SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
23 décembre 2011 23 december 2011
________________
Question écrite n° 5-4861 Schriftelijke vraag nr. 5-4861

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

à la vice-première ministre et ministre de l'Intérieur

aan de vice-eersteminister en minister van Binnenlandse Zaken
________________
Mobilisation de la Protection civile au bénéfice de voyageurs bloqués à la suite de problèmes sur le rail De inzet van de Civiele Bescherming bij NMBS-problemen met geblokkeerde reizigers 
________________
Société nationale des chemins de fer belges
transport de voyageurs
protection civile
droits des passagers
Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen
reizigersvervoer
burgerbescherming
rechten van passagiers
________ ________
23/12/2011Verzending vraag
14/5/2012Antwoord
23/12/2011Verzending vraag
14/5/2012Antwoord
________ ________
Réintroduction de : question écrite 5-3799 Réintroduction de : question écrite 5-3799
________ ________
Question n° 5-4861 du 23 décembre 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-4861 d.d. 23 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Ces derniers mois, et assurément ces dernières semaines, les médias ont fait état, concernant la SNCB, de problèmes d'infrastructure générateurs de détresse humaine. La situation la plus frappante date du 27 juin dernier : des milliers de personnes bloquées dans un train immobilisé des heures durant, et cela dans une chaleur insupportable, sans ventilation ni boissons. En pareil cas, la responsabilité incombe évidemment à la SNCB. Comme l'a déclaré un dirigeant de la société, personne n'est à l'abri d'un accident et, en l'occurrence, celui-ci est dû à un concours incroyable de circonstances. Il s'agissait, en d'autres termes, d'une “situation de crise”. En même temps, la SNCB a déjà montré à plusieurs reprises qu'elle n'était pas en mesure de maîtriser de telles crises. Ces carences ne sont pas dues aux membres du personnel, qui font vraiment preuve de bonne volonté.

Mon intention n'est toutefois pas d'alourdir la note déjà salée des dirigeants de la SNCB. Indépendamment des lacunes de cette entreprise publique en matière d'organisation et de gestion, l'État doit, en toute circonstance, garantir la sécurité et le confort basique des citoyens. Notre société dispose à cet effet d'instruments spécifiques, comme la Protection civile.

Existe-t-il des contrats, des protocoles, des feuilles de route, etc., sur la base desquels la SNCB peut faire appel à l'aide de la Protection civile ? Dans l'affirmative, quelles en sont les lignes directrices ? La Protection civile peut-elle, à bref délai et de manière performante, être mobilisée pour des catastrophes comme celle récemment survenue sur la ligne ferroviaire reliant la côte à la ville de Gand ? Dans la négative, le ministre ne juge-t-il pas tout à fait indispensable d'établir une telle collaboration et de confier une mission complémentaire à la Protection civile, à savoir l'assistance aux voyageurs bloqués dans un train ?

La Protection civile a-t-elle été mobilisée pour lutter contre les conséquences de la rupture de caténaire survenue le lundi 27 juin dernier ? Dans l'affirmative, comment l'opération s'est-elle déroulée ? Dans la négative, cette solution fut-elle envisagée ? Selon le rapport annuel 2010 de l'Intérieur, la Protection civile a été mobilisée lors de la catastrophe ferroviaire de Buizingen. Il s'agissait bien entendu d'un accident extrêmement grave, mais sur quelle base l'assistance de la Protection civile a-t-elle alors été demandée ?

 

De voorbije maanden en zeker weken kwam de NMBS in het nieuws met een aantal infrastructuurproblemen die heel wat menselijke ellende veroorzaakten. De meest in het oog springende was zeker deze van 27 juni, waarbij duizenden mensen gedurende uren geïmmobiliseerd bleven in hun treinwagons, dit in een ondraaglijke hitte, zonder kans op verluchting of verfrissing of drinken. Uiteraard - laat ons daarover niet twijfelen - berust de verantwoordelijkheid voor zulke calamiteiten bij de NMBS. Accidents can happen, en zoals een topman van de NMBS het stelde: dit was een onwaarschijnlijke samenloop van omstandigheden. Laat deze quote nu een mooie definitie zijn voor "crisis", dan blijkt meteen dat de NMBS al enkele keren het bewijs leverde om zulke problemen niet voldoende te beheersen. Deze euvels komen niet op het conto van de personeelsleden, want die willen maar al te graag de handen uit de mouwen steken.

Deze vraag dient echter niet om de gepeperde rekening van de NMBS-top te maken - die maakte ik elders. Ongeacht het organisatorisch en handelend onvermogen van dit overheidsbedrijf, moet de overheid in elke omstandigheid de veiligheid en het basale comfort van haar burgers waarborgen. Onze samenleving beschikt daarvoor over specifieke instrumenten, bijv. de Civiele Bescherming.

