SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2013-2014 Zitting 2013-2014
________________
18 décembre 2013 18 december 2013
________________
Question écrite n° 5-10692 Schriftelijke vraag nr. 5-10692

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

à la secrétaire d'État à l'Asile et la Migration, à l'Intégration sociale et à la Lutte contre la pauvreté, adjointe à la ministre de la Justice

aan de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding, toegevoegd aan de minister van Justitie
________________
Commissariat aux droits de l'enfant - Recommandations - Soins et encadrement Kinderrechtencommissariaat - Aanbevelingen - Zorg en omkadering 
________________
enfant
asile politique
migration illégale
droits de l'enfant
CPAS
demandeur d'asile
kind
politiek asiel
illegale migratie
rechten van het kind
OCMW
asielzoeker
________ ________
18/12/2013Verzending vraag
24/2/2014Antwoord
18/12/2013Verzending vraag
24/2/2014Antwoord
________ ________
Question n° 5-10692 du 18 décembre 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-10692 d.d. 18 december 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Le commissaire flamand aux droits de l'enfant vient de publier son rapport « Nood breekt wet, Kinderen op de vlucht: menswaardige oplossingen dringen zich op » (Nécessité fait loi. Enfants en fuite : des solutions conformes à la dignité humaine s'imposent).

Les questions qui suivent portent sur l'intérêt supérieur, le bien-être et la participation de l'enfant en ce qui concerne la prise en charge matérielle.

1) La secrétaire d'État est-elle favorable à la recommandation n° 8 du commissaire aux droits de l'enfant : accompagner mieux et davantage les tuteurs et informer davantage les jeunes qui se plaignent de leur tuteur sur la manière de procéder ? Dans la négative, quels arguments avance-t-elle contre cette recommandation ? Dans l'affirmative, peut-elle indiquer quand et comment elle concrétisera cette recommandation ?

2) La secrétaire d'État est-elle favorable à la recommandation n° 12 du commissaire aux droits de l'enfant : prendre des mesures énergiques pour obliger les centres publics d'action sociale (CPAS) à accorder l'équivalent d'un revenu d'intégration aux mineurs étrangers non accompagnés ? Dans la négative, quels arguments avance-t-elle contre cette recommandation ? Dans l'affirmative, peut-elle indiquer quand et comment elle concrétisera cette recommandation ?

3) La secrétaire d'État est-elle favorable à la recommandation n° 16 du commissaire aux droits de l'enfant : apporter aux enfants de parents sans papiers la même aide médicale qu'aux mineurs étrangers non accompagnés ? Dans la négative, quels arguments avance-t-elle contre cette recommandation ? Dans l'affirmative, peut-elle indiquer quand et comment elle concrétisera cette recommandation ?

4) La secrétaire d'État est-elle favorable à la recommandation n° 17 du commissaire aux droits de l'enfant : faire appel à des connaissances plus spécialisées, entre autres psychologiques et orthopédagogiques, pour l'accompagnement d'enfants en fuite qui souffrent souvent de traumatismes psychiques ? Dans la négative, quels arguments avance-t-elle contre cette recommandation ? Dans l'affirmative, peut-elle indiquer quand et comment elle concrétisera cette recommandation ?

 

Recent publiceerde de Vlaamse Kinderrechtencommissaris zijn rapport "Nood breekt wet. Kinderen op de vlucht: menswaardige oplossingen dringen zich op". Hierin tal van aanbevelingen.

De volgende vragen gaan over het belang , het welzijn en betrokkenheid van het kind in relatie tot de omkadering en de zorg.

1) Gaat de geachte staatssecretaris akkoord met de aanbeveling 8 van de Kinderrechtencommissaris om de voogden meer en beter te begeleiden en jongeren meer te informeren over de omgang met klachten over hun voogd? Zo niet, welke argumenten brengt zij tegen deze aanbeveling in? Zo ja, kan zij aangeven wanneer en hoe zij deze aanbeveling zal concretiseren?

