| SÉNAT DE BELGIQUE | BELGISCHE SENAAT | ||||||||
| ________ | ________ | ||||||||
| Session 2009-2010 | Zitting 2009-2010 | ||||||||
| ________ | ________ | ||||||||
| 7 décembre 2009 | 7 december 2009 | ||||||||
| ________ | ________ | ||||||||
| Question écrite n° 4-5378 | Schriftelijke vraag nr. 4-5378 | ||||||||
de Christine Defraigne (MR) |
van Christine Defraigne (MR) |
||||||||
au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères et des Réformes institutionnelles |
aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken en Institutionele Hervormingen |
||||||||
| ________ | ________ | ||||||||
| Kenya - Coalition gouvernementale - Solidité - Actions - Violences de 2008 - Suites judiciaires - Milices de la vallée du Rift - Démantèlement - Initiatives de pacification - Action économique et sociale - Président Kibaki - État de santé | Kenia - Regeringscoalitie - Betrouwbaarheid - Acties - Geweldplegingen van 2008 - Gerechtelijke gevolgen - Milities van de Riftvallei - Uitschakeling - Vredesinitiatieven - Economische en sociale actie - President Kibaki - Gezondheidstoestand | ||||||||
| ________ | ________ | ||||||||
| Kenya violence politique poursuite judiciaire aide aux réfugiés |
Kenia politiek geweld gerechtelijke vervolging vluchtelingenhulp |
||||||||
| ________ | ________ | ||||||||
|
|
||||||||
| ________ | ________ | ||||||||
| Herindiening van : schriftelijke vraag 4-3715 | Herindiening van : schriftelijke vraag 4-3715 | ||||||||
| ________ | ________ | ||||||||
| Question n° 4-5378 du 7 décembre 2009 : (Question posée en français) | Vraag nr. 4-5378 d.d. 7 december 2009 : (Vraag gesteld in het Frans) | ||||||||
Début 2008, le Kenya a été entraîné dans la spirale de la violence, se soldant par près de 1 500 morts et un demi million de déplacés. Un gouvernement de coalition a été mis sur pied en avril 2008, gouvernement dirigé par l'opposition, avec à sa tête Raila Odinga. Je voudrais connaître votre appréciation sur la solidité de cette coalition gouvernementale et son acquis depuis sa prise de fonction, notamment en matière d'aide aux réfugiés, et de pacification intérieur. Quelles ont été les suites judiciaires aux violences de 2008 ? Les milices de la vallée du Rift ont-elles été démantelées ? Des initiatives politiques ont-elles été prises pour pacifier durablement le pays ? Sur le plan économique et social, le gouvernement a-t-il pu répondre aux besoins des gens ? Quel est l'état de santé du président Kibaki ? |
Begin 2008 werd Kenia meegesleurd in een spiraal van geweld, wat leidde tot bijna 1500 doden en een half miljoen vluchtelingen. In april 2008 is een coalitieregering gevormd. Die regering wordt geleid door de oppositie, met aan het hoofd ervan Raila Odinga. Hoe beoordeelt u de betrouwbaarheid van die regeringscoalitie en wat vindt u van de resultaten die ze sinds haar aantreden heeft geboekt, in het bijzonder op het vlak van hulp aan de vluchtelingen en het binnenlandse vredesproces? Welk gerechtelijk gevolg werd gegeven aan de gewelddaden van 2008? Werden de milities van de Riftvallei uitgeschakeld? Werden er politieke initiatieven genomen om een duurzame vrede in het land te bereiken? Is de regering, op economisch en sociaal vlak, tegemoetgekomen aan de noden van de mensen? Hoe is de gezondheidstoestand van president Kibaki? |
||||||||
| Réponse reçue le 21 janvier 2010 : | Antwoord ontvangen op 21 januari 2010 : | ||||||||