Bestaan er overeenkomsten, protocollen, draaiboeken, scenario's enz. waarbij de NMBS kan beroep doen op assistentie van de Civiele Bescherming? Zo ja, welke zijn de hoofdlijnen daarin? Kan de Civiele Bescherming op korte termijn en slagkrachtig worden ingezet in calamiteiten zoals recent op de treinverbinding tussen kust en Gent? Zo niet, vindt de Minister het niet hoogstnoodzakelijk dat zulke samenwerking wordt verankerd en dat in gevallen van geblokkeerde reizigers de Civiele Bescherming een aanvullende opdracht vervult?

Werd de Civiele Bescherming ingezet ter bestrijding van de gevolgen van de breuk in de bovenleiding op maandag 27 juni jl.? Zo ja, hoe verliep dit? Zo niet, werd dit overwogen? Het jaarverslag 2010 van Binnenlandse Zaken vermeldt de inzet van de Civiele Bescherming bij de treinramp van Buizingen. Deze was inderdaad van een uitermate dramatische omvang, maar via welke spelregels functioneerde deze bijstand?

 
Réponse reçue le 14 mai 2012 : Antwoord ontvangen op 14 mei 2012 :

L’honorable membre trouvera ci-après la réponse à sa question :

  1. Des négociations sont en cours en vue de conclure une convention entre, d’une part, la Protection civile, et la Société nationale des chemins de fer belges (SNCB) d’autre part. Les problèmes dont vous faites part s’apparenteraient à une situation de crise. La gestion des crises relève de l’application des arrêtés royaux relatifs à la planification d’urgence des services de secours, notamment l’arrêté royal du 16 février 2006 relatif aux plans d’urgence et d’intervention. C’est donc dans ce cadre que la Protection civile, en tant que discipline 1 et 4, peut être amenée à intervenir. Dans ce cas, la Protection civile n’intervient pas nécessairement toute seule, les services d’incendies pourraient également intervenir. Par ailleurs, les services de secours médicaux seraient probablement également appelés. La gestion de ce type de crise, via les mécanismes de planification d’urgence, résulte de l’intervention de plusieurs types de services de secours que l’on appelle « disciplines » et ce, au niveau d’une commune, d’une province ou de tout le pays.

  2. En effet, les unités de la Protection civile de Liedekerke, de Ghlin et de Jabbeke sont intervenues le 27 juin 2011. Les interventions des différentes unités opérationnelles de la Protection civile ont consistés à délivrer des berlingots d’eau et à organiser avec certains services de secours médicaux, dans les gares, une prise en charge des voyageurs qui le souhaitaient, notamment à Mons.

  3. Comme je le disais précédemment, ce sont les arrêtés royaux et les règles en matière de planification d’urgence qui régissent le fonctionnement des services de secours lors de pareils incidents avec la participation nécessaire, selon les cas, des bourgmestres s’il s’agit d’une crise communale, des gouverneurs s’il s’agit d’une crise provinciale ou de moi-même s’il s’agit d’une crise fédérale.

Het geachte lid vindt hierna het antwoord op haar vraag:

  1. Er zijn besprekingen aan de gang om een overeenkomst af te sluiten tussen enerzijds de Civiele Bescherming en de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) anderzijds. De problemen waarover u spreekt leken op een crisissituatie. Het beheer van de crisissen valt onder de toepassing van de koninklijke besluiten (KB) betreffende de noodplanning van de hulpdiensten, met name het koninklijk besluit van 16 februari 2006 betreffende de nood- en interventieplannen. Het is dus in dit kader dat de Civiele Bescherming, als discipline 1 en 4, gevraagd kan worden om te interveniëren. In dit geval, intervenieert de Civiele Bescherming niet noodzakelijk alleen, de brandweerdiensten kunnen eveneens interveniëren. Bovendien zouden de medische hulpdiensten waarschijnlijk ook opgeroepen worden. Het beheer van dit type crisis, via de mechanismen van de noodplanning, heeft de interventie van meerdere types hulpdiensten die men « disciplines » noemt, tot gevolg en dit zowel op het niveau van een gemeente, als op het niveau van een provincie of zelfs in het ganse land.

  2. De eenheden van de Civiele Bescherming van Liedekerke, Ghlin en Jabbeke hebben inderdaad geïntervenieerd op 27 juni 2011. De interventies van de verschillende operationele eenheden van de Civiele Bescherming bestonden uit het uitdelen van waterzakjes en samen met bepaalde medische hulpdiensten in te staan voor de opvang van de gestrande reizigers zoals bijvoorbeeld in het station van Bergen.

  3. Zoals ik reeds eerder heb gezegd, zijn het de koninklijke besluiten en de regels inzake de noodplanning die de werking van de hulpdiensten regelen bij dergelijk incidenten met de noodzakelijke medewerking, naargelang het geval, van de burgemeesters wanneer het om een gemeentelijke crisis gaat, van de gouverneurs als het om een provinciale crisis gaat of van mijzelf als het om een federale crisis gaat.