SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2009-2010 Zitting 2009-2010
________________
7 décembre 2009 7 december 2009
________________
Question écrite n° 4-5907 Schriftelijke vraag nr. 4-5907

de Anke Van dermeersch (Vlaams Belang)

van Anke Van dermeersch (Vlaams Belang)

au ministre pour l'Entreprise et la Simplification

aan de minister voor Ondernemen en Vereenvoudigen
________________
Balance commerciale - Déficit - Causes - Mesures Handelsbalans - Tekort - Redenen - Maatregelen 
________________
balance commerciale
industrie des services
secteur tertiaire
handelsbalans
dienstensector
tertiaire sector
________ ________
7/12/2009Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 8/1/2010)
8/2/2010Antwoord
7/12/2009Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 8/1/2010)
8/2/2010Antwoord
________ ________
Réintroduction de : question écrite 4-5065 Réintroduction de : question écrite 4-5065
________ ________
Question n° 4-5907 du 7 décembre 2009 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 4-5907 d.d. 7 december 2009 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

L'année dernière et pour la première fois depuis seize ans, notre pays a enregistré un déficit commercial.

La balance commerciale, qui est un des éléments de la balance des paiements, compare la valeur monétaire des biens importés à celle des produits qu'un pays exporte.

C'est surtout en raison du renchérissement des produits pétroliers et des autres matières premières importées que le commerce de biens s'est détérioré. L'accroissement des importations de véhicules, la diminution des exportations de diamants et le cours élevé de l'euro ont eux aussi joué un rôle considérable.

Les exportateurs ont perdu bien davantage de parts de marché que leurs concurrents européens parce que trois problèmes structurels nuisent à la compétitivité :

le handicap salarial de notre pays à l'égard de l'Allemagne, de la France et des Pays-Bas augmente ;

nos exportations sont trop concentrées sur les pays voisins à faible croissance et trop peu sur les pays d'Asie à forte croissance ;

l'industrie produit trop peu de produits dont la demande est en forte progression.

Nous exportons surtout des produits chimiques, des machines et du matériel de transport et nous importons des combustibles minéraux, des machines et des produits chimiques. De plus, ces échanges commerciaux sont surtout axés sur les pays voisins, l'Allemagne, la France et les Pays-Bas.

D'où ces questions :

1. Le ministre partage-il cette brève analyse des causes de notre déficit commercial en 2008 ?

2. Prévoit-il à nouveau un déficit commercial en 2009 ?

3. A-t-il des projets concrets pour restaurer des excédents commerciaux à l'avenir ?

4. Notre commerce des services est-il toujours excédentaire ?

 

Ons land heeft vorig jaar voor het eerst in zestien jaar een tekort geboekt op de handelsbalans.

De handelsbalans, een onderdeel van de betalingsbalans, weegt de geldwaarde van de ingevoerde goederen af tegen die van de producten die een land exporteert.

We zagen de handel in goederen vooral verslechteren door de stijging van de olieprijzen en andere ingevoerde grondstoffen. Ook de grotere auto-import, de daling van de diamantuitvoer en de dure euro speelden een aanzienlijke rol.

Exporteurs verloren veel meer marktaandeel dan hun Europese concurrenten, omdat drie structurele problemen de concurrentiekracht ondermijnen:

de loonkostenhandicap tegenover Duitsland, Frankrijk en Nederland neemt toe;

de uitvoer is te veel geconcentreerd op traag groeiende buurlanden en te weinig op snelgroeiende landen uit Azië;

de industrie produceert te weinig producten waarnaar de vraag sterk stijgt.

We exporteren vooral chemische producten, machines en vervoermaterieel en we importeren minerale brandstoffen, machines en chemische producten. Bovendien is die handel vooral gericht op onze buurlanden Duitsland, Frankrijk en Nederland.

Daarom deze vragen:

1.Is de geachte minister het eens met voormelde korte analyse van de redenen voor onze negatieve handelsbalans in 2008?

2.Verwacht hij voor 2009 opnieuw een negatieve handelsbalans?

3.Heeft hij concrete plannen om te zorgen voor positieve handelsbalansen in de toekomst?

4.Levert de handel in diensten nog altijd een overschot op?

 
Réponse reçue le 8 février 2010 : Antwoord ontvangen op 8 februari 2010 :

J’ai l’honneur de communiquer à Mme la sénatrice que je suis en grande partie d’accord avec son analyse et d’apporter les éléments de réponse suivants.

1. Les exportations belges sont en effet spécialisées dans des produits où la compétition internationale est très intense.

En 2008, notre pays a importé en particulier plus de combustibles minéraux, de pétrole et de produits de distillation: en comparaison avec 2007, les importations ont augmenté de 15,6 milliards d'euros, l'équivalent de plus de la moitié de l'augmentation d’importations de marchandises.

