In België zijn verschillende collectieve beheersmaatschappijen actief op het gebied van de audio- en audiovisuele rechten. Het betreft een hele rits beheersvennootschappen die worden onderverdeeld in diverse groepen: de beheersvennootschappen van auteurs, de beheersvennootschappen van uitgevers, de beheersvennootschappen van uitvoerende kunstenaars, de beheersvennootschappen van producenten en de overkoepelende beheersvennootschappen.

Diverse maatschappijen kwamen in het verleden meermaals in een slecht daglicht te staan. Om het hele kluwen transparanter te maken werden diverse wetgevende initiatieven genomen. Ik verwijs tevens naar mijn eerdere schriftelijke vraag nr. 4-4176, en meer bepaald naar de tabel die de geachte minister gaf voor de jaren 1998 tot 2008 betreffende de geïnde rechten, de verdeelde rechten en het verschil tussen beide, alsook de schriftelijke vraag nr. 5-1279. Verder gaf de minister een overzicht van de schulden die als passief voorkomen op de balans.

Ik had graag een meer recent overzicht gekregen van de gelden die bij de diverse beheersvennootschappen in ons land zitten en die bijgevolg nog niet werden uitgekeerd aan de uiteindelijke rechthebbenden en dus met andere woorden werden opgepot, en dit in het licht van de nieuwe wetgeving.

Graag had ik hierover dan ook volgende vragen gesteld:

1) Kan de geachte minister aangeven of nog steeds middelen worden opgepot en aldus de rechthebbenden worden benadeeld? Kan hij de situatie in ons land toelichten?

2) Kan hij een gedetailleerd overzicht geven van de middelen in eigen beheer van alle beheersvennootschappen, en dit opgesplitst per beheersvennootschap voor respectievelijk 2009, 2010 en 2011? Kan hij de cijfers duiden?

3) Kan hij een gedetailleerd overzicht geven van de geïnde rechten, de verdeelde rechten en het verschil tussen beide, en dit van alle beheersvennootschappen en opgesplitst per beheersvennootschap, voor respectievelijk 2009, 2010 en 2011? Kan hij de cijfers duiden?

4) De geachte minister heeft reeds bijzondere inspanningen geleverd inzake het toezicht op en de verhoging van de transparantie van de beheersvennootschappen. Mogelijk is verdere bijsturing aangewezen. Meent hij dat nog bijkomende stappen moeten worden gedaan? Zo ja, welke?

Ziehier mijn antwoord op de vraag van het geachte lid:

1) In het antwoord op de vragen 2) en 3) vindt het geachte lid meer gedetailleerde gegevens over de bedragen die geïnd werden door de beheersvennootschappen en de bedragen die verdeeld werden. Hieruit valt af te leiden dat de geïnde rechten, alvorens die uitbetaald worden aan de rechthebbenden, enige tijd bij de beheersvennootschap behouden worden, wat normaal te noemen is en voortvloeit uit de aard zelf van het verdelingsproces. Alvorens de geïnde rechten kunnen worden uitbetaald aan de rechthebbenden, moet immers met een voldoende graad van zekerheid en precisie bepaald worden op basis van allerhande gegevensbronnen (playlists, steekproeven, gegevens van de gebruikers, …) welk bedrag aan elke rechthebbende toekomt. Het wordt echter abnormaal indien die doorlooptermijn te lang duurt, want dan vervult de beheersvennootschap haar basistaak, namelijk het innen en verdelen van rechten voor rekening van verschillende rechthebbenden binnen een redelijke termijn, niet meer naar behoren.

Het komt er op aan om ervoor te zorgen dat het geld niet “opgepot” wordt binnen de beheersvennootschap en dat de termijn tussen de inning en de uitbetaling aan de rechthebbende niet te lang wordt. In dat opzicht wordt in artikel 66, § 2, van de wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten, zoals gewijzigd door de wet van 10 december 2009, bepaald dat de beheersvennootschappen maatregelen moeten nemen om de door hen geïnde rechten binnen de vierentwintig maanden na inning te verdelen. Voorts moet in het jaarverslag worden aangegeven welke rechten niet binnen de vierentwintig maanden na hun inning verdeeld werden en wat de redenen daarvoor zijn.

2) Als bijlage vindt het geachte lid de tabel 1, met vermelding van de uitstaande schuld van elke beheersvennootschap tegenover de rechthebbenden per 31 december 2008 (kolom 2), per 31 december 2009 (kolom 3) en per 31 december 2010 (kolom 4). Deze gegevens zijn afkomstig van de jaarrekeningen van de beheersvennootschappen zoals neergelegd bij de Nationale Bank van België. De vastgestelde schuld aan de rechthebbenden per 31 december 2011 is nog niet beschikbaar daar de jaarrekeningen betreffende het boekjaar 2011 pas tegen juli 2012 bij de Nationale Bank van België moeten ingediend worden.

De vermelde bedragen vertegenwoordigen de werkelijke schuld, na aftrek van de werkingskosten, van elke vennootschap tegenover de rechthebbenden bij de afsluiting van de betrokken boekjaren. De schuld aan rechthebbenden bevat tevens gereserveerde bedragen die later aan de rechthebbenden zullen worden uitbetaald volgens de verdelingsregelingen van elke vennootschap.

Op basis van de bijgevoegde tabel 1 en na vergelijking van de cijfers per 31 december 2010 met deze per 31 december 2009, kan het geachte lid vaststellen dat de totale schuld van de sector aan de rechthebbenden met 23,5 miljoen euro verminderd is, wat overeenkomt met een globale daling van 5 %.

