SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
1 juin 2011 1 juni 2011
________________
Question écrite n° 5-2451 Schriftelijke vraag nr. 5-2451

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

à la vice-première ministre et ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, chargée de l'Intégration sociale

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Maatschappelijke Integratie
________________
L'homéopathie De homeopathie 
________________
médecine douce
Centre fédéral d'expertise des soins de santé
zachte geneeskunde
Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg
________ ________
1/6/2011Verzending vraag
28/11/2011Antwoord
1/6/2011Verzending vraag
28/11/2011Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-997 Requalification de : demande d'explications 5-997
________ ________
Question n° 5-2451 du 1 juin 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-2451 d.d. 1 juni 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Un récent rapport du Centre fédéral d'expertise des soins de santé (KCE) contient des propos catégoriques sur l'homéopathie. Selon cette étude, il n'y a aucune preuve scientifique d'une quelconque efficacité clinique. Le KCE a étudié de manière approfondie la littérature scientifique internationale relative aux remèdes homéopathiques. Les résultats de cette étude ne sont pas seulement pertinents au point de vue scientifique, mais également au point de vue social, en particulier parce que 6 % de notre population recourt régulièrement à un traitement homéopathique. Le KCE explique notamment ce phénomène par l'existence réelle d'un effet placebo. Manifestement, la combinaison de la capacité d'écoute et de la prescription de médicaments apparemment scientifiques est efficace, ce qui prouve une fois de plus l'aspect psychosomatique de nombreuses affections.

L'étude indique aussi très clairement que les remèdes homéopathiques ne sont pas dangereux en soi. Ce n'est que lorsque l'homéopathie compromet des soins allopathiques indispensables et efficaces qu'il peut y avoir un grand problème. Contrairement aux consultations chez les médecins homéopathes, les remèdes homéopathiques ne sont pas remboursées. En outre, certaines mutualités prévoient un remboursement dans le cadre d'une assurance complémentaire.

Cette étude remet également la loi Colla à l'ordre du jour. Cette loi prévoyait d'instaurer une commission paritaire qui conseillerait le ministre sur les traitements non conventionnels et les conditions auxquelles les praticiens d'une pratique non conventionnelle agréée doivent satisfaire pour pouvoir être enregistrés individuellement. Douze ans après la loi, on constate que cette commission n'a toujours pas été installée. Cela signifie donc que les homéopathes non-médecins sont confrontés à un vide juridique ou même, qu'ils travaillent dans l'illégalité. Le KCE recommande dès lors d'autoriser exclusivement les médecins à pratiquer l'homéopathie. Le KCE remet donc fondamentalement en question l'essence de la loi Colla en optant clairement pour une limitation aux médecins, là où la loi Colla prévoyait de possibles exceptions.

Comment la ministre évalue-t-elle le rapport du KCE ? La ministre se rallie-t-elle à l'analyse, aux propos et aux propositions de ce rapport ? Si non, quels arguments avance-t-elle pour rejeter ce rapport? Si oui, quelles seront les conséquences de l'application de ces avis, notamment sur les dépenses de la sécurité sociale relatives aux consultations d'homéopathie ? Que pense la ministre de l'avis visant à réserver l'homéopathie - dont l'efficacité clinique totale n'est pas prouvée - aux médecins ce qui permet le maintien du remboursement des consultations ? L'acceptation de cet avis signifie-t-il la fin de ladite loi Colla concernant la « pratique non conventionnelle » homéopathie et de commission qui avait été prévue à cet effet ?

 

Een recent rapport van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg(KCE) doet categorieke uitspraken over de homeopathie. Zo blijken er uit dit onderzoek geen wettenschappelijke bewijzen van enige klinische werkzaamheid. Daarvoor voerde het Kenniscentrum een uitvoerige literatuurstudie van de internationale wetenschappelijke studies over homeopathische medicijnen. Deze onderzoeksresultaten dragen niet alleen een wetenschappelijke relevantie. Ook maatschappelijk beklijft dit onderzoek, vooral omdat 6% van onze bevolking regelmatig gebruik maakt van een homeopathische behandeling. Het Kenniscentrum verklaart dit o.a. door het wel aanwezige placebo-effect. Blijkbaar helpt de combinatie van een goed luisterend oor en het verstrekken van wetenschappelijk uitziende medicijnen, waarbij eens te meer wordt bewezen dat veel aandoeningen een belangrijke psychosomatische component bevatten.

Het onderzoek stelt ook heel duidelijk dat de homeopathische middelen op zich niet schadelijk zijn. Enkel indien homeopathie roofbouw pleegt op een noodzakelijke en wel werkzame allopathische verzorging, kan en zal er een groot probleem ontstaan. Homeopathische medicijnen worden niet terugbetaald, maar consulten bij homeopathische artsen wel. Daarnaast voorzien een aantal ziekenfondsen wel een terugbetaling in het kader van een aanvullende verzekering.

