SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
23 décembre 2011 23 december 2011
________________
Question écrite n° 5-4516 Schriftelijke vraag nr. 5-4516

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

à la vice-première ministre et ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, chargée de Beliris et des Institutions culturelles fédérales

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Beliris en de Federale Culturele Instellingen
________________
Hémorragies cérébrales (accident vasculaire cérébral [AVC]) - Traitement par hypothermie Hersenbloedingen (Cerebrovasculaire accidenten [CVA]) - Hypothermische behandeling 
________________
maladie cardio-vasculaire
neurologie
thérapeutique
hart- en vaatziekte
neurologie
geneeswijze
________ ________
23/12/2011Verzending vraag
24/1/2012Antwoord
23/12/2011Verzending vraag
24/1/2012Antwoord
________ ________
Réintroduction de : question écrite 5-1127 Réintroduction de : question écrite 5-1127
________ ________
Question n° 5-4516 du 23 décembre 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-4516 d.d. 23 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Lors d'une récente conférence de presse, l'European Stroke Organisation (ESO) a présenté l'hypothermie comme traitement particulièrement satisfaisant, et peut-être aussi beaucoup moins coûteux, des thromboses et accidents vasculaires cérébraux. Cette thérapie consiste à abaisser temporairement (24 h) la température corporelle des patients jusqu'à 34 ou 35 degrés. Ainsi toutes les fonctions ralentissent, et a fortiori aussi la circulation sanguine, ce qui augmente fortement les chances de guérir du traumatisme. L'ESO a mené des tests à ce sujet dans six pays européens. Il en ressort que 150 patients sont sortis sans problème d'une période de refroidissement. L'ESO espère maintenant obtenir des moyens européens pour mener une recherche à une échelle beaucoup plus grande. L'industrie pharmaceutique s'y oppose. L'hypothermie constitue peut-être une alternative efficace au traitement à base de médicaments coûteux, et donc une réelle menace pour les gros bénéfices de l'industrie pharmaceutique. À ce sujet, le professeur allemand en neurologie, Stefan Schwab, indique qu'une recherche sur l'hypothermie, estimée à 12 millions d'euros, se rembourserait elle-même dans l'année. Les estimations de l'ESO montrent en effet que cent Européens pourraient être traités par jour, soit 40 000 par an. En même temps, l'Union européennes (UE) affecte 50 millions d'euros par année au développement de nouveaux médicaments. Bref, cette information souligne des possibilités très prometteuses, tant au niveau social (dans une population qui vieillit rapidement) que financier (forte réduction des dépenses de l'assurance maladie).

J'aimerais obtenir une réponse aux questions suivantes :

1) La ministre est-elle informée des possibilités offertes par un traitement par hypothermie des hémorragies cérébrales ? Comment évalue-t-elle les possibilités au niveau tant médical que social et financier ? Pense-t-elle, comme l'ESO, que la thérapie présente des avantages particulièrement nombreux ? Existe-t-il des estimations ou prévisions sur les éventuels bonis que générerait une application généralisée de la thérapie par hypothermie ?

2) A-t-elle connaissance d'expérimentation, d'études, etc. menées en Belgique sur la thérapie par hypothermie ? Estime-t-elle important d'encourager les études à ce sujet ? Dispose-t-elle de moyens pour intervenir activement dans ce domaine ?

3) Peut-elle et souhaite-t-elle intervenir auprès de ses collègues et des responsables européens afin de dégager les moyens nécessaires pour mener une étude à grande échelle à ce sujet ?

 