3) Bijgevoegd vindt het geachte lid de tabel 2 met voor elke vennootschap:

- enerzijds de in het boekjaar 2008 (kolom 2) , het boekjaar 2009 (kolom 3) en het boekjaar 2010 (kolom 4) geïnde rechten, dit zijn de door de beheersvennootschappen geïnde bedragen vóór aftrek van de werkingskosten;

- anderzijds de rechten die in het boekjaar 2008 (kolom 5), het boekjaar 2009 (kolom 6) en het boekjaar 2010 (kolom 7) werden verdeeld, dit zijn de bedragen die door de beheersvennootschappen effectief werden uitbetaald aan de rechthebbenden.

Deze gegevens zijn afkomstig van de jaarlijkse aangiften door de beheersvennootschappen van de door hun geïnde en verdeelde rechten. Deze aangiften werden vervolgens door de controledienst geverifieerd, onder andere op basis van de boekhoudkundige staten.

Uit de hierbij gaande tabel 2 blijkt dat zowel het bedrag van de inningen als het bedrag van de verdelingen is gedaald ten opzichte van 2009. Zowel het geïnde bedrag daalt van 278 miljoen euro naar 252 miljoen euro (-9,4 %) als het verdeelde bedrag daalt van 220 miljoen euro naar 206 miljoen euro (-6,6 %). De daling van de effectief uitbetaalde bedragen vindt zijn verklaring in de dalende trend van de geïnde bedragen door de beheersvennootschappen van de afgelopen jaren. Bovendien is er een continue opvolging door de Controledienst van de beheersvennootschappen van auteursrechten met betrekking tot de individuele situatie per beheersvennootschap.

Zoals vermeld in het antwoord op de vraag 1, stemmen de bedragen die aan de rechthebbenden werden verdeeld en uitbetaald in de loop van 2010 niet noodzakelijk overeen met de rechten die door de beheersvennootschappen in datzelfde jaar werden geïnd: een verdelingstermijn is onvermijdelijk.

Daarom is het oordeelkundiger om de cumulatieve inningen en verdelingen te beschouwen, en dit voor de periode waarvoor de Controledienst gegevens beschikt, namelijk de periode lopende van 1998 tot en met 2010. Te dien einde wordt het geachte lid verwezen naar de hierbij gaande tabel 3, met voor elke vennootschap:

- het gecumuleerde totaal der geïnde rechten gedurende de periode 1998-2010 (ontvangen bedragen vóór aftrek van de werkingskosten) (kolom 2),

- het saldo “totaal geïnd – totaal verdeeld” in de loop van de periode 1998-2010 (kolom 3),

- het percentage verdeelde rechten ten opzichte van de geïnde rechten (kolom 4).

Deze gegevens zijn afkomstig uit de jaarlijkse aangiftes van de beheersvennootschappen bij de Controledienst. De cijfers over het boekjaar 2011 zijn nog niet beschikbaar.

Volgens de hierbij gaande tabel 3 bedraagt het saldo “totaal geïnd – totaal verdeeld” 806 miljoen euro. Van de door de beheersvennootschappen geïnde rechten werd 71,5 % effectief uitbetaald aan de rechthebbenden. Het saldo van 28,5 % bestaat uit de nog te verdelen rechten, de verdeelde rechten in afwachting van hun uitbetaling, de gereserveerde rechten en het deel van de commissies die door de beheersvennootschappen werden ingehouden tot dekking van hun werkingskosten.

4) Een eerste belangrijke stap werd genomen met de wet van 10 december 2009 tot wijziging van de wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige rechten wat het statuut van en de controle op de vennootschappen voor het beheer van de rechten betreft, die een aantal maatregelen voorziet die erop gericht zijn de werking en transparantie van de beheersvennootschappen te verbeteren.

Sommige van die maatregelen moeten nog verder uitgevoerd worden. Zo bepaalt de wet van 10 december 2009 bijvoorbeeld dat beheersvennootschappen moeten beschikken over een aan hun werkzaamheden aangepaste beleidsstructuur, administratieve en boekhoudkundige organisatie en interne controle.

Na raadpleging van verschillende actoren, waaronder het Instituut voor Bedrijfsrevisoren en de Commissie voor Boekhoudkundige Normen, zullen nadere eisen in verband hiermee bepaald worden bij koninklijk besluit. Deze raadpleging is reeds formeel gestart en zal een verder gevolg kennen in de eerste semester van 2012. In deze eisen wordt voorzien dat beheersvennootschappen voor de verschillende fases van het innings- en verdelingsproces moeten identificeren wat de mogelijke risico’s zijn en de mogelijke impact hiervan, en waarbij zij in maatregelen en procedures moeten voorzien om die risico’s of de impact ervan te beperken.

Andere bepalingen die nog moeten uitgevoerd worden en die het voorwerp uitmaken van dezelfde raadpleging, zijn bijvoorbeeld artikel 65quater, § 1, van de Auteurswet, waarin de mogelijkheid wordt geopend om een boekhoudkundig stelsel specifiek voor de beheersvennootschappen uit te werken met het oog op grotere transparantie en eenduidigheid van de financiële gegevens, en artikel 65quater, § 3 van de Auteurswet, waarin wordt bepaald dat de beheersvennootschappen heel wat financiële gegevens zullen moeten opnemen in het jaarverslag, waaronder bijvoorbeeld per inningsrubriek het bedrag van de onder de rechthebbenden verdeelde rechten, aan de rechthebbenden betaalde rechten, alsook het bedrag van de nog te verdelen rechten.