SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
16 décembre 2010 16 december 2010
________________
Question écrite n° 5-571 Schriftelijke vraag nr. 5-571

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Prisons - Internés - Traitement psychiatrique - Équipes soignantes Gevangenissen - Geïnterneerden - Psychiatrische behandeling - Zorgteams 
________________
établissement pénitentiaire
internement psychiatrique
thérapeutique
droits du malade
régime pénitentiaire
strafgevangenis
opname in psychiatrische kliniek
geneeswijze
rechten van de zieke
strafstelsel
________ ________
16/12/2010Verzending vraag
1/2/2011Herkwalificatie
16/12/2010Verzending vraag
1/2/2011Herkwalificatie
________ ________
Requalifiée en : demande d'explications 5-409 Requalifiée en : demande d'explications 5-409
________ ________
Question n° 5-571 du 16 décembre 2010 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-571 d.d. 16 december 2010 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Toute personne internée a droit à un traitement psychiatrique adapté. C'est la loi. Or j'ai maintes fois constaté que ce principe était en réalité à peine respecté. En raison d'un manque de places, une grande partie des internés se retrouvent en prison où ils ne bénéficient d'aucun traitement ou seulement d'un traitement très limité. Fin décembre 2009, le nombre d'internés dans les prisons belges atteignait 1094, soit plus de 10 % de la population carcérale. Leur vie en prison se résume surtout à attendre indéfiniment qu'une institution adéquate soit disposée à les accueillir.

La longue réclusion d'un délinquant atteint d'une maladie psychiatrique, privé de thérapie, est une période qui n'est absolument pas anodine. Le manque de traitement a des répercussions extrêmement négatives, en particulier pour les chances de succès des thérapies qui (espérons-le) viendront par la suite. La situation déjà particulièrement précaire de personnes extrêmement vulnérables et parfois dangereuses se dégrade ainsi, comme entraînée dans une spirale descendante, et hypothèque gravement la réinsertion espérée et attendue.

Je comprends que l'on ait lancé récemment une guidance psychiatrique par des équipes soignantes. Celles-ci seraient composées d'un psychiatre, d'un psychologue, d'un assistant social, d'un infirmier psychiatrique, d'un ergothérapeute, d'un éducateur et d'un kinésithérapeute.

Même si je suis tout à fait convaincu que les internés n'ont pas leur place en prison, il s'agit là d'un pas dans la bonne direction. Je souhaiterais néanmoins obtenir une réponse à quelques questions.

1) Quel est le nombre d'équipes soignantes disponibles ? Sont-elles disponibles dans toutes les prisons où des internés sont incarcérés ? De combien d'équivalents temps plein (ETP) s'agit-il pour chacune des catégories professionnelles ? Le ministre juge-t-il ce nombre suffisant si l'on veut assurer des soins appropriés ? Le même traitement est-il garanti dans toutes les prisons ou bien existe-t-il des différences entre les prisons ? Le ministre peut-il fournir des explications ?

2) Ces équipes soignantes sont-elles à la disposition des internés qui sont placés parmi les détenus ordinaires ? Dans la négative, ces internés reçoivent-ils une forme quelconque de suivi médical et thérapeutique ? Dans l'affirmative, en quoi le suivi consiste-t-il ? Le ministre le juge-t-il suffisant ? Dans la négative, pour quelle raison ? Le ministre envisage-t-il une initiative à ce sujet ?

3) En quoi consiste la différence entre le régime des internés et celui des détenus ordinaires ? En quoi consiste la différence entre le régime des internés en sections psychiatriques et celui des détenus placés parmi la population carcérale ordinaire ? Le ministre estime-t-il que cette distinction est normale et envisage-t-il de prendre une initiative dans ce domaine ?

4) Quelles thérapies propose-t-on à ces patients ? Existe-t-il une différence entre les internés en sections psychiatriques et les détenus placés parmi la population carcérale ? Le ministre peut-il fournir des explications ?

5) Comment la journée se subdivise-t-elle pour les internés ? De quelles possibilités de détente disposent-ils ? Existe-t-il à cet égard une différence entre les internés en sections psychiatriques et les détenus placés parmi la population carcérale ordinaire ? Le ministre peut-il fournir des explications ?

6) Comment les membres du personnel (personnel soignant, gardiens, etc.) qui travaillent avec des internés sont-ils sélectionnés ? Reçoivent-ils des formations supplémentaires ? Par qui et quelle manière sont-ils évalués ?

