SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
9 février 2011 9 februari 2011
________________
Question écrite n° 5-1276 Schriftelijke vraag nr. 5-1276

de Mieke Vogels (Groen!)

van Mieke Vogels (Groen!)

à la vice-première ministre et ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, chargée de l'Intégration sociale

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Maatschappelijke Integratie
________________
Anneaux gastriques - Dérivations gastriques - Remboursement - Critères Maagringen - Gastric bypasses - Terugbetaling - Criteria 
________________
assurance maladie
chirurgie
ticket modérateur
maladie de la nutrition
ziekteverzekering
chirurgie
remgeld
voedingsziekte
________ ________
9/2/2011Verzending vraag
11/5/2011Antwoord
9/2/2011Verzending vraag
11/5/2011Antwoord
________ ________
Question n° 5-1276 du 9 février 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-1276 d.d. 9 februari 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

En vertu de l'arrêté royal du 3 août 2007 modifiant l'article 14, d), de l'annexe à l'arrêté royal du 14 septembre 1984 établissant la nomenclature des prestations de santé en matière d'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, depuis le 1er octobre 2007, seules les personnes ayant un indice de masse corporelle (IMC) supérieur à 40, peuvent entrer en ligne de compte pour le remboursement d'une opération de l'obésité. L'assurance-maladie intervient pour ces patients, tant pour l'opération proprement dite que pour les implants utilisés (par exemple, un anneau gastrique)

Il s'agit, en l'occurrence, de quatre types d'opérations dont le placement d'un anneau gastrique et le rétrécissement gastrique. La condition principale à remplir par le patient pour entrer en ligne de compte pour un remboursement est d'avoir un indice de masse corporelle (IMC) supérieur à 40. Depuis le 1er juin 2008, les patients diabétiques ayant un IMC égal ou supérieur à 35 entrent également en ligne de compte pour un remboursement. D'autres conditions sont:

- avoir entre dix-huit et soixante ans (il est question de supprimer la limite d'âge de soixante ans);

- avoir suivi pendant au moins un an un régime sans succès;

- l'intervention doit être précédée d'une concertation multidisciplinaire entre médecins (chirurgien, psychologue ou psychiatre et endocrinologue).

Celui qui ne satisfait pas aux critères et souhaite quand même subir une opération devra en supporter lui-même les coûts. Les patients souffrant d'obésité et les chirurgiens ne sont pas tous satisfaits de la mesure. Les médecins soulignent qu'un IMC d'au moins 40 comme condition de remboursement est arbitraire. Pour les patients présentant un IMC situé entre 35 et 40 qui combinent l'obésité à d'autres maladies telles que l'hypertension ou les rhumatismes, une opération est tout aussi indiquée, voire davantage.

Je souhaiterais obtenir une réponse aux questions suivantes:

1) Combien d'interventions ont-elles été remboursées depuis le 1er octobre 2007 (pour chacune des quatre opérations) ?

2) Le nombre d'interventions pratiquées dans certaines villes ou régions est-il significativement plus élevé que dans d'autres ? La ministre peut-elle me communiquer les chiffres exacts pour les villes de Bruxelles, Liège, Charleroi et Anvers ?

3) Quel est le profil socioéconomique des patients qui ont subi les opérations ?

4) La ministre compte-t-elle corriger la mesure de remboursement ? Si oui, dans quel sens ?

5) Une concertation est-elle prévue entre toutes les parties concernées (médecins, patients, mutuelles,...), où l'on évaluerait de manière approfondie l'utilité de ce type d'interventions ?

 

Bij koninklijk besluit van 3 augustus 2007 tot wijziging van het artikel 14, d), van de bijlage bij het koninklijk besluit van 14 september 1984 tot vaststelling van de nomenclatuur van de geneeskundige verstrekkingen inzake verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, komen sinds 1 oktober 2007 nog enkel de personen met een Body Mass Index (BMI) van meer dan 40 in aanmerking voor een terugbetaling van hun operatie tegen obesitas. Voor die patiënten draagt de ziekteverzekering bij, zowel voor de operatie zelf als voor de gebruikte implantaten (zoals een maagring of een maagband).

