SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2013-2014 Zitting 2013-2014
________________
6 novembre 2013 6 november 2013
________________
Question écrite n° 5-10324 Schriftelijke vraag nr. 5-10324

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au vice-premier ministre et ministre de l'Économie, des Consommateurs et de la Mer du Nord

aan de vice-eersteminister en minister van Economie, Consumenten en Noordzee
________________
la joint-venture entre Corelio et Concentra de joint venture tussen Corelio en Concentra 
________________
entreprise de presse
fusion d'entreprises
concentration économique
Autorité belge de la concurrence
liberté de la presse
journal
personderneming
fusie van ondernemingen
economische concentratie
Belgische Mededingingsautoriteit
persvrijheid
krant
________ ________
6/11/2013Verzending vraag
10/12/2013Antwoord
6/11/2013Verzending vraag
10/12/2013Antwoord
________ ________
Requalification de : demande d'explications 5-3852 Requalification de : demande d'explications 5-3852
________ ________
Question n° 5-10324 du 6 novembre 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-10324 d.d. 6 november 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

La gestion d'une entreprise consacrée aux médias ne peut jamais se résumer à une activité purement économique. Les médias disposent d'une capacité de création culturelle et contribuent à l'image de la société. Il incombe à la presse la tâche cruciale d'informer les citoyens sur des dossiers d'intérêt social de manière à ce qu'ils puissent s'en forger une opinion solide et puissent demander des comptes aux responsables politiques, sociaux et économiques. Sans une presse critique et indépendante, il ne peut y avoir de citoyens critiques. La société a donc tout intérêt à ce que la presse demeure indépendante et pluraliste et à ce qu'elle fournisse un travail de qualité.

Je me pose donc des questions à propos de l'information peu critique relative à la future joint-venture entre Corelio et Concentra. La nouvelle entité « Mediahuis » aura une part de marché de 52 %. Un dossier sera introduit à ce effet au Conseil de la concurrence qui devra approuver cette fusion.

Les raisons de cette fusion sont évidentes. La viabilité économique de la presse écrite est fortement mise sous pression et les entreprises du secteur des médias sont à la recherche d'économies d'échelle afin de rester concurrentielles. On nous vend donc cette fusion comme un sauvetage du secteur des journaux « papier » et même de sa diversité étant donné qu'on nous promet de ne supprimer aucun titre. Je me permets de faire référence aux promesses qui furent faites dans le passé concernant Het Volk et qui furent présentées comme des serments solennels.

Je suis donc cette évolution d'un regard fort critique. Si l'on accepte cette fusion, le vivier des journaux flamands se résumera de facto à deux acteurs. Il s'agira d'un oligopole, à savoir une situation loin d'être idéale d'un point de vue social et démocratique. Je prédis qu'en dépit des promesses qui sont faites, l'indépendance et la diversité de l'information seront mises en péril à terme. Ce dossier relève de la compétence de la communauté flamande sur le fond mais c'est l'autorité belge de la concurrence qui devra ou non approuver la fusion. Sa tâche consiste en effet à stimuler et garantir le maintien en Belgique d'une concurrence réelle. On examine tout d'abord si une entreprise, de par l'agrandissement de sa part de marché, n'occupe pas une position trop dominante après la fusion, qui soit susceptible de perturber le marché. Il s'agit en premier lieu d'un examen portant sur des facteurs économique comme la fixation des prix. Mais, comme je l'ai déjà évoqué, un journal est bien plus qu'un produit de consommation.

Dans quelle mesure l'autorité belge de la concurrence examinera-t-elle aussi l'impact de la fusion sur la qualité et la diversité du marché des journaux et son retentissement sur la société ? Comment va-t-elle procéder et dispose-t-elle du savoir-faire et de l'expertise nécessaires pour mener cette enquête ? Les promoteurs du projet affirment qu'il ne se posera aucun problème d'affaiblissement de la pluralité ni de la diversité étant donné qu'ils ne retireront aucun titre du marché et respecteront l'indépendance des rédactions. Me référant au journal Het Volk pour lequel exactement les mêmes promesse avaient été faites et qui pourtant appartient à l'histoire depuis bien longtemps, je souhaiterais dès lors savoir comment l'on pourra garantir la concrétisation de ces promesses et intentions. De quels moyens l'autorité belge de la concurrence dispose-t-elle après l'approbation de la fusion pour contrôler et imposer le respect des engagements relatifs à la qualité, à l'indépendance et à la survie des différents titres ?

