SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2007-2008 Zitting 2007-2008
________________
11 juillet 2008 11 juli 2008
________________
Question écrite n° 4-1227 Schriftelijke vraag nr. 4-1227

de Martine Taelman (Open Vld)

van Martine Taelman (Open Vld)

à la ministre de la Fonction publique et des Entreprises publiques

aan de minister van Ambtenarenzaken en Overheidsbedrijven
________________
Rhin d'acier - Mesures d'encadrement - Concertation avec les habitants IJzeren Rijn - Omkaderende maatregelen - Overleg met inwoners 
________________
réseau ferroviaire
transport de marchandises
transport ferroviaire
transport intra-UE
ratification d'accord
Pays-Bas
Allemagne
arbitrage international
spoorwegnet
goederenvervoer
vervoer per spoor
vervoer binnen de EU
ratificatie van een overeenkomst
Nederland
Duitsland
internationale arbitrage
________ ________
11/7/2008Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 18/8/2008)
25/8/2008Antwoord
11/7/2008Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 18/8/2008)
25/8/2008Antwoord
________ ________
Question n° 4-1227 du 11 juillet 2008 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 4-1227 d.d. 11 juli 2008 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Le Traité de Londres de 1839 a fixé à l'époque le droit de notre pays à une liaison à travers les Pays-Bas vers l'Allemagne. En 1873, la route définitive a été fixée dans le Traité du Rhin d'acier. Six ans plus tard, l'axe ferroviaire marchandises a été utilisé pour la première fois mais, en 1991, le rideau est tombé sur le Rhin d'acier.

En 2000, les Pays-Bas et notre pays ont convenu dans un mémorandum de réutiliser le tracé historique. Cinq ans plus tard, la Cour d'arbitrage internationale de La Haye énonce que notre pays a droit au tracé et peut fixer des conditions raisonnables à nos voisins du Nord. La réutilisation de cet axe ferroviaire marchandises est prévue pour 2015, même si Infrabel et ProRail estiment que 2018 est plus réaliste.

C'est un fait que, si le Rhin d'acier est remis en service, les centres de toute une série de villages campinois coupés en deux par la ligne seront confrontés à de sérieux problèmes de mobilité et nuisances. Cela vaut pour quasi toutes les communes sur la ligne entre Lierre et Mol. Le même problème se pose dans un certain nombre de communes limbourgeoises. Des questions se posent évidemment concernant la qualité de vie de ces communes. Le Rhin d'acier est particulièrement important pour le développement économique du port et de l'hinterland mais, dans le dossier, on devrait aussi veiller à une répartition équilibrée des nuisances et des profits.

1. Où en est le dossier relatif au Rhin d'acier ? L'Allemagne est aussi manifestement demandeuse d'une réactivation. La ministre estime-t-elle que 2015 est une date limite acceptable pour une réutilisation de la ligne ?

2. Êtes-vous au courant des désagréments que le Rhin de fer apportera en Campine, notamment dans les communes entre Lierre et Herentals ? Quelles mesures relatives aux nuisances la ministre souhaite-t-elle étudier (aménagement de ponts, de tunnels etc.) et prendre afin que les centres de ces communes restent accessibles à tous les habitants ? Quelles mesures souhaite-t-elle prendre concernant les nuisances éventuelles (sonores, …) que la remise en service pourrait engendrer ? Pense-t-on également à des mesures qui pourraient également représenter une plus-value économique pour la région (transbordement, …) ?

3. Des études ont-elles déjà été entamées sur les mesures d'encadrement nécessaires ? Dans la négative, est-ce envisagé dans un proche avenir ?

4. Estime-t-elle que les habitants des communes campinoises concernées ont déjà été suffisamment informés de ce qui les attend les prochaines années ? Y a-t-il eu concertation avec les administrations concernées ? Ou envisage-t-elle des sessions d'informations supplémentaires ou des réunions dans un proche avenir ?

 

In het Verdrag van Londen van 1839 werd destijds vastgelegd dat ons land recht heeft op een verbinding door Nederland naar Duitsland. In 1873 werd de route definitief vastgelegd in het IJzeren Rijn-verdrag. Zes Jaar later werd de goederenlijn in gebruik genomen maar in 1991 valt het doek over de IJzeren Rijn.