Het gaat om vier types van operaties, waaronder de plaatsing van een maagring en de verkleining van de maag. De belangrijkste voorwaarde om voor terugbetaling in aanmerking te komen is dat de patiënt een Body Mass Index (BMI) heeft van meer dan 40. Diabetespatiënten met een BMI vanaf 35 komen sinds 1 juni 2008 ook in aanmerking voor terugbetaling. Andere voorwaarden zijn:

- tussen achttien en zestig jaar oud zijn (er is sprake van afschaffing van de leeftijdsgrens van zestig jaar);

- gedurende minstens een jaar zonder succes een dieet gevolgd hebben;

- de ingreep moet worden voorafgegaan door multidisciplinair overleg tussen artsen (chirurg, psycholoog of psychiater en endocrinoloog).

Wie niet aan die criteria voldoet en toch een operatie wil ondergaan, moet zelf de kosten dragen. Obesitaspatiënten en chirurgen zijn niet onverdeeld gelukkig met de maatregel. Artsen wijzen er op dat een BMI van minstens 40 als voorwaarde voor terugbetaling arbitrair is. Voor patiënten met een BMI tussen 35 en 40, die obesitas combineren met andere aandoeningen zoals hypertensie of reuma, is een operatie evenzeer of zelfs meer aangewezen.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen.

1) Hoeveel ingrepen werden terugbetaald sedert 1 oktober 2007 (respectievelijk voor elk van de vier types operaties)?

2) Werden in bepaalde steden of regio's opvallend meer van dergelijke ingrepen uitgevoerd dan elders? Kan de minister mij de exacte cijfers geven voor de steden Brussel, Luik, Charleroi en Antwerpen?

3) Wat is het socio-economische profiel van de patiënten die de operaties ondergingen?

4) Is de minister van plan om de terugbetalingsmaatregel bij te sturen? Zo ja, in welke richting?

5) Is een overleg gepland tussen alle betrokken partijen (artsen, patiënten, ziekenfondsen, …), waarbij het nut van dit soort ingrepen grondig zal worden geëvalueerd?

 
Réponse reçue le 11 mai 2011 : Antwoord ontvangen op 11 mei 2011 :

1. Ces prestations ne sont entrées en vigueur que le 1er octobre 2007. Les données de 2007 ne portent donc que sur trois mois. Les prestations des mois de novembre et décembre ne sont souvent facturées que l’année suivante. Les chiffres de 2010 sont encore incomplets. Nous nous limitons donc aux chiffres 2008-2009 pour les trois types d’interventions (ouvertes ou laparoscopiques confondues) :


2008

2009

gastroplastie

440

763

anneau gastrique

1 714

1 692

by-pass

3 512

4 992

Total

5 666

7 447

L’augmentation du nombre d’interventions est estimée à 10,64 % pour 2010.

2. L’Institut national d’assurance maladie-invalidité (INAMI) ne dispose de données que sur base de l’arrondissement du domicile de l’assuré.

Arrondissement

nombre

/ 10.000 hab.

Bruxelles-Capitale

647

6,46

Anvers

615

6,38

Gand

274

5,28

Charleroi

496

11,75

Liège

585

9,83

Pays

7 447

7,00

Région flamande

3 877

6,68

Région wallonne

2 903

8,44

Vingt cas ne pouvaient pas être attribués à un arrondissement, mais ils sont comptés dans le total du pays.

3. L’INAMI ne dispose d’informations qu’en ce qui concerne l’octroi ou non du régime préférentiel. Pour aucune des interventions, on n’observe de différences notables entre les deux groupes.

4. Les conditions de remboursement auxquelles vous faites référence ont été adaptées entre-temps : la limite d’âge supérieure de 60 ans a été supprimée par l’arrêté royal du 29 avril 2008 modifiant l’article 14,d), de l’annexe à l’arrêté royal du 14 septembre 1984 établissant la nomenclature des prestations de santé en matière d’assurance obligatoire soins de santé et indemnités. Les critères de remboursement ont été élargis par l’arrêté royal du 13 juin 2010 modifiant l’article 14,d), de l’annexe à l’arrêté royal du 14 septembre 1984 établissant la nomenclature des prestations de santé en matière d’assurance obligatoire soins de santé et indemnités : outre les patients diabétiques, une intervention est également aussi accordée à partir d’un IMC de 35 pour les patients hypertendus résistants au traitement, pour les patients atteints du syndrome d’apnée du sommeil et également en cas de nouvelle intervention après complication ou résultat insuffisant d’une intervention bariatrique précédente.