Dit onderzoek brengt ook de zgn. Wet Colla terug op de agenda. Deze wet voorzag een paritaire commissie die de minister zou adviseren over niet conventionele behandelingen en de voorwaarden waaraan de beroepsbeoefenaars van een erkende niet-conventionele praktijk moeten voldoen om individueel geregistreerd te kunnen worden. 12 jaar na deze wet, blijkt deze commissie nog steeds niet geïnstalleerd. Dit maakt dat homeopaten die geen arts zijn in een juridisch vacuüm of zelfs illegaal werken. Het Kenniscentrum adviseert daarom de homeopathie enkel door artsen te laten beoefenen. Daarmee stelt het Kenniscentrum de essentie van de Wet Colla in vraag, want opteert duidelijk voor een beperking tot artsen, daar waar de Wet Colla mogelijke uitzonderingen voorzag.

Hoe evalueert de Minister het rapport van het Kenniscentrum Volksgezondheid. Sluit de Minister zich aan bij de analyse, de uitspraken en de voorstellen uit dit rapport? Zo niet, met welke argumenten wijst de Minister dit rapport af? Zo ja, tot welke consequenties en effecten zal een toepassing van deze adviezen leiden, o.a. voor de uitgaven van de Sociale Zekerheid - o.a. consulten rond homeopathie? Hoe apprecieert de Minister het advies om homeopathie - waarvan de klinische werkzaamheid totaal wordt ontkend - te beperken tot artsen, waardoor terugbetaling van de consulten blijft bestaan? Betekent het accepteren van dit advies een afsluiten van de zgn. Wet Colla met betrekking tot de 'niet-conventionele praktijk' homeopathie en het definitief afvoeren van de commissie die daaromtrent werd voorzien?

 
Réponse reçue le 28 novembre 2011 : Antwoord ontvangen op 28 november 2011 :

Le rapport du KCE est évidemment interpellant.

Je rappelle à cet égard que c’est à ma demande que le KCE a réalisé une étude sur chacune des quatre pratiques non conventionnelles prévue par la loi du 29 avril 1999. Et les conclusions de ces rapports confirment le bien fondé de cette démarche, puisqu’il en ressort que les quatre pratiques non conventionnelles ne sont pas nécessairement à mettre sur un même pied, ce que fait pourtant la loi de 1999.

Cela étant, l’État fédéral a été condamné par un jugement du tribunal de 1ère instance de Bruxelles de janvier 2010 à mettre en place la commission paritaire prévue par la loi de 1999. L’État a fait appel de ce jugement, mais dès lors que celui-ci est assorti de l’exécution provisoire et d’une astreinte, je me suis attelée avec mon administration à exécuter ce jugement, malgré les affaires courantes.

L’objectif de la loi de 1999 est d’encadrer les pratiques dites non conventionnelles, en veillant notamment à définir les modalités d’exercice de celles-ci et en procédant à l’enregistrement individuel des praticiens. Si la loi confie d’importantes délégations au Roi en la matière, elle prévoit également la mise en place de plusieurs organes d’avis que sont les chambres et la commission paritaire, afin d’aider le pouvoir exécutif à encadrer adéquatement ces professions. Enfin, la plupart de ces arrêtés ne pourront sortir leurs effets qu’une fois confirmés par le parlement dans les six mois de leur publication au Moniteur belge.

L’exécution de la loi a déjà nécessité l’adoption d’une loi de confirmation (en novembre 2010) d’un arrêté royal d’avril 2010 portant reconnaissance des organisations professionnelles de praticiens non conventionnels. Celles-ci et les universités ont finalement pu me communiquer des listes de candidats pour siéger au sein des différentes chambres, lesquelles ont pu être constituées par quatre arrêtés royaux du 12 septembre dernier, lesquels ont été préalablement soumis à la délibération du Conseil des ministres. Ces chambres ont déjà pu se réunir toutes une première fois, et la commission paritaire pourra être en principe constituée dans les semaines qui viennent.

Par ailleurs, l’article 9 de la loi, dans son § 2 prévoit que tout praticien d’une pratique non conventionnelle qui n’est pas également docteur en médecine doit disposer d’un diagnostic récent à propos de son patient, établi par un médecin et par écrit. Si le patient le souhaite, il peut renoncer à cette garantie, mais doit alors le faire également par écrit. Le § 3 dispose que le praticien d’une pratique non conventionnelle devra prendre toutes les précautions pour éviter que son patient ne soit privé d’un traitement conventionnel.

Le rapport du KCE pose cependant la question du caractère suffisant et adéquat de ces garanties pour le patient.

Cette question, comme celle qui concerne la restriction éventuelle de la pratique de l’homéopathie aux seuls médecins, sont évidemment de première importance, et sortent du cadre des affaires courantes. Elles devront dès lors être tranchées par le prochain gouvernement, après concertation avec tous les acteurs concernés.