We schrijven 2000 waarbij Nederland en ons land in een memorandum overeenkomen om het historische tracé terug in gebruik te nemen. Vijf Jaar later spreekt het Internationaal Arbitragehof in Den Haag zich uit dat ons land recht heeft op het tracé en onze noorderburen redelijke voorwaarden mag bepalen. De timing om deze goederenlijn terug in gebruik te nemen is voorzien tegen 2015, al zien Infrabel en ProRail 2018 als realistischer.

Feit is dat als de IJzeren Rijn terug in gebruik wordt genomen, heel wat Kempense dorpscentra, die door de lijn doormidden worden gesneden, ernstige mobiliteitsproblemen en overlast zullen ondervinden. Dit geldt voor bijna alle gemeenten op de lijn tussen Lier en Mol. Eenzelfde problematiek stelt zich ook in een aantal Limburgse gemeenten. Uiteraard stellen zich dan vragen met betrekking tot de leefbaarheid van deze gemeenten. De IJzeren Rijn is bijzonder belangrijk voor de economische ontwikkeling van de haven en het hinterland, maar in het dossier zou er ook oog moeten zijn voor een evenwichtige verdeling van lasten en lusten.

1. Hoever staat het met het dossier rond de IJzeren Rijn ? Blijkbaar is ook Duitsland vragende partij voor een heractivatie. Meent de geachte minister dat 2015 nog een haalbare deadline is voor ingebruikname ?

2. Bent u op de hoogte van de gevoeligheden die de IJzeren Rijn met zich meebrengen in de Kempen en met name in de gemeenten tussen Lier en Herentals ? Welke overlastmaatregelen wenst de zij te onderzoeken (plaatsen van bruggen, tunnels, enz.) en te nemen zodat de centra van deze gemeenten bereikbaar blijven voor alle inwoners ? Welke maatregelen wenst zij te nemen met betrekking tot de mogelijke hinder (geluidsoverlast, ...) die de ingebruikname zou kunnen bewerkstelligen ? Wordt er ook gedacht aan maatregelen die ook voor de regio een economische meerwaarde zou kunnen betekenen (overslag, ...) ?

3. Werden er reeds studies opgestart over de nodige omkaderende maatregelen ? Zoniet, wordt dat in de nabije toekomst gepland ?

4. Meent zij dat inwoners van betreffende Kempense gemeenten al voldoende zijn geïnformeerd in het verleden over wat hen te wachten staat de volgende jaren ? Werd er overleg met de betrokken besturen ? Of plant zij bijkomende informatiesessies of bijeenkomsten in de nabije toekomst ?

 
Réponse reçue le 25 aôut 2008 : Antwoord ontvangen op 25 augustus 2008 :

1. Le 6 juillet 2006, mon prédécesseur et le ministre néerlandais de la Mobilité de l'époque ont chargé une Commission d'experts indépendants (CEI) de chiffrer concrètement la décision du tribunal d'arbitrage concernant la répartition des coûts d'investissement en territoire néerlandais et de remettre leur avis.

Cette mission requiert des études préalables, telles que l'actualisation des prévisions de transport, la réalisation d'une analyse coût-bénéfices socio-économique, l'actualisation du projet et de l'évaluation de la modernisation du tracé ainsi que la réalisation d'un certain nombre d'études spécifiques dans le domaine de la technique ferroviaire et d'évaluations nécessaires pour exécuter la décision d'arbitrage.

Ces études se trouvent à un stade avancé et selon le planning actuel, l'avis de la CEI est attendu pour décembre 2008. C'est un peu plus tard que prévu étant donné que la CEI a été priée de remettre également un avis sur un tracé alternatif proposé par la Rhénanie-du-Nord-Westphalie. Ce tracé, dit de la N280/A52, diverge du tracé historique à hauteur du pont sur la Meuse près de Roermond et se dirige, à partir de là, vers l'est le long de la N280 aux Pays-Bas et le long de la A52 en Allemagne.