Malgré les promesses, aucune véritable initiative n’a encore été prise par le gouvernement de coalition pour pacifier durablement le pays (à part la mise sur pied de « commissions. ») Il semble également que les responsables du parti Présidentiel PNU (Parti de l'unité nationale) et ceux de son partenaire gouvernemental ODM (Mouvement démocratique orange) ne sont pas d’accord sur de nombreux sujets de sorte que ce gouvernement de coalition est peu efficace. Les milices, non seulement dans la Vallée du Rift mais aussi les fameux Mungikis et autres groupes mafieux-sectaires, sont en recrudescence tant la situation économique est morose. Nombre de jeunes sont tentés de recourir à la violence afin d’exprimer leur rage face à l’enrichissement des élites. On risque ainsi d’assister à un conflit intra-clanique kikuyu ou kalenjin (vallée du Rift) entre les jeunes désœuvrés et les forces de sécurité qui défendent les élites au pouvoir. Les doléances intertribales que l’on a connues début 2008 pourraient en outre se greffer sur ce qui vient d’être dit. La Belgique s’aligne en premier lieu sur l’action européenne dans ce dossier. Pour rappel l’Union européenne s’était largement investie dans la médiation postélectorale début 2008 notamment par l’intermédiaire de son Commissaire au Développement qui s’est rendu sur place à plusieurs reprises et a eu de nombreux contacts étroits avec le Bureau de médiation pour le Kenya dirigé par l’ancien Secrétaire Général de l’ONU, Kofi Annan. L’Union européenne continue à se pencher sur le dossier kenyan et manifeste son inquiétude. Les Chefs de mission européens en poste à Nairobi ont d’ailleurs rencontré le président Kibaki en personne ce 15 juillet dans le cadre du Dialogue politique article 8 de l’Accord de Cotonou et ont ouvertement abordé les problématiques de la mise en œuvre des réformes agréées sous l’Accord national, de la lutte contre l’immunité, de la nécessité de mise sur pied rapide du Tribunal spécial sur les évènements postélectoraux, de la réforme du secteur de sécurité, du respect des Droits de l’Homme,…. À part cela, l’Union européenne a rendu public sa position à deux reprises. D’abord, le CAGRE (Conseil Affaires Générales et Relations Extérieures) a adopté des conclusions au sujet de la situation au Kenya le 27 juillet 2009 ; puis la Présidence suédoise de l’Union européenne a distribué une déclaration le 1 octobre 2009. Chaque fois, l’Union européenne a appelé les autorités kenyanes à mettre en oeuvre les réformes telles que prévues dans la loi de 2008 sur la réconciliation nationale. En outre, l’Union européenne a encouragé les autorités kenyanes à mettre fin à l’impunité de ceux qui se sont rendus coupables de délits de violence et de corruption. Par ailleurs, l’Union européenne a dans la déclaration du 1 octobre 2009 fait entendre plus clairement sa préoccupation et elle s’est référée aux “moyens de faire avancer les réformes, en étroite collaboration avec d’autres partenaires internationaux”. Notre pays est par ailleurs d’avis que l’Union européenne doit augmenter la pression sur les autorités kenyanes et qu’il faut examiner sérieusement si des mesures de sanctions “intelligentes” s’imposent effectivement. Une bonne nouvelle cependant est l’engagement continu du médiateur Kofi Annan. Ce dernier demeure préoccupé par la situation et ne manque pas de partager régulièrement son inquiétude avec le président et le vice-président kenyans. Particulièrement en ce qui concerne les violences au Kenya après les élections de fin 2007, le procureur Luis Moreno-Ocampo de la Cour Pénale Internationale (CPI) a annoncé en novembre qu’il avait demandé formellement aux juges de la Chambre préliminaire de la Cour l’autorisation d’ouvrir une enquête pour crimes contre l’humanité. Il n’est pas encore clair quand les juges se pencheront sur la demande de Moreno-Ocampo. Les autorités kenyanes avaient antérieurement promis leur coopération avec une enquête éventuelle de la CPI. Quant à l’état de santé du président Kibaki, celui-ci est controversé. Certains observateurs disent que son âge (78 ans) se fait sentir tandis que d’autres soutiennent qu’en tant qu’homme politique avec beaucoup d’expérience, il sait bien manœuvrer son entourage et garde le rôle de « Kikuyu en chef.» |