7) De quelles procédures les internés peuvent-ils faire usage pour formuler des plaintes ? Sont-elles fréquemment utilisées ? Le ministre peut-il me dire quelles suites y ont été données jusqu'à présent ?

8) Les internés peuvent-ils pleinement faire valoir leurs droits de patient énoncés dans la loi du 22 août 2002 relative aux droits du patient ?

 

Wie geïnterneerd wordt, heeft recht op een aangepaste psychiatrische behandeling. Dat is de wet. Ik stelde echter meermaals vast dat dit principe in de realiteit amper wordt toegepast. Door plaatsgebrek belandt een groot deel van de geïnterneerden in de gevangenis, waar ze op geen of slechts een heel beperkte behandeling kunnen rekenen. Eind december 2009 liep het aantal geïnterneerden in de Belgische gevangenissen op tot 1094, ruim 10 % van de gevangenisbevolking. Hun leven in de gevangenis betekent vooral het onbestemd wachten tot een geschikte instelling bereid is om hen op te nemen.

De lange opsluiting van een psychiatrisch zieke delinquent, verstoken van therapie, is absoluut geen neutrale periode. Het gebrek aan behandeling heeft bijzonder negatieve gevolgen, niet in het minst voor de slaagkans van (hopelijk) later volgende therapieën. Een al bijzonder precaire situatie bij uiterst kwetsbare en soms gevaarlijke mensen verglijdt daardoor verder in een neerwaartse spiraal en legt zware hypotheken op de verhoopte en verwachte re-integratie.

Ik begrijp dat men onlangs is begonnen met een psychiatrische begeleiding door zorgteams. Die zouden zijn samengesteld uit een psychiater, een psycholoog, een maatschappelijk werker, een psychiatrisch verpleegkundige, een ergotherapeut, een opvoeder en een kinesitherapeut.

Hoewel ik er sterk van overtuigd ben dat geïnterneerden niet in een gevangenis thuishoren, is dit een stap in de goede richting. Toch kreeg ik graag een antwoord op enkele vragen:

1) Hoeveel zorgteams zijn beschikbaar en is dat het geval in alle gevangenissen waar geïnterneerden zijn opgesloten? Over hoeveel voltijds equivalenten (VTE) per beroepscategorie gaat het hier in totaal? Vindt de minister dat dit genoeg is om een toereikende verzorging te kunnen verstrekken? Is dezelfde verzorging in elke gevangenis gegarandeerd of bestaan er verschillen tussen de gevangenissen? Kan hij dit duiden?

2) Zijn die zorgteams beschikbaar voor de geïnterneerden die tussen de gewone gevangenen zijn opgesloten? Zo neen, krijgen die gedetineerden enige andere vorm van medische en therapeutische begeleiding? Zo ja, waaruit bestaat de begeleiding en acht hij ze voldoende? Zo neen, waarom niet en plant hij hieromtrent een initiatief?

3) Waarin bestaat het verschil in regime tussen geïnterneerden en gewone gedetineerden? Waarin bestaat het verschil in regime tussen de geïnterneerden in psychiatrische afdelingen en gedetineerden die tussen de gewone gevangenispopulatie verblijven? Vindt hij dit onderscheid normaal en plant hij hieromtrent een initiatief?

4) Welke therapieën worden aangeboden aan deze patiënten? Is er hier een verschil tussen de geïnterneerden in psychiatrische afdelingen en de gedetineerden die tussen de gewone gevangenispopulatie verblijven? Kan hij dit duiden?

5) Hoe ziet de tijdsindeling eruit voor de geïnterneerden? Welke ontspanningsmogelijkheden hebben ze? Is er hier een verschil tussen de geïnterneerden in psychiatrische afdelingen en gedetineerden die tussen de gewone gevangenispopulatie verblijven? Kan hij dit duiden?

6) Hoe worden de personeelsleden (verzorgend personeel, cipiers, …) die met geïnterneerden werken, geselecteerd? Hebben deze mensen een bijkomende opleiding gevolgd? Krijgen ze bijkomende opleidingen? Door wie en op welke wijze worden deze personeelsleden geëvalueerd?

7) Over welke klachtenprocedures beschikken de geïnterneerden? Worden ze vaak gebruikt? Kan hij mij vertellen welke gevolgen hier tot nu toe aan werden gegeven?

8) Kunnen geïnterneerden zich ten volle beroepen op hun patiëntenrechten zoals die zijn opgenomen in de wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt?