SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
1 juillet 2011 1 juli 2011
________________
Question écrite n° 5-2658 Schriftelijke vraag nr. 5-2658

de Karl Vanlouwe (N-VA)

van Karl Vanlouwe (N-VA)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères et des Réformes institutionnelles

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken en Institutionele Hervormingen
________________
La révolte du peuple au Yémen et l'attitude de l'Europe De volksopstand in Jemen en de houding van Europa 
________________
Belges à l'étranger
Yémen
violence politique
opposant d'opinion
situation politique
Belgen in het buitenland
Jemen
politiek geweld
andersdenkende
politieke situatie
________ ________
1/7/2011Verzending vraag
20/7/2011Antwoord
1/7/2011Verzending vraag
20/7/2011Antwoord
________ ________
Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-749 Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-749
________ ________
Question n° 5-2658 du 1 juillet 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-2658 d.d. 1 juli 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Au Yémen, le président Ali Abdullah Saleh se trouve dans une position de plus en plus précaire depuis qu'une dizaine d'ambassadeurs à l'étranger, des ministres et des généraux lui ont tourné le dos en réaction à la répression sanglante de manifestations de rue au cours de laquelle 50 personnes ont perdu la vie. Le président Saleh a entre-temps limogé son gouvernement mais il sent que l'opposition se renforce de jour en jour.

Le major général Ali Mohsin était l'ancien bras droit du président Saleh et le numéro deux du régime depuis leur prise du pouvoir en 1978. Il a aussi rejoint l'opposition qui l'a désigné comme dirigeant. Il bénéficie aussi du soutien de l'armée et de nombreuses tribus du le pays. On s'attend à ce qu'il occupe temporairement le pouvoir si Saleh démissionne.

Entre-temps, la police se retire d'un nombre de plus en plus élevé de villes, laissant ainsi certaines parties du pays à la dérive. Les bases militaires sont abandonnées, deviennent la proie de la population locale et, on le craint, de la branche locale d'Al Qaeda. Le dimanche 27 mars, il y a eu 78 morts dans la ville de Jaar lors d'une explosion dans une fabrique d'armes dont les rebelles islamistes s'étaient emparés. Dans une déclaration, l'opposition accuse le président Saleh de collaboration avec Al Qaeda en vue d'instaurer le chaos.

Des négociations ont bien lieu sous la direction de diplomates britanniques et américains avec le président Saleh, mais elles avancent péniblement. Concrètement, les négociations porteraient sur le statut des membres de sa famille qui sont au pouvoir en cas de démission, comme l'immunité, l'asile à l'étranger et le rôle du vice-président.

Des analystes disent que le président Saleh ne sait plus sur quel pied danser et qu'il ne faudra guère de temps avant qu'il démissionne. Il a perdu le soutien d'une grande partie de l'armée comme celui de puissantes tribus et d'importants hauts dignitaires religieux.

Plus que d'autres pays, le Yémen est un foyer de milices et de clans violents, et une médiation étrangère est totalement impossible selon les analystes.

Mes questions au ministre sont les suivantes :

Les conventions bilatérales de notre pays avec le Yémen sont-elles compromises ? Je pense notamment à la convention en matière de protection réciproque des investissements et en matière de transport aérien.

Y a-t-il encore des Belges au Yémen à l'heure actuelle ?

Des diplomates britanniques et américains joueraient un rôle dans les négociations entre l'opposition et le président Saleh. L'intervention des diplomates britanniques à Sana'a fait-elle l'objet de discussions avec le Service européen d'action extérieure (SEAE) ?

Quelle est l'évaluation de la part d'Al Qaeda dans l'agitation contre le gouvernement ?

Le Yémen entretient de bonnes relations diplomatiques avec l'Iran et soutient entre autres ouvertement les ambitions nucléaires de Téhéran. La moitié des Yéménites sont chiites. Y a-t-il des indications d'ingérence du régime iranien dans les récentes insurrections ?