2) Gaat de geachte staatssecretaris akkoord met de aanbeveling 12 van de Kinderrechtencommissaris voor krachtige maatregelen die de Openbare Centra voor maatschappelijk welzijn (OCMW's) verplichten om een leefloonequivalent toe te kennen aan niet begeleide minderjarige vreemdelingen? Zo niet, welke argumenten brengt zij tegen deze aanbeveling in? Zo ja, kan zij aangeven wanneer en hoe zij deze aanbeveling zal concretiseren?

3) Gaat de geachte staatssecretaris akkoord met de aanbeveling 16 van de Kinderrechtencommissaris om voor kinderen van ouders zonder papieren dezelfde medische hulp te voorzien dan voor niet begeleide minderjarige vluchtelingen? Zo niet, welke argumenten brengt zij tegen deze aanbeveling in? Zo ja, kan zij aangeven wanneer en hoe zij deze aanbeveling zal concretiseren?

4) Gaat de geachte staatssecretaris akkoord met de aanbeveling 17 van de Kinderrechtencommissaris om voor de begeleiding van kinderen op de vlucht, vaak geconfronteerd met psychische trauma's meer gespecialiseerde kennis in te zetten, onder andere psychologisch en orthopedagogisch? Zo niet, welke argumenten brengt zij tegen deze aanbeveling in? Zo ja, kan zij aangeven wanneer en hoe zij deze aanbeveling zal concretiseren?

 
Réponse reçue le 24 février 2014 : Antwoord ontvangen op 24 februari 2014 :

L’honorable membre trouvera ci-après la réponse à ses questions.

1. Le Service des Tutelles accorde la priorité requise au suivi, au soutien et à l’évaluation des tuteurs. En effet, lorsqu’ils obtiennent leur reconnaissance, les tuteurs reçoivent une formation de base qui aborde différents sujets: missions du tuteur, droit des étrangers, réseau d’accueil pour MENA, école, comment retrouver la trace de membres de la famille, bien-être psychosocial de ces jeunes, attention accordée à la traite des êtres humains, suivi médical. Les tuteurs doivent également suivre annuellement une formation multidisciplinaire et permanente organisée par le Service des Tutelles ou par des tiers. Lors de réunions périodiques, le Service des Tutelles transmet aux tuteurs des informations et des connaissances utiles dans l’exercice de leur tâche. En cas de problèmes, les tuteurs peuvent toujours s’informer auprès du Service des Tutelles. Chaque tuteur a également un entretien personnel avec le Service des Tutelles pour évaluer son travail, avec comme textes de référence pour cette évaluation, entre autres, les directives générales annoncées en décembre 2013 par la Ministre de la Justice. Ces directives précisent et harmonisent le travail des tuteurs. Le projet annoncé de coaching et de soutien des nouveaux tuteurs et des tuteurs inexpérimentés se trouve également en phase finale.

Le Service des Tutelles fait en sorte que les jeunes qui ont des plaintes à formuler au sujet de leur tuteur puissent s’adresser à lui de manière accessible. Le Service des Tutelles intervient lorsqu’il lui revient par différentes voies qu’un tuteur n’a pas un bon fonctionnement. Dans ce cas, le tuteur est invité à participer à un projet d’adaptation. Les jeunes eux-mêmes sont informés par les éducateurs dans les centres d’accueil au sujet de la procédure de plainte. L’objectif est aussi que le Service des Tutelles invite tous les jeunes à un entretien pour encore mieux les informer et obtenir des renseignements dans le cadre de l’évaluation des tuteurs. Détail important: il doit y avoir un bon équilibre entre l’indépendance du tuteur dans le cadre de sa mission (art. 3, §3 de la loi sur la tutelle) et le contrôle que le Service des Tutelles et le juge de paix peuvent exercer.

2. Les Centres publics d’action sociale (CPAS) examinent les demandes d’aide sociale des MENA en application des lois relatives à l’assistance sociale. Pour ce faire, ils appliquent le principe de subsidiarité, c’est-à-dire que les jeunes qui ne sont pas suffisamment autonomes pour vivre seuls et qui peuvent prétendre à l’accueil spécialisé de l’Aide à la jeunesse des Communautés ne bénéficient pas d’une aide sociale sous la forme d’un revenu d’intégration.

