SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
16 décembre 2010 16 december 2010
________________
Question écrite n° 5-569 Schriftelijke vraag nr. 5-569

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Internés - Psychiatres judiciaires - Uniformité des examens psychiatriques Geïnterneerden - Gerechtspsychiaters - Eenvormigheid van psychiatrisch onderzoek 
________________
internement psychiatrique
défense sociale
expertise médicale
psychiatrie
expertise judiciaire
médecine légale
opname in psychiatrische kliniek
sociaal verweer
medische expertise
psychiatrie
gerechtelijke expertise
forensische geneeskunde
________ ________
16/12/2010Verzending vraag
1/2/2011Herkwalificatie
16/12/2010Verzending vraag
1/2/2011Herkwalificatie
________ ________
Requalifiée en : demande d'explications 5-407 Requalifiée en : demande d'explications 5-407
________ ________
Question n° 5-569 du 16 décembre 2010 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-569 d.d. 16 december 2010 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Le programme Panorama de la VRT a récemment diffusé un reportage sur la problématique des internés. On s'intéressait en particulier à la disponibilité des psychiatres judiciaires. Les témoignages des psychiatres judiciaires que l'on pouvait entendre étaient effarants. Ces experts évoquaient la qualité très variable des rapports psychiatriques et le manque total d'uniformité dans les examens psychiatriques en Belgique. Chaque psychiatre utilise ses propres critères pour décider si quelqu'un est débile ou aliéné et si une mesure d'internement s'impose ou non. L'un d'entre eux parlait même de loterie.

Une approche multidisciplinaire fait défaut dans beaucoup d'expertises. Des diagnostics superficiels et/ou erronés sont trop souvent posés, ou alors le diagnostic exact n'est pas suffisamment développé ni étayé scientifiquement. On indique comme raison majeure la rémunération ridiculement basse des psychiatres judiciaires, à savoir 347,56 euros par examen, quelle que soit la complexité ou l'ampleur du travail. À titre de comparaison, aux Pays-Bas une équipe multidisciplinaire travaille durant des semaines à ce genre de rapport, qui coûte 50 000 euros. Le contraste est hallucinant ... et humiliant pour la Belgique, surtout sachant qu'il s'agit de décisions fondamentales et d'intérêt vital.

Le défaut de reconnaissance et de formation des psychiatres judiciaires est une autre cause essentielle du malaise belge. Actuellement, il suffit d'une désignation par la justice.

Les révélations des psychiatres judiciaires au sujet des rapports psychiatriques sur commande sont également stupéfiantes et désolantes. Ils faisaient état de cas où, dans le cadre d'une contre-expertise, la défense se faisait livrer des conclusions sur mesure. La justice serait au courant des ces faits.

Cette situation est particulièrement dramatique et alarmante, ce qui motive les questions suivantes :

1) Combien de psychiatres judiciaires sont-ils actuellement actifs dans notre pays ? Par qui et comment sont-ils désignés, et en fonction de quels critères ? Leur fonctionnement est-il contrôlé ou évalué ? A quelle fréquence et selon quels critères ? Le ministre prévoit-il de nouvelles initiatives quant à l'agrément et à l'évaluation des psychiatres judiciaires ?

2) Le département de la Justice peut-il démettre un psychiatre judiciaire ? Cela s'est-il déjà produit ? Dans l'affirmative, pour quels motifs ?

3) Parmi les psychiatres judiciaires actuels, combien ont bénéficié d'une formation complémentaire en médecine légale ? Le ministre l'estime-t-elle indispensable avant un agrément ou une désignation comme psychiatre judiciaire ? Peut-il détailler sa réponse ?

4) Peut-il me confirmer qu'un manque d'uniformité règne dans les examens psychiatriques en Belgique ? Est-il exact qu'il n'existe pas de normes objectives ni de directives pour établir, par exemple, l'aliénation, la débilité, l'irresponsabilité, ... ? Est-ce un problème à ses yeux et peut-il fournir des précisions ? Une évaluation a-t-elle déjà eu lieu ? Si oui, avec quelles conclusions ? Si non, a-t-il encore l'intention d'y procéder ? Quelles mesures prendra-t-il pour améliorer cette situation ?

5) Peut-il me fournir le nombre d'examens psychiatriques pour chacune des cinq dernières années ? Peut-il préciser combien ont mené à un internement ? Ces rapports sont-ils évalués a posteriori, et dans l'affirmative de quelle manière et avec quels résultats ?

6) Est-il vrai que les psychiatres judiciaires ne reçoivent que 347,56 euros pour un examen, quelle qu'en soit la complexité ou l'ampleur ? Ces dernières années, beaucoup de psychiatres judiciaires ont-ils arrêté ces activités (à cause de ce tarif modique) ? Est-il prêt à relever sensiblement les honoraires des psychiatres judiciaires et à les moduler en fonction du travail fourni et du dossier ?

