SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
19 mars 2012 19 maart 2012
________________
Question écrite n° 5-5914 Schriftelijke vraag nr. 5-5914

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

à la secrétaire d'État à l'Asile et la Migration, à l'Intégration sociale et à la Lutte contre la pauvreté, adjointe à la ministre de la Justice

aan de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding, toegevoegd aan de minister van Justitie
________________
Les réfugiés en Libye De vluchtelingen in Libië 
________________
Libye
réfugié
HCR
Libië
vluchteling
UNHCR
________ ________
19/3/2012Verzending vraag
2/4/2012Antwoord
19/3/2012Verzending vraag
2/4/2012Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-1688 Requalification de : demande d'explications 5-1688
________ ________
Question n° 5-5914 du 19 mars 2012 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-5914 d.d. 19 maart 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Dans un de ses rapports, Amesty International demande aux États membres de l'Union européenne de prendre leurs responsabilités et d'offrir un refuge sûr aux réfugiés Libyens. Amnesty critique l'attitude passive des autorités européennes à l'égard des réfugiés.

Au début de cette année, des milliers de réfugiés reconnus par les Nations Unies vivaient en Libye. Ils y habitaient ou y étaient de passage. À l'origine, il s'agissait surtout de personnes fuyant leur propre pays, surtout l'Érythrée, l'Éthiopie, la Somalie et le Soudan, pour cause de persécution ou de violences. Au début du violent conflit en Libye, en février, ils ont dû à nouveau fuir. Environ 5.000 personnes se sont retrouvées dans des camps de réfugiés tunisiens ou égyptiens où ils essaient de survivre dans des conditions inhumaines, sans aucune perspective. Ils ne peuvent pas rester en Tunisie et en Égypte et un retour dans leur pays paraît tout à fait exclu. Ils ne trouvent pas non plus la protection nécessaire en Libye.

Cette situation sans issue incite une partie de ces gens à retourner en Libye et à risquer la traversée de l'Europe en voiture. Poussées par le désespoir, environ 1.500 personnes ont péri en mer depuis le début du conflit. La seule issue sûre pour ces gens est de se réinstaller dans un autre pays en tant que réfugié reconnu, ce qui sous-entend qu'ils reçoivent un nouveau chez-eux dans un autre pays.

Les États-Unis, le Canada et l'Australie ont fait des efforts pour réinstaller les réfugiés de Libye. Les États membres de l'Union européenne sont à la traîne. À peine 700 places ont été offertes par huit pays européens.

Amnesty demande aux pays de l'Union européenne de faire davantage d'efforts pour ces personnes qui ont besoin d'une aide urgente. L'Europe porte d'ailleurs une responsabilité particulière car cette vague de réfugiés est la conséquence de la participation de certains pays européens aux opérations de l'OTAN en Libye.

La Belgique doit également prendre ses responsabilités. Jusqu'à présent, notre pays a décidé d'inviter 26 - vingt-six ! - réfugiés de Libye. C'est un premier pas important, mais la Belgique peut et doit faire mieux.

La secrétaire d'État reconnaît-elle la responsabilité de la Belgique et de l'Union européenne dans cette affaire ? La secrétaire d'État reconnaît-elle que cette problématique est essentielle en vue d'une solution durable en Libye dans l'ère post-Kadhafi ? Envisage-t-elle des initiatives au niveau européen afin de prendre des mesures communes relatives à l'organisation efficace de l'accueil de ces réfugiés en Europe ? Le gouvernement belge est-il disposé à maintenir les initiatives existantes et à instaurer un programme de réinstallation structurel ?

 

In een rapport vraagt Amnesty International aan de EU-lidstaten om hun verantwoordelijkheid op te nemen en vluchtelingen uit Libië een veilige thuishaven te bieden. Amnesty bekritiseert de passieve houding van Europese overheden tegenover de vluchtelingencrisis.

Begin dit jaar leefden duizenden door de VN erkende vluchtelingen in Libië. Ze woonden er of waren er op doortocht. Oorspronkelijk allemaal mensen op de vlucht voor vervolging en geweld in hun eigen land, vooral Eritrea, Ethiopië, Somalië en Soedan. Toen in februari in Libië het conflict in alle hevigheid losbarstte, moesten ze opnieuw vluchten. Ongeveer 5.000 mensen belandden in Tunesische of Egyptische vluchtelingenkampen. Daar trachten ze te overleven in mensonwaardige omstandigheden, zonder perspectief. In Tunesië en Egypte kunnen ze niet blijven en een terugkeer naar hun eigen land lijkt helemaal uitgesloten. In Libië vinden ze evenmin de nodige bescherming.

