui auraient éventuellement été fournies aux rebelles libyens.

S'agissant de la question de l'embargo sur les armes à destination de la Libye, le paragraphe 4 de la résolution 1973 autorisait spécifiquement les États membres à prendre les mesures jugées nécessaires pour protéger la population civile contre les attaques du régime du colonel Kadhafi. C'est sur cette base que divers Alliés ont communiqué au secrétaire général les mesures prises en faveur des insurgés (fourniture d'armes ou de matériel militaire non létal, encadrement par des conseillers militaires). Je note que, dans son rapport daté 17 février 2012, le groupe d'expert chargé par le Conseil de Sécurité de faire rapport sur le respect de l'embargo instauré par la résolution 1973 relève de nombreux indices de fourniture d'armes aux rebelles libyens par le Qatar (notamment des missiles antichars Milan d'origine française et des munitions suisses). Le rapport juge que les transferts effectués par le Qatar n'ont pas été notifiés de manière adéquate mais n'estime pas qu'il s'agisse d'une violation de l'embargo sur les armes. La livraison d’armes d’origine belge n’est pas mentionnée dans le rapport.

De informatie verkregen vanwege de Federale Overheidsdienst (FOD) Economische Zaken, die de bevoegde autoriteit was voor de afgifte van wapenuitvoerlicenties tot 2003, vermeldt geen transfer van geweren van het type FN FAL aan Qatar tussen 1992 en 2003. De archieven gaan niet verder terug dan 1992. Aangezien de productie van FAL-geweren in België plaatsvond tot de jaren ’80, zou het om oudere leveringen kunnen gaan. Ik noteer ook dat de journalist die deze zaak onderzoekt schrijft over wapens die dateren van de jaren ’60 of ’70. Daarnaast werden FAL-geweren ook in een tiental andere landen onder licentie geproduceerd.

Pas vanaf de inwerkingtreding van de wet van 5 augustus 1991 en het bijhorend koninklijk besluit van 1993 werd de uitvoer van wapens systematisch onderworpen aan een clausule tegen niet-geautoriseerde wederuitvoer. Dat leidt tot de conclusie dat een eventuele levering van FAL’s door België aan Qatar zeer waarschijnlijk niet onderworpen was aan een eindgebruikerscertificaat.

In de marge van de bijeenkomst van de “vrienden van Syrië” onlangs in Istanboel, heb ik de minister van Buitenlandse Zaken van Qatar ontmoet, Dr Al Attiyah. Ik vertelde hem in het bijzonder over onze bezorgdheid over de ongecontroleerde verspreiding van wapens in conflictgebieden - met inbegrip van wapens van Belgische origine. Ik vroeg hem om in geen geval wapens van Belgische makelij aan de Syrische oppositie te leveren. Hij nam nota van mijn boodschap en was bereid om de vermeende levering van wapens van Belgische origine aan Libische rebellen te onderzoeken en ons daar in voorkomend geval informatie over te bezorgen.

Met betrekking tot het wapenembargo voor Libië gaf paragraaf 4 van Verenigde Naties (VN) Veiligheidsraadresolutie 1973 lidstaten uitdrukkelijk de toestemming om maatregelen te nemen die nodig worden geacht om de burgerbevolking te beschermen tegen aanvallen vanwege het regime van Kolonel Kadhafi. Het is op deze basis dat individuele Bondgenoten de VN secretaris-generaal op de hoogte brachten van maatregelen die ze namen ten voordele van de opstandelingen (het voorzien van wapens of niet-dodelijk militair materieel, omkadering door militaire raadgevers). Ik merk op dat, in haar rapport van 17 februari 2012, het VN-Expertspanel dat door de Veiligheidsraad gemandateerd werd om toe te zien op de naleving van het embargo uit Resolutie 1973, melding maakt van verschillende aanwijzingen van wapenleveringen vanwege Qatar aan Libische rebellen, met name Franse anti-tankwapens en Zwitserse munitie. Het rapport oordeelt dat de wapenleveringen door Qatar niet adequaat aan de VN werden genotificeerd, maar concludeert ook niet dat er een schending van het wapenembargo plaatsvond. Eventuele Qatarese leveringen van wapens van Belgische origine worden in het rapport niet vermeld.