 

Het runnen van een mediabedrijf kan nooit herleid worden tot een louter economische bedrijvigheid. Media beschikken over een culturele scheppingskracht en dragen in grote mate bij tot het maatschappijbeeld. Het blijft een cruciale taak van de pers om burgers te informeren over zaken van maatschappelijk belang, zodat ze hierover een gedegen oordeel kunnen vellen en de politieke, sociale en economische machthebbers ter verantwoording kunnen roepen. Zonder kritische en onafhankelijke pers zijn er geen kritische burgers. De samenleving heeft er dus alle belang bij dat de pers onafhankelijk, kwalitatief en pluralistisch is en blijft.

Ik stel me dan ook vragen bij de weinig kritische berichtgeving over de aangekondigde joint venture tussen Corelio en Concentra. Het nieuwe 'Mediahuis' zal daarmee een marktaandeel krijgen van 52%. Daartoe zal een dossier worden ingediend bij de Raad voor de Mededinging, die deze fusie zal moeten goedkeuren.

De redenen voor deze fusie liggen voor de hand. De economische leefbaarheid van de printmedia staat erg onder druk en mediabedrijven gaan op zoek naar schaalvergroting om concurrentieel te blijven. Men verkoopt deze fusie dus als een redding van de krantensector en zelfs van de diversiteit ervan, aangezien men belooft zeker geen titels te schrappen. Ik durf daarbij refereren aan de beloften die ooit voor Het Volk werden gemaakt en als dure eden werden verkocht.

Ik bekijk deze evolutie dus door een kritische bril. Indien men deze fusie goedkeurt, wordt de Vlaamse krantenvijver de facto een poel met twee vissen. Een oligopolie dus, een situatie die uit democratisch en maatschappelijk oogpunt verre van ideaal is. Ondanks de gemaakte beloften voorzie ik op termijn dat de onafhankelijkheid en diversiteit van de berichtgeving in het geding komen. Ten gronde blijft dit een aangelegenheid voor de Vlaamse Gemeenschap. Het is echter de Belgische mededingingsautoriteit die de fusie al dan niet zal goedkeuren. Zij heeft immers als taak het bevorderen en het verzekeren van het bestaan van een daadwerkelijke mededinging in België. In de eerste plaats wordt gekeken of een bedrijf door zijn groter marktaandeel na de fusie een niet al te dominante positie inneemt en zo marktverstorend kan werken. Het gaat in de eerste plaats over een onderzoek naar economische factoren zoals de prijszetting. Maar zoals eerder aangegeven is een krant veel meer dan zomaar een consumptieproduct.

In welke mate zal de Belgische mededingingsautoriteit ook onderzoek doen naar de gevolgen voor de kwaliteit en de diversiteit in de krantenmarkt en naar de weerslag hiervan op de maatschappij? Op welke wijze zal zij dit onderzoeken en beschikt zij überhaupt over de nodige kunde en expertise om dit soort onderzoek uit te voeren? De initiatiefnemers stellen dat zich geen probleem van verminderde pluraliteit of kwaliteit zal voordoen aangezien ze niet van plan zijn krantentitels uit de markt te halen of te raken aan de onafhankelijkheid van de redacties. Ik zou dan ook graag weten hoe men deze beloften en intenties hard kan maken, hierbij verwijzend naar de verdwenen krant "Het Volk", in verband waarmee exact dezelfde beloftes werden gemaakt maar die allang tot geschiedenis werd herleid. Over welke instrumenten beschikt de Belgische mededingingsautoriteit om ook na de goedkeuring van de fusie afspraken rond kwaliteit, onafhankelijkheid en het al dan niet voortbestaan van krantentitels te controleren en te doen naleven?

 
Réponse reçue le 10 décembre 2013 : Antwoord ontvangen op 10 december 2013 :

Le Collège de la concurrence de l’Autorité de la concurrence a approuvé, le 25 octobre 2013, la création de la société Het Mediahuis par Corelio NV et Concentra NV.

Cette opération de concentration a été soumise à un examen de l’Autorité de la Concurrence et a été autorisée, sous certaines conditions, après la première phase.

Cette décision d’admissibilité a été assortie de plusieurs conditions. Le 23 octobre 2013, Corelio NV et Concentra NV ont pris les engagements suivants.