Par ailleurs, nous voulons faire remarquer que la limite générale d’un IMC de 40 n’est pas arbitraire : il est admis au niveau international qu’il est question d’obésité morbide à partir d’un IMC de 40.

5. Ces nouveaux critères sont entrés en vigueur le 1er septembre 2010. L’effet de cette extension des critères de remboursement fera l’objet d’un suivi. Pour l’instant, aucune concertation n’est prévue au sujet d’une nouvelle modification de ces critères, pas plus qu’au sujet d’une évaluation quant à l’utilité de ce type d’interventions. Ce sont surtout les effets à long terme de la chirurgie invasive du by-pass (déficits en protéines, vitamines et fer, calcium, zinc et autres oligo-éléments), qui requièrent un suivi à vie comparable à celui du diabète, et qui feront sans aucun doute encore longtemps l’objet d’un débat scientifique.

1. Deze verstrekkingen zijn pas in voege getreden op 1 oktober 2007. De gegevens van 2007 betreffen dus maar drie maanden. Verstrekkingen van de maanden november en december worden dikwijls pas in het volgende jaar gefactureerd. De cijfers van 2010 zijn nog onvolledig. We beperken ons dus tot de cijfers 2008-2009 voor de drie soorten ingrepen (open of laparoscopische benadering telkens samengeteld) :


2008

2009

gastroplastie

440

763

maagring

1 714

1 692

bypass

3 512

4 992

Totaal

5 666

7 447

Voor 2010 is er een geraamde stijging van 10,64 % van het aantal ingrepen.

2. Het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) beschikt enkel over gegevens per arrondissement van de woonplaats van de verzekerde.

Arrondissement

aantallen

/ 10.000 inw

Brussel-Hoofdstad

647

6,46

Antwerpen

615

6,38

Gent

274

5,28

Charleroi

496

11,75

Luik

585

9,83

Land

7 447

7,00

Vlaams Gewest

3 877

6,68

Waals Gewest

2 903

8,44

Twintig gevallen konden niet toegewezen worden aan een arrondissement, maar werden wel meegeteld voor het totaal van het land.

3. Het RIZIV beschikt enkel over informatie in zake het al dan niet toekennen van de voorkeursregeling. Er zijn voor geen van de ingrepen noemenswaardige verschillen tussen beide groepen.

4. De terugbetalingsvoorwaarden waarnaar u verwijst zijn ondertussen aangepast: de bovenste leeftijdsgrens van 60 jaar werd opgeheven met het koninklijk besluit van 29 april 2008 tot wijziging van het artikel 14,d), van de bijlage bij het koninklijk besluit van 14 september 1984 tot vaststelling van de nomenclatuur van de geneeskundige verstrekkingen inzake verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen. Met het koninklijk besluit van 13 juni 2010 tot wijziging van het artikel 14,d), van de bijlage bij het koninklijk besluit van 14 september 1984 tot vaststelling van de nomenclatuur van de geneeskundige verstrekkingen inzake verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen werden de terugbetalingscriteria uitgebreid: naast diabetespatiënten is er nu ook tussenkomst vanaf een BMI 35 voor patiënten met therapieresistente hypertensie, met slaapapneusyndroom en ook voor heringreep na complicatie of onvoldoende resultaat van een vorige bariatrische ingreep.

Verder willen we opmerken dat de algemene grens van BMI 40 niet arbitrair is: het wordt internationaal aanvaard dat men vanaf een BMI 40 spreekt van “morbide obesitas”.

5. Deze nieuwe criteria zijn in voege vanaf 1 september 2010. Het effect van deze uitbreiding van de terugbetalingscriteria zal worden opgevolgd. Voorlopig is geen overleg gepland over een nieuwe wijziging van deze criteria, noch over een evaluatie ten gronde over het nut van dit soort ingrepen. Vooral de effecten op lange termijn van de invasieve bypassoperaties (tekorten van eiwit, vitamines en ijzer calcium zink en andere oligo-elementen) die een levenslange opvolging vergelijkbaar met deze voor diabetes noodzakelijk maakt zullen ongetwijfeld nog lange tijd onderwerp zijn van een wetenschappelijk debat.