La Belgique a importé en 2008 également plus de véhicules à moteur et de pièces (+1,7 milliard d'euros), et plus de machines, appareils et outils mécaniques et des pièces de ceux-ci (1,3 milliard d'euros).

Les dernières données sur le commerce belge de marchandises concernent le mois d’août 2009. Il s’agit de chiffres provisoires. Pour les huit premiers mois de 2009, la balance commerciale est déficitaire, mais en valeur absolue le déficit est plus petit que celui des huit premiers mois de 2008. Cela s'explique en particulier par la baisse marquée des importations.

On constate également que tant les exportations que les importations, au cours des huit premiers mois de 2009, sont sensiblement en dessous du niveau de 2008, ce qui n'est d'ailleurs pas surprenant, étant donné la détérioration sensible de l'économie mondiale au cours de cette période.

La Belgique a importé, au cours des huit premiers mois de 2009, principalement moins de combustibles minéraux, de pétrole et de produits de distillation de celui-ci (-13,6 milliards d'euros).

Les exportations belges ont diminué au cours des huit premiers mois de 2009 de 38,3 milliards d'euros en comparaison avec la période correspondante de 2008. Là aussi, la plus forte baisse était enregistrée par les combustibles minéraux, le pétrole et les produits de distillation (-9,2 milliards d'euros).

Il y avait aussi d'importantes baisses des exportations de véhicules à moteur et de pièces (-6,0 milliards d’euros), de la fonte, du fer et de l'acier (-5,6 milliards d'euros), des matières synthétiques (-3,9 milliards d’euros), des machines, appareils et outils mécaniques et des pièces de ceux-ci (-3,5 milliards d’euros).

2. La balance commerciale a présenté, en 2008, un déficit de 10,7 milliards d’euros, soit une contraction exceptionnelle, la balance commerciale présentant traditionnellement un excédent cumulé en fin d’année. Ce déficit s’explique largement par le renchérissement des prix des matières premières et des produits énergétiques durant l’année 2008.

Depuis le début de l’année 2009, on observe une baisse des prix des produits précités accompagnée d’une diminution des quantités de marchandises échangées, suite à la crise économique globale.

La balance commerciale 2009 devrait vraisemblablement être légèrement négative tout en présentant des profils d’évolution et des niveaux de ces composantes (en valeurs et en quantités) très différents de ceux relevés en 2008. Selon le dernier budget économique paru en septembre dernier, on enregistrerait en 2009 une contraction des exportations et des importations en volume de près de respectivement 15% et 14%. Cependant, les exportations et les importations de la Belgique, à la faveur d’une reprise de l’économie mondiale, repartiraient à la hausse dès 2010.

3. On ne peut régler la balance commerciale par loi ou par décret. Par contre, la politique doit s'orienter sur le renforcement de la compétitivité des entreprises. En outre, la politique belge doit être encadrée dans l'approche européenne, cette approche s'orientant entre autres sur les points suivants :

  • promouvoir l'environnement général pour les entreprises qui encouragent le développement de nouvelles activités prometteuses, tant dans l'industrie que dans des services de marché ;

  • encourager et attirer des investissements dans les industries de haute technologie ;

  • davantage réorienter les dépenses publiques vers des investissements dans la recherche et le développement ;

  • encourager l'investissement dans l'infrastructure TIC et, parallèlement, augmenter la concurrence dans le secteur des télécommunications ;

  • mieux ajuster le système éducatif sur l'économie du savoir ;

  • aider à transformer la connaissance et l'innovation en croissance économique et prospérité ;

  • s’adapter mieux à la stratégie de l'intégration du marché de la Commission européenne.

Nous notons par ailleurs qu’il se traite ici en grande partie de domaines de pouvoir qui appartiennent aux compétences des régions (éducation, recherche et développement, attirer des investissements étrangers etc.).

4. Les dernières données disponibles auprès de la balance des paiements montrent que sur les six premiers mois de l’année, les services présentent un solde cumulé positif de près de deux milliards. Bien que toujours positif, le solde cumulé est toutefois en baisse puisqu’il était de trois milliards à la fin du mois de juin 2008. Cette différence à un an d’écart est en partie imputable à la baisse des échanges dans le transport et les services financiers.

Ik heb de eer mevrouw de senator mede te delen dat ik het grotendeels eens ben met haar analyse.

1. Inderdaad; de Belgische uitvoer is te veel gericht naar landen waar de vraag weinig dynamisch is. Eveneens is de Belgische export eerder gespecialiseerd in producten waar de internationale concurrentie zeer intens is.

Ons land voerde in 2008 vooral meer minerale brandstoffen, aardolie en distillatieproducten daarvan in: in vergelijking met 2007 nam de invoer toe met 15,6 miljard euro, wat overeenkomt met meer dan de helft van de toename van de goedereninvoer.