Les jeunes ont plus à gagner d’initiatives supplémentaires d’aide ambulatoire, de prise en charge dans des familles d’accueil et de centres d’accueil de petite taille. Tel qu’expliqué dans des réponses à des questions parlementaires précédentes, il s’agit d’une responsabilité partagée par l’autorité fédérale, les Communautés et les administrations locales. Elles ont toutes fourni des efforts entre-temps pour améliorer structurellement la prise en charge des MENA et l’on peut s’attendre à ce qu’elles prennent encore d’autres initiatives dans un futur proche.

3. Il faut distinguer « l’aide médicale urgente » renforcée par les CPAS et l’accompagnement médical offert dans le cadre du réseau d’accueil de Fedasil.

En cas de demande d’aide médicale urgente, le CPAS informe la famille au sujet de l’accueil matériel (y compris les soins médicaux) dans un centre d’accueil fédéral, mais si elle n’y recourt pas, le CPAS traite la demande de départ. Dans ce contexte, la loi interdit d’imposer des conditions particulières en plus des conditions existantes (séjour illégal, indigence et possession d’une attestation d’aide médicale urgente). L’arrêté royal du 12 décembre 1996 ne définit nulle part à quels soins médicaux les personnes en séjour illégal ont droit. Il revient au médecin traitant de définir si les soins médicaux « sont nécessaires pour préserver l’intégrité physique et mentale de la personne ».

4. L’aide matérielle, dont l’accompagnement médical et psychologique, est fournie au MENA par le CPAS en application des lois sur l’assistance sociale ou par l’Agence.

L’Agence ou le partenaire d’accueil a conclu des conventions en ce sens avec des institutions spécialisées comme l’ASBL Solentra,. l’ASBL Ulysse et Exil et on peut s’attendre à des initiatives supplémentaires.

Un rôle important revient de nouveau aux Communautés. Aux termes de l’article 5, §1, I, 1°, de la loi spéciale du 8 août 1980, ce sont en effet les Communautés qui sont compétentes pour les mesures d’assistance aux personnes, dont la protection de la jeunesse, en ce compris la protection sociale et la protection judiciaire, et pour la politique en matière d’accueil et d’intégration des immigrés et, en ce qui concerne spécifiquement la politique sanitaire, pour la politique relative à la dispensation de soins dans et en dehors des institutions de soins. Dans ce domaine, l’autorité fédérale est uniquement compétente pour la législation organique et pour un certain nombre de matières qui concernent le financement ou l’assurance maladie-invalidité (par exemple les admissions psychiatriques de jeunes). Pour ce dernier aspect, c’est le ministre des Affaires sociales et de la Santé publique qui est compétent.

Het geachte lid vindt hieronder het antwoord op zijn vragen.

1. De opvolging, ondersteuning en evaluatie van de voogden krijgt de nodige prioriteit van de dienst Voogdij. Immers, bij de erkenning krijgen de voogden een basisopleiding waarin verscheidene onderwerpen aan bod komen: opdrachten van de voogd, vreemdelingenrecht, opvangnetwerk voor NBMV, school, hoe opsporen van familieleden, het psychosociaal welzijn van deze jongeren, aandacht voor mensenhandel, medische follow-up. Jaarlijks moeten zij ook een multidisciplinaire en permanente opleiding georganiseerd door de dienst Voogdij of derden volgen. Op periodieke vergaderingen geeft de Dienst Voogdij aan de voogden informatie en kennis door die nuttig is in de uitoefening van hun opdracht. De voogden kunnen bij moeilijkheden altijd bij de dienst Voogdij advies inwinnen. Elke voogd heeft ook een persoonlijk onderhoud met de dienst Voogdij om zijn werk te evalueren en één van de richtsnoeren daarbij zijn de algemene richtlijnen die in december 2013 door de minister van Justitie zijn afgekondigd. Deze richtlijnen verduidelijken en harmoniseren het werk van de voogden. Het aangekondigde project van coaching en ondersteuning van nieuwe of onervaren voogden tot slot, is eveneens in een eindfase beland.