Op een recente persconferentie presenteerde de European Stroke Organisation (ESO) de hypothermie als bijzonder succesvolle en wellicht ook veel goedkopere behandeling van tromboses en beroertes. Deze therapie verlaagt de lichaamstemperatuur bij patiënten tijdelijk (24 u) tot 34 à 35 graden. Daardoor vertragen alle functies, en zeker ook de bloedsomloop, wat een sterk positief effect heeft op de genezing van het desbetreffende trauma. De ESO rondde hierover een testperiode af in zes Europese landen, waaruit bleek dat honderdvijftig patiënten probleemloos uit een periode van afkoeling werden gehaald. Nu hoopt de ESO op Europese middelen voor een veel grootschaliger onderzoek. Daarin vindt ze tegenstand van de farmaceutische industrie. Hypothermie vormt wellicht een doeltreffend alternatief voor een behandeling met dure medicamenten, en dus een heel reële bedreiging voor de grote winsten van de farmaindustrie. Hierbij stelt de Duitse professor in de neurologie Stefan Schwab dat een onderzoek naar hypothermie, geraamd op 12 miljoen euro, zichzelf binnen het jaar zou terugbetalen. De ramingen van ESO wijzen immers uit dat per dag honderd Europeanen zouden kunnen worden behandeld, dus 40.000 per jaar. Tegelijkertijd verstrekt de Europese Unie (EU) wel 50 miljoen euro per jaar aan de ontwikkeling van nieuwe medicamenten. Kortom, die informatie wijst op heel hoopvolle mogelijkheden, zowel op maatschappelijk (bij een snel verouderende populatie) als op financieel (veel minder uitgaven voor de ziekteverzekering) vlak.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen.

1) Is de minister op de hoogte van de mogelijkheden die een hypothermische behandeling van hersenbloedingen biedt? Hoe schat zij de mogelijkheden in, zowel op medisch, op maatschappelijk als op financieel vlak? Deelt zij de mening van de ESO dat de therapie bijzonder veel voordelen biedt? Bestaan er ramingen of prognoses over de mogelijke boni van een veralgemeende toepassing van de hypothermische therapie?

2) Heeft ze kennis van experimenten, onderzoeken, enzovoort, die zich in België op de hypothermische therapie richten? Vindt zij het belangrijk om onderzoek hieromtrent te stimuleren? Beschikt zij over mogelijkheden om hier actief op in te grijpen?

3) Kan en wil ze positief interveniëren bij haar Europese collega's en de EU-verantwoordelijken om de noodzakelijke middelen voor een grootschalig onderzoek hieromtrent vrij te maken?

 
Réponse reçue le 24 janvier 2012 : Antwoord ontvangen op 24 januari 2012 :

L’hypothermie thérapeutique neuroprotective provoquée est une technique éprouvée en cas d’arrêt cardiaque.

Le terme « hémorragie cérébrale » que vous employez est dans ce contexte mal utilisé. L’étude proposée par l’European Stroke Organisation (ESO) concerne l’utilisation de l’hypothermie en cas d’accident ischémique cérébrovasculaire arrivé à la suite d’une obstruction d’un vaisseau sanguin par thrombose ou embolisation.

L’hypothermie ne ralentit pas la circulation du sang, mais cause un ralentissement métabolique provisoire dans le cerveau ; de ce fait le métabolisme se ralentit provisoirement, aussi dans la région qui a été endommagée par l’hémorragie. D’autres dommages secondaires peuvent ainsi être freinés, limités ou évités.

Certains arguments expérimentaux suggèrent que son utilité pourrait s’étendre à la prise en charge de l’accident vasculaire cérébral. Néanmoins, dans cette indication, sa mise en œuvre ne va pas sans inconvénients ; d’autre part les modalités idéales de sa réalisation restent à préciser.

Il n’est pas encore prouvé que l’hypothermie puisse être une alternative efficace à un traitement médicamenteux. L’hypothermie ne sera pas un traitement de remplacement pour les thérapies standards actuelles, utilisées dans la phase aiguë d’une hémorragie pour solutionner les problèmes de caillot, mais elle vise plutôt ce qu’on appelle la neuroprotection, avec pour objectif de protéger le plus possible le tissu cérébral touché ou menacé. En ce moment, il n’y a pas sur le marché de médicaments neuroprotectifs efficaces. Des traitements médicamenteux éventuels, dans ce domaine, font l’objet d’une recherche scientifique intensive. L’hypothermie pourra être une alternative à ces traitements médicamenteux si un jour leur opportunité peut être prouvée et elle pourra alors être commercialisée.

Comme le communiqué de presse de l’ESO l’indique, l’étude européenne sur l’hypothermie par CVA ischémique plus particulièrement se concentre sur ces patients qui en ce moment n’ont pas accès aux thérapies standards effectives ou qui ne tirent aucun avantage, ou seulement limités, des traitements actuels.

Comme vous le mentionnez, le sponsoring d’une étude à une échelle suffisante pour amener des conclusions valides n’est pas évident. Néanmoins, des technologies spécifiques doivent être développées pour faciliter la mise en œuvre de l’hypothermie provoquée et sa surveillance. Comme déjà mentionné, il existe une expertise de l’application de l’hypothermie après arrêt cardiorespiratoire chez des patients ventilés ou mis dans un coma artificiel.

Vous faites référence à une vaste étude multicentrique visant à réunir 80 hôpitaux dans 21 pays européens. Différents centres belges participeront à cette étude européenne (EuroHYP) qui est pour l’instant dans une phase de préparation.

A l’aide des résultats de cette étude, il sera possible de formuler des recommandations étayées concernant ce traitement thérapeutique.

Neuroprotectieve therapeutische hypothermie is een techniek die wordt uitgetest bij patiënten na een hartstilstand.

De term “hersenbloedingen” die u gebruikt is in deze context fout gebruikt. De door de European Stroke Organisation (ESO) voorgestelde studie betreft het gebruik van hypothermie bij ischemische cerebrovasculaire accidenten die het gevolg zijn van een verstopping van een bloedvat door trombose of embolisatie.

Hypothermie doet de bloedcirculatie niet vertragen, maar zorgt een tijdelijke metabole vertraging in de hersenen; waardoor de stofwisseling tijdelijk vertraagt, ook in het gebied dat beschadigd werd door de beroerte. Hierdoor kan verdere secundaire beschadiging mogelijk afgeremd, beperkt of vermeden worden;.

Sommige experimentele argumenten suggereren dat het nut hiervan zou kunnen worden uitgebreid tot het behandelen van cerebrovasculaire accidenten. Bij een dergelijke indicatie is deze techniek echter niet zonder nadelen. Anderzijds moeten de ideale modaliteiten voor de uitvoering ervan nog gepreciseerd worden.

Het is nog niet bewezen dat hypothermie een doeltreffend alternatief kan zijn voor een medicamenteuze behandeling. Hypothermie zal geen vervangende behandeling zijn voor de huidige standaardtherapieën die gebruikt worden in de acute fase van een beroerte om een klonterprobleem op te lossen, maar is eerder gericht op zogenaamde neuroprotectie met als doel het getroffen of bedreigde hersenweefsel zoveel mogelijk te beschermen. Op dit ogenblik zijn er geen doeltreffende neuroprotectieve geneesmiddelen op de markt aanwezig. Mogelijke medicamenteuze behandelingen op dit vlak zijn het voorwerp van intensief wetenschappelijk onderzoek. Hypothermie kan een alternatief zijn voor dergelijke medicamenteuze behandelingen indien deze ooit hun nut zouden kunnen bewijzen en op de markt zouden kunnen komen.

Zoals de persmededeling van de ESO van 24 januari 2011 meedeelt zal de Europese studie rond hypothermie bij ischemisch CVA in het bijzonder focussen op die patiënten die op dit ogenblik geen toegang hebben tot de huidige effectieve standaardtherapieën of op zij die slechts een beperkt of geen voordeel halen uit de bestaande behandelingen.

Zoals u vermeldt, is sponsoring van een klinische studie op een schaal die toereikend is om tot valabele conclusies te komen niet evident. Er moeten echter specifieke technologieën worden ontwikkeld om het toepassen van de hypothermische behandeling en de monitoring daarvan te vergemakkelijken . Zoals eerder reeds vermeld is er al expertise bij het toepassen van hypothermie na cardiorespiratoir arrest bij gesedeerde en geventileerde patiënten.

U verwijst naar een grootschalige multicentrische studie waarbij 80 ziekenhuizen uit 21 Europese landen zijn betrokken .Verschillende Belgische centra zullen deelnemen aan deze Europese studie (EuroHYP) die momenteel in een voorbereidende fase zit.

Aan de hand van de resultaten van deze studie zou het mogelijk moeten zijn om wetenschappelijk gefundeerde aanbevelingen te formuleren in verband met deze therapeutische behandeling.