Corelio NV et Concentra NV et leurs ayants droit éventuels s’engagent à maintenir tous les titres de journaux existants et à conserver une rédaction de journalistes et/ou de correspondants – dirigés sur le plan du contenu par leur propre rédaction en chef – suffisamment développée et composée au moins des responsables suivants, attribués à chaque titre spécifique :

  • rédacteur en chef;

  • commentateur;

  • chef rédaction final;

  • chef politique ou chef région; et

  • responsable final forme.

Corelio NV et Concentra NV et leurs ayants droit éventuels s’engagent également à diffuser Gazet van Antwerpen auprès des lecteurs et annonceurs de la province d'Anvers, notamment au moyen d'une couverture régionale et locale suffisamment développée.

Les titres de journaux sont les versions imprimées de De Standaard, Het Nieuwsblad, De Gazet van Antwerpen et Het Belang van Limburg.

L’Autorité de la Concurrence indique qu’il n’est pas démontré qu’une fusion de titres de Corelio avec Gazet van Antwerpen et Het Belang van Limburg entraînerait une perte de la qualité de la couverture des deux titres ou celle du Nieuwsblad. Il n’est pas démontré non plus qu’une synergie concernant principalement des titres du segment des journaux les plus populaires ou régionaux entraînerait une perte de la qualité de la couverture du Standaard.

En outre, il ressort des données P&L communiquées concernant Gazet van Antwerpen que ce journal est déficitaire depuis des années. Même sans la concentration, il faut peut-être craindre une réduction de l’offre.

Ces engagements s’appliquent pour une durée de cinq ans à compter de la notification de la décision d’approbation du Collège de la concurrence.

Les parties notifiantes peuvent à tout moment adresser une demande au Collège de la concurrence en vue d’abroger ou de modifier ces engagements.

Het Mededingingscollege van de Belgische Mededingingsautoriteit heeft op 25 oktober 2013 de oprichting van het Mediahuis door Corelio NV en Concentra NV goedgekeurd.

Deze concentratie is onderworpen geweest aan een onderzoek door de Belgische Mededingingsautoriteit en na de eerste fase werd de goedkeuring gegeven onder bepaalde voorwaarden.

Aan deze beslissing van toelaatbaarheid zijn bepaalde voorwaarden verbonden. Corelio NV en Concentra NV hebben op 23 oktober 2013 verbintenissen neergelegd . Deze luiden als volgt :

Corelio NV en Concentra NV en hun mogelijke rechtsopvolgers verbinden er zich toe dat alle krantentitels behouden blijven en dat alle krantentitels over een voldoende uitgebouwde redactie van journalisten en/of correspondenten zullen beschikken, inhoudelijk aangestuurd door een eigen hoofdredactie, die minstens bestaat uit een voltijdse en specifiek aan de respectievelijke titels toegewezen:

  • hoofdredacteur;

  • commentator;

  • chef eindredactie;

  • chef politiek of chef regio; en

  • eindverantwoordelijke vormgeving.

Verder verbinden Corelio NV en Concentra NV en hun mogelijke rechtsopvolgers er zich toe om het verspreidingsgebied van de Gazet van Antwerpen in de provincie Antwerpen te verzekeren aan lezers en adverteerders, onder meer via een voldoende uitgebouwde regionale en lokale berichtgeving.

De krantentitels zijn de gedrukte versies van De Standaard, Het Nieuwsblad, De Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg.

De Mededingingsautoriteit stelt dat het niet aannemelijk is gemaakt dat een samenbrengen van de titels van Corelio met de Gazet van Antwerpen en het Belang van Limburg zou kunnen leiden tot een verlies van de kwaliteit van de berichtgeving in beide laatste titels of in Het Nieuwsblad. Het is evenmin waarschijnlijk gemaakt dat een synergie die vooral titels uit het segment van de meer populaire of regionale kranten betreft, zal leiden tot een verlies van kwaliteit van de berichtgeving in de Standaard.

Uit de meegedeelde P&L gegevens betreffende de Gazet van Antwerpen blijkt verder dat deze krant sinds jaren verlieslatend is. Ook zonder de concentratie moet dus misschien voor een verschraling van het aanbod worden gevreesd.

Deze verbintenissen zullen gelden gedurende een periode van vijf jaar vanaf de kennisgeving van de goedkeuringsbeslissing van het Mededingingscollege.

De aanmeldende partijen kunnen ten allen tijde een verzoek richten tot het Mededingingscollege tot opheffing of wijziging van deze verbintenissen.