De uitzichtloze situatie drijft een deel van deze mensen ertoe om terug te keren naar Libië en de riskante oversteek naar Europa te wagen. Door wanhoop gedreven stierven naar schatting 1.500 mensen op zee sinds het begin van het conflict. De enige veilige uitweg voor deze mensen is hervestiging en dit houdt in dat ze als erkend vluchteling een nieuwe thuis krijgen in een ander land.

De VS, Canada en Australië leverden inspanningen om vluchtelingen uit Libië te hervestigen. De EU-lidstaten hinken echter achterop. Slechts acht Europese landen boden amper 700 plaatsen aan.

Amnesty vraagt terecht aan de EU-landen om meer inspanning te leveren voor deze mensen in urgente nood. Europa draagt bovendien een bijzondere verantwoordelijkheid, want verschillende Europese landen hebben door hun deelname aan NAVO-operaties in Libië mee deze vluchtelingenstroom veroorzaakt.

Ook België moet zijn verantwoordelijkheid opnemen. Tot nu toe besliste ons land om 26 - zesentwintig! - vluchtelingen uit Libië uit te nodigen. Dit is een belangrijke eerste stap, maar België kan en moet meer doen.

Erkent de staatssecretaris de verantwoordelijkheid van België en de EU in deze aangelegenheid? Erkent de staatssecretaris dat deze problematiek eveneens essentieel is voor een duurzame oplossing van het Libië in een post-Kadhafitijdperk? Overweegt de staatssecretaris initiatieven op Europees niveau voor gezamenlijke maatregelen aangaande een efficiënte organisatie van de opvang van deze vluchtelingen binnen Europa? Is de Belgische regering bereid om de bestaande ad hoc initiatieven te bestendigen en een structureel hervestigingsprogramma in te voeren?

 
Réponse reçue le 2 avril 2012 : Antwoord ontvangen op 2 april 2012 :

L’honorable membre trouvera ci-après la réponse à sa question.

Je suis parfaitement consciente de la situation des réfugiés, principalement originaires d’Afrique subsaharienne, qui se trouvent en Libye ou dans des camps de réfugiés tunisiens ou égyptiens situés à la frontière libyenne. Dans ses derniers rapports, le Haut Commissariat des Nations unies pour les réfugiés (HCR) note une certaine amélioration après la victoire sur le régime Kadhafi tout en affirmant que la situation reste particulièrement précaire. À court terme, un retour en Libye pour les personnes réfugiées en Tunisie et en Égypte n’est pas possible. Selon le HCR, la réinstallation constitue la seule solution durable pour un grand nombre d’entre elles, soit environ 5 000 personnes.

Je vous rejoins sur le fait que l’Europe peut faire davantage. Je plaide pour que l’on accorde plus d’importance à la protection dans la région et que l’on poursuive le développement des Programmes de protection régionaux (PPR), visant à accorder une meilleure protection, à l’échelon européen. L’Europe a toutefois déjà mené bon nombre d’initiatives, telles que la mise en œuvre d’un PPR en Afrique du Nord (Libye, Tunisie et Égypte) comprenant un volet important concernant la réinstallation. La Commission européenne a également encouragé des États membres à proposer des places de réinstallation à des réfugiés qui ont quitté la Libye et a prévu des incitants financiers à cet effet. Par ailleurs, la Commission défend l’idée d’un programme européen commun de réinstallation. Ce dossier est resté longtemps dans l’impasse en raison d’un conflit institutionnel opposant le Conseil européen et le Parlement européen à propos de la fixation des priorités annuelles. Des négociations se tiennent actuellement afin de parvenir à une nouvelle proposition de compromis. Cette démarche est appuyée par la Belgique.

L’offre de places de réinstallation est et reste néanmoins une compétence des États membres. En mars 2011, la Belgique a d’ailleurs réagi très rapidement à l’appel conjoint du HCR et de la Commission européenne, en offrant vingt-cinq places de réinstallation. Notre pays fait partie des huit États de l’Union qui ont répondu à cet appel. Le HCR, qui estime à environ 5 000 le nombre de places nécessaires, insiste à nouveau pour que les États membres prennent leurs responsabilités en la matière en proposant davantage de places. Concrètement, le HCR demande que ceux-ci prévoient quelque 2 000 places. Notons que le HCR a déjà salué à plusieurs reprises la contribution de la Belgique et en particulier sa rapidité d’exécution. Elle a en effet été la première nation au monde à procéder effectivement à la réinstallation d’anciens réfugiés libyens en provenance de Tunisie, apportant ainsi une réponse rapide et précise à cette situation d’urgence.