 

In Jemen bevindt president Ali Abdullah Saleh zich in steeds nauwere schoentjes nadat een tiental ambassadeurs in het buitenland en ministers en generaals hem de rug hebben toegekeerd. Dat was een reactie op de bloedige onderdrukking van straatprotesten waar meer dan 50 betogers het leven lieten. President Saleh heeft ondertussen zijn regering ontslagen, maar voelt de oppositie met de dag sterker worden.

Majoor generaal Ali Mohsin was de voormalige rechterhand van president Saleh en nummer twee van het regime sinds hun machtsgreep in 1978. Hij heeft zich nu ook bij de oppositie gevoegd, die hem als leider aanduidt. Hij geniet ook de steun van het leger en vele stammen in het land. Er wordt verwacht dat hij in geval van aftreden van Saleh het machtsvacuüm tijdelijk zal opvullen.

Ondertussen trekt de politie zich uit steeds meer steden terug, waardoor sommige delen van het land stuurloos zijn. Militaire basissen worden verlaten en vallen ten prooi aan de lokale bevolking en, zo wordt gevreesd, de lokale tak van Al Qaeda. Op zondag 27 maart vielen in de stad Jaar 78 doden bij een ontploffing in een wapenfabriek die door islamitische rebellen veroverd werd. In een verklaring beschuldigt de oppositie president Saleh van samenwerking met Al Qaeda om chaos te creëren.

Onder leiding van Britse en Amerikaanse diplomaten vinden wel degelijk onderhandelingen plaats met president Saleh, maar die verlopen zeer moeizaam. Concreet zouden de onderhandelingen gaan over de status van zijn familieleden die aan de macht zijn in geval van een aftreden, zoals immuniteit, asiel in het buitenland en de rol van de vice president.

Analisten zeggen dat president Saleh geen kant meer op kan en het een kwestie van tijd is vooraleer hij gaat aftreden. Hij heeft de steun van een groot deel van het leger verloren, net als van machtige stammen en belangrijke religieuze waardigheidsbekleders.

Meer dan in andere landen is Jemen een broeinest van gewelddadige milities en clans, en valt een buitenlandse tussenkomst helemaal buiten de mogelijkheden, zeggen analisten.

Mijn vragen aan de minister zijn:

Komen de bilaterale verdragen die ons land met Jemen heeft in het gedrang? Ik denk in het bijzonder aan de overeenkomst inzake de wederzijdse bescherming van investeringen en inzake luchtvervoer.

Zijn er momenteel nog Belgen in Jemen?

Britse en Amerikaanse diplomaten zouden een rol spelen in de onderhandelingen tussen de oppositie en president Saleh. Wordt het optreden van de Britse diplomaten in Sana'a besproken of gecoördineerd door de Europese Dienst van Extern Optreden (EDEO) ?

Hoe wordt het aandeel van Al Qaeda geschat in de onrusten tegen de regering?

Jemen onderhoudt goede diplomatieke betrekkingen met Iran, zoals openlijke steun aan de nucleaire ambities van Teheran. De helft van de Jeminieten zijn sjiieten. Zijn er aanwijzingen van inmenging van het Iraanse regime in de recente opstanden?

 
Réponse reçue le 20 juillet 2011 : Antwoord ontvangen op 20 juli 2011 :

En ce qui concerne la situation des Belges et l’avis de voyage des Affaires étrangères, je vous renvoie à ma réponse à une question orale similaire dans la Commission des Relations extérieures de la Chambre le 4 mai 2011. L’ambassadeur de Belgique basé à Ryad est en contact permanent avec la communauté belge sur place et ceci en coopération avec notre consul honoraire au Yémen. Les mesures nécessaires ont été prises en coopération avec l’ambassade des Pays-Bas et l’ambassade de France à Saana. Les traités bilatéraux entre notre pays et le Yémen en ce qui concerne la protection réciproque des investissements et le transport aérien ne sont pas mis en péril jusqu’à nouvel ordre.

La Haute Représentante de l’Union européenne, Mme Catherine Ashton a participé les 19-20 avril 2011 au sommet du GCC (Gulf Cooperation Council) à Abu Dhabi et a insisté ensuite, à travers plusieurs contacts avec le président Saleh, sur sa responsabilité d’agir dans l’intérêt de son pays. La proposition du GCC prévoit que le président Saleh se retire dans les trente jours de la signature de l’accord. Le 22 mai 2011, pour la troisième fois, le président Saleh n’a pas signé la proposition. Les monarchies du Golfe ont suspendu le même jour leurs tentatives de médiation dans la crise au Yémen. L’UE avait soutenu l’accord négocié par le GCC. Le 23 mai 2011, avec mes collègues européens, j’ai appelé le président yéménite à respecter ses engagements en faveur d’une transition immédiate. De plus, l’Union européenne et ses États-membres ont décidé de revoir leurs politiques envers le Yémen en fonction des développements.

En ce qui concerne le rôle de tiers dans les troubles au Yémen, je dois dire qu’il n’existe pas d’éléments incontestables qui prouveraient une implication directe soit d’Al-Qaïda, soit de l’Iran. Il est néanmoins probable que l’Iran tente de faire progresser son agenda politique local.

AQAP (Al Qaeda in the Arabian Peninsula) bénéficie de l’anarchie croissante au Yémen et les trois plans terroristes importants contre les USA trouvent leur origine dans AQAP (le 'underwear bomber', Fort Hood et la cartouche d’encre). Il est exact que plusieurs villages de la province yéménite d’Abyan sont tombés aux mains de groupes affiliés à Al Qaïda.

Voor de situatie van de Belgen en het reisadvies van Buitenlandse Zaken verwijs ik u naar mijn antwoord op een gelijkaardige mondelinge vraag in de Kamercommissie Buitenlandse Betrekkingen van 4 mei 2011. De Belgische ambassadeur, gebaseerd te Riyad, is in constant contact met de Belgische gemeenschap ter plaatse en dit in samenwerking met onze ereconsul in Jemen. In samenwerking met de Nederlandse ambassade in Saana werden de nodige veiligheidsmaatregelen genomen. De bilaterale verdragen tussen ons land en Jemen inzake wederzijdse bescherming van investeringen en luchtvervoer komen tot nader orde niet in het gedrang.

EU Hoge Vertegenwoordiger Catherine Ashton nam op 19-20 april 2011 deel aan de GCC-top (Gulf Cooperation Council) in Abu Dhabi en wees nadien in verschillende contacten met president Saleh op diens verantwoordelijkheid om te handelen in het belang van het land. Het voorstel van de GCC houdt in dat president Saleh aftreedt dertig dagen te rekenen vanaf de ondertekening van de overeenkomst. Op 22 mei 2011 heeft President Saleh voor de derde keer het voorstel niet ondertekend. De Golf-monarchieën hebben dezelfde dag hun bemiddelingspoging in de crisis in Jemen "opgeschort”. De Europese Unie had het door GCC bemiddelde akkoord gesteund. Op 23 mei 2011 heb ik samen met de EU collega’s de Jemenitische president opgeroepen om zijn engagement met betrekking tot de transitie onmiddellijk na te leven. Bovendien beslisten de EU en de lidstaten hun beleid tegenover Jemen in functie van de ontwikkelingen te herzien.

Over de rol van derden bij de onrusten in Jemen kan ik zeggen dat er op dit ogenblik geen harde bewijzen zijn voor een rechtstreekse betrokkenheid van Al-Qaeda noch van Iran. Dat Iran echter haar lokale politieke agenda tracht te verwezenlijken is echter waarschijnlijk.

AQAB (Al Qaeda in the Arabian Peninsula) profiteert in Jemen van de groeiende anarchie en drie belangrijke terreurplannen tegen de Verenigde Staten vonden hun oorsprong bij AQAP (de 'underwear bomber', Fort Hood en de inktpatronen). Het is waar dat een aantal dorpen in de Jemenitische provincie Abyan in handen zijn gevallen van Al Qaeda.