Enfin, je précise que la loi de 1999 n’a aucun impact sur la question du remboursement éventuel des prestations accomplies par des praticiens non conventionnels. Son seul objet consiste en effet à définir les conditions d’exercice de ces pratiques. Si certaines mutuelles octroient un certain remboursement pour ces prestations dans le cadre de l’assurance complémentaire, elles ne sont aujourd’hui pas remboursées dans le cadre de l’assurance obligatoire, à moins qu’elles ne soient accomplies par un médecin, qui en assume alors la responsabilité thérapeutique.

La question d’une modification de cette règlementation n’est à ce stade pas à l’ordre du jour, mais il est évident qu’une telle décision ne pourrait être prise que par un gouvernement de plein exercice.

Het rapport van het KCE roept uiteraard vragen op.

Ik herinner er in dit verband aan dat het KCE op mijn vraag een onderzoek heeft gedaan naar de in de wet van 29 april 1999 bedoelde vier niet-conventionele praktijken. De conclusies van deze rapporten bevestigen dat dit een juiste stap was, want ze tonen aan dat de vier niet-conventionele praktijken niet noodzakelijk op dezelfde voet moeten gezet worden, in tegenstelling tot wat de wet van 1999 doet.

Ondertussen veroordeelde de rechtbank van eerste aanleg van Brussel in januari 2010 de federale overheid tot het instellen van de in de wet van april 1999 bedoelde paritaire commissie. De staat is tegen dit vonnis in beroep gegaan, maar omdat het bij voorbaat uitvoerbaar is en in een dwangsom voorziet, heb ik er met mijn administratie werk van gemaakt om dit vonnis uit te voeren, ondanks de lopende zaken.

De wet van 1999 wil de zogenoemde niet-conventionele praktijken omkaderen, voornamelijk door de nadere praktijkregels ervan vast te leggen en de praktijkbeoefenaars individueel te registreren. De wet geeft de Koning ter zake belangrijke delegaties, maar ze voorziet tegelijk in de oprichting van verschillende adviesorganen, zoals de kamers en de paritaire commissie, om de uitvoerende macht bij te staan om deze beroepen adequaat te omkaderen. Ten slotte zullen de meeste besluiten maar van kracht kunnen worden nadat het parlement ze binnen de zes maanden na hun verschijnen in het Belgisch Staatsblad heeft bekrachtigd.

De uitvoering van de wet vereiste al (in november 2010) een bekrachtigingswet van een koninklijk besluit van april 2010 houdende erkenning van de beroepsverenigingen van de niet-conventionele praktijken. Deze verenigingen en de universiteiten hebben mij uiteindelijk de lijsten bezorgd van de kandidaten om in de verschillende kamers te zetelen. Die kamers konden, na voorafgaand overleg in de ministerraad, via vier koninklijke besluiten van 12 september jongstleden worden samengesteld. Ze zijn allemaal al een eerste keer kunnen bijeenkomen, en de paritaire commissie zal in principe in de komende weken kunnen worden samengesteld.

Ik wijs er trouwens op dat artikel 9 van de wet bepaalt dat elke beoefenaar van een niet-conventionele praktijk die niet tevens dokter in de geneeskunde is over een door een arts opgestelde recente schriftelijke diagnose betreffende zijn patiënt moet beschikken. De patiënt kan desgewenst aan die waarborg verzaken, maar hij moet dat dan ook schriftelijk doen. Het artikel bepaalt overigens dat de beoefenaar van een niet-conventionele praktijk alle voorzorgen moet nemen om te vermijden dat zijn patiënt van een conventionele behandeling zou verstoken zijn.

De verschillende rapporten van het KCE stellen echter de vraag of deze waarborgen voor de patiënt voldoende en geschikt zijn.

Deze vraag, net als die over de eventuele beperking van de homeopathische praktijk tot enkel de geneesheren, is natuurlijk van het grootste belang, en valt buiten het kader van de lopende zaken. De volgende regering zal, na overleg met de betrokken actoren, daarover de knoop moeten doorhakken.

Ik wil ten slotte opmerken dat de wet van 1999 geen enkele invloed heeft op de vraag naar de eventuele terugbetaling van verrichtingen door niet-conventionele beoefenaars. De wet wil alleen de voorwaarden vastleggen om deze praktijken uit te oefenen. Indien sommige ziekenfondsen in het kader van de aanvullende verzekering tot een bepaalde terugbetaling van deze verrichtingen overgaan, worden ze vandaag niet terugbetaald in het kader van de verplichte verzekering, behalve wanneer ze door een geneesheer zijn verricht, die er dan ook de therapeutische verantwoordelijkheid voor draagt.

Een wijziging van deze regelgeving is in dit stadium niet aan de orde, maar het is zonneklaar dat alleen een regering met volle bevoegdheid een dergelijke beslissing kan nemen.