7) Le ministre est-il au courant des pratiques consistant en la commande par la défense de rapports sur mesure dans le cadre d'une contre-expertise ? Si oui, qu'entreprend-il pour combattre ces pratiques et quelles sont les conséquences pour les avocats et les psychiatres qui se font prendre ? Si non, étudiera-t-il et suivra-t-il cet inquiétant dossier ?

 

Recentelijk bracht het VRT-programma Panorama een uitzending over de problematiek van de geïnterneerden. De beschikbaarheid van gerechtspsychiaters kreeg daarbij heel wat aandacht. De getuigenissen van de opgevoerde gerechtspsychiaters waren onthutsend. Deze experts getuigden over de grote verschillen in de kwaliteit van de psychiatrische rapporten en over het totale gebrek aan eenvormigheid in het Belgische psychiatrische onderzoek. Elke psychiater gebruikt zijn eigen criteria om te besluiten of iemand zwakzinnig of krankzinnig is en of een interneringsmaatregel al dan niet nodig is. Een van hen noemde het zelfs een loterij.

In veel expertises ontbreekt eveneens de multidisciplinaire benadering. Al te vaak worden er oppervlakkige en / of verkeerde diagnoses gesteld of wordt de juiste diagnose onvoldoende uitgewerkt en wetenschappelijk onderbouwd. Als belangrijke oorzaak verwijst men naar de belachelijk lage vergoeding van de gerechtspsychiaters, namelijk 347,56 euro per onderzoek, ongeacht de complexiteit of de hoeveelheid werk. Ter vergelijking, in Nederland werkt een multidisciplinair team wekenlang aan zulk verslag, dat 50.000 euro kost. Het verschil in praktijk is hallucinant … in het beschamende nadeel van België en zeker in de wetenschap dat het hier gaat om ingrijpende, levensbepalende beslissingen.

Een andere belangrijke oorzaak van de Belgische malaise blijkt het gebrek aan erkenning of opleiding voor gerechtspsychiaters. Momenteel volstaat een aanstelling door het gerecht.

Ook de onthullingen van de gerechtspsychiaters aangaande psychiatrische rapporten op bestelling zijn schrijnend en onthutsend. Ze getuigden over gevallen waarbij de verdediging in het kader van een tegenexpertise conclusies op maat laat afleveren. Justitie zou hiervan op de hoogte zijn.

Deze toestand is bijzonder dramatisch en alarmerend en daarom ook kreeg ik graag een antwoord op de volgende vragen:

1) Hoeveel gerechtspsychiaters zijn in ons land momenteel actief? Door wie en op welke wijze worden ze aangesteld en volgens welke criteria? Bestaat er een controle of een evaluatie op het functioneren van die gerechtspsychiaters? Hoe vaak vindt die plaats en welke criteria worden daarbij gebruikt? Plant de minister nieuwe initiatieven rond de erkenning en evaluatie van gerechtspsychiaters?

2) Kan het departement Justitie een gerechtspsychiater ontslaan? Is dat al gebeurd? Zo ja, om welke redenen?

3) Hoeveel van de huidige gerechtspsychiaters genoten een bijkomende forensische gespecialiseerde opleiding? Vindt hij dit een vereiste voorafgaand aan een erkenning of aanstelling als gerechtpsychiater? Kan hij zijn antwoord duiden?

4) Kan hij mij bevestigen of er daadwerkelijk een gebrek aan eenvormigheid bestaat binnen het Belgische psychiatrisch onderzoek? Klopt het dat er geen objectieve normen en richtlijnen bestaan voor het vaststellen van bij voorbeeld krankzinnigheid, zwakzinnigheid, ontoerekeningsvatbaarheid, …? Acht hij dit een probleem en kan hij dit duiden? Gebeurde hieromtrent al een evaluatie? Zo ja, wat waren de conclusies? Zo, nee plant hij om dit alsnog te evalueren? Welke stappen zal hij nog zetten om deze kwestie te verhelpen?

5) Kan hij mij een lijst bezorgen met het aantal psychiatrische onderzoeken van de afgelopen vijf jaar (met een opsplitsing per jaar)? Kan hij daarbij ook aangeven hoeveel daarvan tot een internering hebben geleid? Worden deze rapporten achteraf geëvalueerd en zo ja op welke wijze en met welke resultaten?

6) Klopt het dat gerechtpsychiaters slechts 347,56 euro ontvangen voor een psychiatrisch onderzoek, ongeacht de complexiteit en de hoeveelheid werk? Zijn er de afgelopen jaren veel gerechtpsychiaters gestopt met dit werk (omwille van dit lage bedrag)? Is hij bereid het honorarium voor de gerechtspsychiater substantieel op te trekken en te moduleren naargelang van het geleverde werk en van het dossier?

7) Is hij op de hoogte van de praktijken waarbij een verdedigende partij in het kader van een tegenexpertise rapporten op maat laat opstellen? Zo ja, wat onderneemt hij om deze praktijken te bestrijden en wat zijn de gevolgen voor advocaten en psychiaters die op zulke zaken betrapt worden? Zo nee, zal hij deze verontrustende kwestie onderzoeken en opvolgen?