L’accord gouvernemental prévoit que la Belgique, à l’instar d’autres États membres de l’Union européenne, participera avec le HCR à des programmes d’aide au rapatriement de réfugiés vers leur pays d’origine, à leur intégration dans le premier pays d’accueil ou à la réinstallation de réfugiés se trouvant dans des pays où ils ne peuvent séjourner sans risque pour leur sécurité ou dans lesquels aucune solution à long terme n’est envisageable. La Belgique s’est également engagée à soutenir le dossier de réinstallation au niveau européen. Notre pays agit donc concrètement, mais cela doit se faire dans la mesure du possible. Je n’ai certainement pas besoin de rappeler quelle est notre situation actuelle en matière d’asile et d’accueil.

Het geachte lid vindt hieronder het antwoord op zijn vraag.

Ik ben er mij terdege van bewust dat de situatie van vluchtelingen voornamelijk afkomstig uit Sub-Sahara Afrika, die in Libië of in Tunesische of Egyptische vluchtelingenkampen aan de Libische grens verblijven, bijzonder schrijnend is. In zijn recentste updates ziet het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR) enige verbetering na de overwinning op het Kadhafi-regime, maar stelt verder dat de situatie bijzonder precair blijft. Op korte termijn is een terugkeer naar Libië voor de vluchtelingen in Tunesië en Egypte niet mogelijk en voor een belangrijk deel onder hen, ongeveer 5 000, is volgens UNHCR hervestiging de enige duurzame oplossing.

Ik deel uw mening dat Europa substantieel meer kan gedaan worden. Ik pleit er voor meer belang te hechten aan bescherming in de regio en de Regionale beschermingsprogramma’s (RPP) op Europees niveau - met een focus op bescherming – verder te ontwikkelen. Europa heeft echter ook al een heel aantal initiatieven genomen, zoals de ontwikkeling van een RPP in Noord-Afrika (Libië, Tunesië en Egypte), met een belangrijke hervestigingscomponent. De Europese Commissie heeft lidstaten ook aangemoedigd hervestigingsplaatsen aan te bieden voor vluchtelingen ex-Libië en heeft hier ook financiële stimulansen voor voorzien. Verder pleit de Commissie ook voor de ontwikkeling van een gezamenlijk EU hervestigingsprogramma, een dossier dat lange tijd geblokkeerd was omwille van een institutioneel conflict tussen de Europese Raad en het Europese Parlement over het vaststellen van de jaarlijkse prioriteiten. Op dit ogenblik wordt er onderhandeld over een nieuw compromisvoorstel, een aanpak die wordt gesteund door België.

Het aanbieden van plaatsen voor hervestiging is en blijft echter een bevoegdheid van de lidstaten. België heeft naar aanleiding van de oproep van UNHCR en de Europese Commissie in maart 2011 zeer snel gereageerd en heeft vijfentwintig hervestigingsplaatsen aangeboden. België is hiermee één van de acht EU-landen die plaatsen heeft aangeboden. UNHCR schat het aantal nodige hervestigingsplaatsen op ongeveer 5 000 en heeft de EU-lidstaten meermaals gewezen op hun verantwoordelijkheid om meer plaatsen ter beschikking te stellen. Meer concreet vraagt UNHCR aan EU-lidstaten om 2 000 hervestigingsplaatsen ter beschikking te stellen. UNHCR heeft echter ook al verschillende keren haar waardering uitgesproken voor de Belgische bijdrage en in het bijzonder voor de snelheid van uitvoering: België was het eerste land wereldwijd dat effectief vluchtelingen ex-Libië vanuit Tunesië hervestigd heeft. Hiermee heeft ons land op een snelle en accurate wijze gereageerd op deze urgente noodsituatie.

In het regeerakkoord is opgenomen dat België, zoals andere lidstaten van de Europese Unie, met UNHCR zal deelnemen aan programma’s voor de terugkeer van vluchtelingen naar hun land van herkomst, de integratie van die vluchtelingen in het eerste opvangland of de hervestiging van vluchtelingen uit landen waar ze niet zonder gevaar voor hun veiligheid kunnen verblijven of er geen oplossing op lange termijn kunnen vinden. België heeft zich ook geëngageerd om het hervestigingsdossier op Europees niveau te steunen. Ons land neemt dus concrete actie, maar moet dit doen binnen de mate van het mogelijke. Ik hoef u de huidige asiel- en opvangcrisis niet in herinnering brengen.