De dienst Voogdij zorgt ervoor dat de jongeren die klachten hebben over hun voogd op toegankelijke wijze bij hem terecht kan. De Dienst Voogdij treedt op wanneer zij via verschillende kanalen te horen krijgt dat een voogd slecht functioneert. In dat geval wordt de voogd uitgenodigd voor een bijsturingsproject. De jongeren zelf dan worden door de begeleiders in de opvangcentra over de klachtenprocedure ingelicht. Het is ook de bedoeling dat de dienst Voogdij alle jongeren op gesprek laat komen om hen nog meer te informeren en inlichtingen te bekomen in het kader van de evaluatie van de voogden. Let wel, er moet een goed evenwicht bestaan tussen de onafhankelijkheid van de voogd in het kader van zijn opdracht (art. 3, §3 Voogdijwet) en het toezicht dat de dienst Voogdij en de vrederechter mogen uitoefenen.

2. De Openbare Centra voor maatschappelijk welzijn (OCMW) beoordelen de aanvragen van NBMV tot het bekomen van maatschappelijk dienstverlening in toepassing van de bijstandswetten. Zij hanteren daarbij het subsidiariteitsbeginsel, dit wil zeggen dat jongeren die niet voldoende zelfstandig zijn om alleen te wonen en in aanmerking komen voor de gespecialiseerde opvang van de Bijzondere Jeugdzorg van de gemeenschappen, geen maatschappelijke dienstverlening in de vorm van een leefloon krijgen.

Jongeren zijn eerder gebaat met bijkomende initiatieven van ambulante ondersteuning, opvang bij pleegfamilies en kleinschalige opvangcentra. Zoals geantwoord op voorgaande parlementaire vragen, is dit een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de federale overheid, de gemeenschappen en de lokale besturen. Allen hebben ondertussen inspanningen geleverd om de opvang van NBMV structureel te verbeteren en te verwachten valt dat in de nabije toekomst nog bijkomende initiatieven nemen.

3. Er bestaat dus een onderscheid tussen de “dringende medische hulpverlening” verstrekt door de OCMW´s en de medische begeleiding aangeboden in het opvangnetwerk van Fedasil.

Het OCMW informeert het gezin bij een aanvraag om dringende medische hulp over de materiële opvang (inbegrepen medische verzorging) in een federaal opvangcentrum, maar doen zij daar geen beroep op dan behandelt het OCMW de oorspronkelijke vraag. Het is daarbij wettelijk niet toegestaan om bijkomende bijzondere voorwaarden op te leggen dan de bestaande (onwettig verblijf, behoeftigheid en in het bezit van een attest dringende medische hulp) op te leggen. Het koninklijk besluit van 12 december 1996 bepaalt nergens op welke medische zorg mensen zonder wettig verblijf recht hebben. Het is aan de behandelende arts om te bepalen of de medische zorgverstrekking “noodzakelijk is om de lichamelijke en geestelijke integriteit van de persoon te beschermen”.

4) De materiële hulp waaronder medische en psychische begeleiding wordt aan NBMV door het OCMW in toepassing van de bijstandswetten of door het Agentschap verstrekt.

Het Agentschap of de opvangpartner heeft daartoe conventies met gespecialiseerde instellingen als vzw Solentra,. vzw Ulysse en Exil afgesloten en bijkomende initiatieven zijn te verwachten.

Opnieuw is een grote rol weggelegd voor de gemeenschappen. Naar luid van artikel 5, §1, I, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 zijn het immers de gemeenschappen die bevoegd zijn voor de bijstand aan personen, waaronder de jeugdbescherming, met inbegrip van de sociale bescherming en de gerechtelijke bescherming, en het beleid inzake onthaal en integratie van inwijkelingen en wat het gezondheidsbeleid specifiek betreft, voor het beleid betreffende de zorgverstrekking in en buiten de verplegingsinrichtingen. De federale overheid is op dit vlak slechts bevoegd voor de organieke wetgeving alsmede voor een aantal aangelegenheden die de financiering of de ziekte - en invaliditeitsverzekering (bijvoorbeeld psychiatrische opnames van jongeren) betreffen. Voor dat laatste is de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid bevoegd.