De coalitieregering mag dan al veel beloften hebben gedaan, toch werd nog geen beslissende stap in de richting van duurzame vrede gezet, met uitzondering van de oprichting van « commissies». De leiders van de partij van de president PNU (Parti de l'unité nationale) en de leiders van de regeringspartij ODM (Mouvement démocratique orange) zijn het over veel zaken oneens waardoor deze coalitieregering weinig slagvaardig is. De benarde economische situatie zorgt ervoor dat niet alleen milities in de Riftvallei maar ook de beruchte Mungikis en andere sectarische groepen, aan een opmars bezig zijn. Veel jongeren zijn geneigd hun toevlucht te nemen tot geweld om uiting te geven aan hun woede over de verrijking van de elite. Dit zou binnen de clans Kikuyu of Kalenjin (Riftvallei) de voedingsbodem kunnen zijn voor een conflict tussen doelloze jongeren en veiligheidsgroepen die de elites aan de macht beschermen. Het is niet ondenkbaar dat de intertribale spanningen van begin 2008, hierdoor nog verder toenemen. België schrijft zich in dit dossier in eerste instantie in in de actie van de Europese Unie. De Europese Unie speelde na de verkiezingen van begin 2008 al een intensieve bemiddelingsrol in de persoon van de Commissaris voor Ontwikkelingssamenwerking die herhaaldelijk naar het land reisde en nauwe contacten onderhield met het bemiddelingsbureau voor Kenia onder leiding van de voormalige VN-secretaris-generaal Kofi Annan. De Europese Unie blijft het dossier Kenia volgen en blijft ook uiting geven aan zijn bekommernis over de situatie. De hoofden van de diplomatieke vertegenwoordigingen van de EU-landen in Naïrobi hadden op 15 juli een persoonlijke ontmoeting met president Kibaki in het kader van de politieke dialoog artikel 8 van de Overeenkomst van Cotonou. Ze spraken openlijk over het probleem van de verwezenlijking van de hervormingen die in het kader van het Nationaal Akkoord waren vastgelegd, over de strijd tegen onschendbaarheid, de noodzaak om snel een bijzonder tribunaal voor de postelectorale gebeurtenissen in het leven te roepen, de eerbiediging van de mensenrechten,…. Daarnaast heeft de Europese Unie recentelijk tot twee maal toe publiekelijk een standpunt ingenomen. Eerst keurde de RAZEB (Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen) op 27 juli 2009 omtrent de situatie in Kenia conclusies goed; vervolgens verspreidde het Zweedse EU-Voorzitterschap op 1 oktober 2009 een EU-verklaring terzake. Telkens riep de Europese Unie de Keniaanse autoriteiten op om de hervormingen door te voeren die voorzien zijn in de wet van 2008 over de nationale verzoening. Ook moedigde de Europese Unie de Keniaanse autoriteiten aan om een einde te maken aan de straffeloosheid van hen die zich schuldig maakten aan daden van geweld en corruptie. In de verklaring van 1 oktober 2009 liet de Europese Unie overigens duidelijker zijn bezorgdheid horen en verwees ze naar “middelen om de hervormingen te doen vooruitgaan, in nauwe samenwerking met andere internationale partners”. Ons land is overigens van oordeel dat de Europese Unie de druk op de Keniaanse autoriteiten moet opvoeren en dat er ernstig moet onderzocht worden of er zich inderdaad “intelligente” sanctiemaatregelen opdringen. Een positief punt in dit alles is de blijvende inzet van mediator Kofi Annan. Hij blijft begaan met de situatie en geeft geregeld uiting aan zijn bezorgdheid tegenover de president en de vice-president van Kenia. Specifiek wat het geweld in Kenia na de verkiezingen van eind 2007 betreft, kondigde hoofdaanklager Luis Moreno-Ocampo van het Internationaal Strafhof (ISH) in november aan dat hij de rechters van de Kamer van Vooronderzoek van het Hof formeel had gevraagd om een toestemming voor een onderzoek naar misdaden tegen de menselijkheid. Wanneer de ICC-rechters zich over het verzoek van Moreno-Ocampo buigen, is nog niet duidelijk. De autoriteiten in Kenia hadden eerder al hun medewerking aan een eventueel ICC-onderzoek toegezegd. Over de gezondheidstoestand van president Kibaki zijn de meningen verdeeld. Sommigen zeggen dat zijn leeftijd (78 jaar) zich laat voelen, anderen vinden dat hij als ervaren politicus goed zijn omgeving weet te bespelen en de rol van « Kikuyuleider» kan vervullen |