In het Eurosysteem van centrale banken leent een centrale bank van een Lidstaat, en niet de Europese Centrale Bank (ECB), onder haar verantwoordelijkheid en ten eigen laste fondsen aan een financiële instelling die liquiditeitsproblemen kent. Deze leningen worden gedekt door effecten of andere activa die de bank in moeilijkheden in pand geeft. Om de aandeelhouders van de Nationale Bank van België (NBB) te beveiligen tegen elk risico dat daaruit zou kunnen voortvloeien, waarborgt de Staat de lening die de NBB toekent volledig.

De verrichtingen in kwestie kunnen aanzienlijke bedragen vertegenwoordigen. Zo heeft de NBB bijvoorbeeld op 3 oktober 2008 in het kader van het Emergency Liquidity Assistance-stelsel een lening van 54 miljard euro toegestaan aan Fortis. In deze context is het dan ook vreemd dat de NBB niet verplicht is de administratie van de Thesaurie te informeren over het verstrekken van zulke dringende liquide middelen. Het Rekenhof schrijft in zijn verslag over de aanpak van de financiële crisis dat dit gebeurt "gelet op de strikt vertrouwelijke aard van deze verrichtingen". Dat is enigszins bevreemdend. De Staat waarborgt de lening die de NBB toekent, maar de administratie van Thesaurie moet daarvan niet op de hoogte gebracht worden. Wat is de ratio achter die niet-melding aan de administratie van Thesaurie? Vreest men misschien dat er vanuit de administratie gevoelige informatie zou lekken?

Verwijzend naar een verslag van het Rekenhof waarin onder meer wordt vermeld dat de Nationale Bank, gelet op de strikt vertrouwelijke aard van het verstrekken van noodliquiditeiten, de Administratie van de Thesaurie hierover niet zou hoeven te informeren, vraagt u naar de ratio achter die niet-vermelding aan de administratie van de Thesaurie.

De informatie vervat in het verslag van het Rekenhof waarnaar u verwijst is evenwel niet correct. Er is wel degelijk voorzien in een kader voor overleg tussen de Nationale Bank en de Staat, in het bijzonder via het informeren van de minister van Financiën, in geval van een crisis in de financiële sector.

Wel is het zo dat de Nationale Bank, omwille van de Europeesrechtelijk vereiste onafhankelijkheid, soeverein beslist over de toekenning van noodliquiditeiten. De Belgische Staat, minister van Financiën of zijn vertegenwoordiger bij de Nationale Bank hebben dus geen recht om dergelijke beslissingen goed te keuren, op te schorten, te vernietigen of uit te stellen.

Hieruit mag echter niet worden afgeleid dat er geen informatie zou worden verstrekt aan de Staat. Zoals reeds gezegd ontvangt de minister van Financiën alle nuttige informatie ingeval van crisis in de financiële sector.

Dit alles wordt overigens expliciet uiteengezet in de Memorie van toelichting bij het wetsontwerp houdende maatregelen ter bevordering van de financiële stabiliteit en inzonderheid tot instelling van een staatsgarantie voor verstrekte kredieten en andere verrichtingen in het kader van de financiële stabiliteit (DOC 52 1470/001), bladzijden 5 en 6.

Aanvullende informatie

1. Het verslag van het Rekenhof waarnaar wordt verwezen is wellicht het 166e boek van het Rekenhof, blz. 286.

2. Terloops wordt nog opgemerkt dat het evenmin correct is, zoals nochtans gesteld in het betreffende verslag van het Rekenhof en herhaald door mevrouw Van dermeersch bij wijze van inleiding op de eigenlijke vraag, om te beweren dat de Staatswaarborg voor noodliquiditeiten verleend door de Nationale Bank ertoe zou strekken "de aandeelhouders van de NBB te beschermen tegen elk risico waartoe dergelijke verrichting aanleiding zou kunnen geven". De Staatswaarborg beoogt, daarentegen, een efficiënt crisisbeheer door de Nationale Bank te verzekeren en betreft aldus een maatregel genomen in het belang van de financiële stabiliteit en niet een maatregel ter bescherming van de aandeelhouders van de Nationale Bank.