Daarnaast voerde België in 2008 ook meer motorvoertuigen en onderdelen in (+1,7 miljard euro), alsook meer machines, toestellen en mechanische werktuigen en onderdelen daarvan (+1,3 miljard euro).

De recentste gegevens over de Belgische goederenhandel hebben betrekking op augustus 2009. Het betreft nog voorlopige cijfers. Ook voor de eerste acht maanden van 2009 vertoont de handelsbalans een negatief saldo, -2,0 miljard euro, dat echter in absolute waarde kleiner is dan het tekort van de eerste acht maanden van 2008 (-5,4 miljard euro). Dit is vooral te verklaren door de sterkere daling van de invoer.

Voorts valt op dat zowel de uitvoer als de invoer tijdens de eerste acht maanden van 2009 gevoelig onder het niveau liggen van 2008, wat niet verwonderlijk is gezien de gevoelige verslechtering van de wereldconjunctuur tijdens deze periode.

België voerde tijdens de eerste acht maanden van 2009 vooral minder minerale brandstoffen, aardolie en distillatieproducten daarvan in (-13,6 miljard euro).

De Belgische uitvoer daalde tijdens de eerste acht maanden van 2009 met 38,3 miljard euro in vergelijking met de overeenkomstige periode van 2008. Ook hier werd de grootste daling opgetekend bij de minerale brandstoffen, aardolie en distillatieproducten daarvan (-9,2 miljard euro).

Daarnaast waren er ook sterke dalingen bij de uitvoer van motorvoertuigen en onderdelen (-6,0 miljard euro), gietijzer, ijzer en staal (-5,6 miljard euro), kunststoffen (-3,9 miljard euro), machines, toestellen, mechanische werktuigen en delen daarvan (-3,5 miljard euro),

2. De handelsbalans vertoonde in 2008 een tekort van 10,7 miljard euro. Dit komt neer op een uitzonderlijke inzinking, aangezien de handelsbalans traditioneel een cumulatief overschot vertoont aan het einde van het jaar. Het tekort van 2008 is grotendeels te verklaren door de stijging van de prijzen van de grondstoffen en energieproducten tijdens het jaar 2008.

Sedert het begin van het jaar 2009 stelt men een daling vast van de prijzen van deze producten, samen met een afname van de verhandelde hoeveelheden, wat te wijten is aan de crisis van de wereldeconomie.

De handelsbalans van 2009 zal waarschijnlijk een licht negatief saldo vertonen. Het verloop en het niveau van de bestanddelen (in waarde en in volume) van de handelsbalans zouden echter sterk verschillen van deze opgetekend in 2008. Volgens de gegevens van het recentste economische budget, verschenen in september jongstleden, zouden de uitvoer en de invoer in volume met respectievelijk 15%en 14% inkrimpen. De Belgische uitvoer en invoer zouden, dankzij een herstel van de wereldeconomie, in 2010 weer toenemen.

3. De handelsbalans laat zich niet bij wet of decreet regelen. Daarentegen moet het beleid zich richten op het versterken van de concurrentiekracht van de ondernemingen. Het Belgisch beleid moet bovendien worden ingekaderd in de Europese aanpak. Deze aanpak richt zich onder meer op de volgende punten:

  • het bevorderen van het algemeen ondernemingsklimaat, waardoor de ontwikkeling van nieuwe, beloftevolle activiteiten, zowel in de industrie als in de marktdiensten, wordt aangemoedigd;

  • het aanmoedigen en aantrekken van investeringen in hoogtechnologische bedrijfstakken;

  • de overheidsbestedingen heroriënteren naar meer investeringen in onderzoek en ontwikkeling;

  • het aanmoedigen van investeringen in de ICT-infrastructuur, en parallel hiermee zorgen voor meer concurrentie in de telecommunicatiesector;

  • het onderwijssysteem beter doen aansluiten op de kenniseconomie;

  • kennis en innovatie helpen omzetten in economische groei en welvaart;

  • de versterking van de markttoegangstrategie van de Europese Unie.

Overigens merken wij op dat het hier voor een groot deel om beleidsdomeinen gaat die behoren tot de bevoegdheden van de gewesten (onderwijs, onderzoek en ontwikkeling, aantrekken van buitenlandse investeringen enz.).

4. De recentst beschikbare gegevens van de betalingsbalans tonen aan dat het dienstenverkeer tijdens de eerste zes maanden van 2009 een positief gecumuleerd saldo vertoont van bijna twee miljard euro. Dit is minder dan tijdens de eerste zes maanden van 2008, toen een positief saldo van drie miljard euro werd opgetekend. Deze daling is gedeeltelijk toe te schrijven aan de mindere prestaties bij het vervoer en de financiële diensten.