L'intérêt de l'Allemagne pour la réactivation de la liaison du Rhin d'acier est très vif, non seulement de la part de la Rhénanie-du-Nord-Westphalie et de l'industrie de la région de la Rhur, mais aussi de la part du gouvernement fédéral et du gestionnaire de l'infrastructure ferroviaire allemand. Au cours des derniers mois, les contacts se sont fortement intensifiés au niveau administratif et politique.

Dans le document de mission signé le 6 juillet 2006 par les deux ministres, il est prévu que la liaison sera réalisée en 2015. Le gestionnaire d'infrastructure néerlandais ProRail estime que les risques liés à ce planning sont relativement élevés et se base sur une date de réalisation en 2018, qui est selon lui plus réaliste. Pour la Belgique, 2015 reste néanmoins la date pour laquelle il existe un accord politique et, moyennant les efforts nécessaires et la bonne volonté de toutes les parties, cette échéance peut encore, selon moi, être respectée. J'ai d'ailleurs reçu la confirmation que l'Allemagne pourra également avoir modernisé le tracé historique en territoire allemand d'ici là.

2. Selon les prévisions actuelles, on s'attend à ce que, suite à la mise en service du Rhin d'acier modernisé, le nombre de trains de marchandises internationaux qui emprunteront la ligne augmentera progressivement pour atteindre en 2030 un maximum de septante-deux trains par 24 heures, les deux sens confondus. Je suis tout à fait conscient du fait que cette utilisation plus intensive de la ligne existante est une question très sensible dans les communes situées le long du tracé, tant dans la région anversoise qu'en Campine et dans le Limbourg. En premier lieu, des contacts ont été pris avec les communes limbourgeoises parce qu'il est question de construire, sur leur territoire, des infrastructures ferroviaires supplémentaires (sur l'assiette existante) afin de pouvoir accueillir les septante-deux trains. Ces contacts ont été menés par mon prédécesseur, par les émissaires spéciaux qu'il avait désignés, par le SPF Mobilité et Transports et par Infrabel. Ils se sont traduits par une visite sur le terrain afin d'inventorier tous les problèmes potentiels, parmi lesquels l'augmentation des nuisances sonores dans les quartiers résidentiels et de l'effet de barrière du fait des passages à niveau plus fréquemment fermés. En deuxième lieu, la concertation avec les communes situées en Campine a débuté et j'ai chargé Infrabel et les émissaires spéciaux d'analyser avec ces communes l'impact de l'utilisation plus intensive de la ligne et de proposer des solutions réalisables. Ma cellule stratégique, le SPF Mobilité et Transports, Infrabel et les émissaires spéciaux avaient déjà pris des contacts avec les communes ainsi qu'avec d'autres représentants socio-économiques dans le cadre de sessions d'information organisées par le Erkend Regionaal Samenwerkingsverband (ERSV) Provincie Antwerpen.

3. Il n'existe pas d'études spécifiques portant sur les mesures dont il pourrait résulter une plus-value économique pour les régions traversées par la ligne. Cependant, tous les avantages économiques possibles ont été pris en compte dans l'analyse coût-bénéfices socio-économique.

4. Comme je l'ai mentionné dans ma réponse à la question 2, j'ai chargé Infrabel de proposer conjointement avec les communes des solutions réalisables afin de diminuer les nuisances causées par l'utilisation plus intensive de la ligne, notamment en ce qui concerne les passages à niveau.

La concertation avec les communes situées le long du tracé s'intensifiera, en premier lieu par le biais d'Infrabel et des émissaires spéciaux.

1. Op 6 juli 2006 hebben mijn voorganger en de toenmalige Nederlandse minister van Mobiliteit een Commissie van Onafhankelijke Deskundigen (COD) opdracht gegeven om de uitspraak van het arbitragetribunaal over de verdeling van investeringskosten op Nederlands grondgebied, concreet te begroten en hun advies voor te leggen.

Deze opdracht vergt voorafgaand studiewerk, zoals het actualiseren van de vervoersprognoses, het uitvoeren van een maatschappelijke kosten-batenanalyse, het actualiseren van het ontwerp en de raming van de modernisering van het tracé en het uitvoeren van een aantal specifieke spoortechnische studies en ramingen die nodig zijn om de arbitrage-uitspraak uit te voeren.

Deze studies zijn ver gevorderd en volgens de huidige planning wordt het advies van de COD verwacht tegen december 2008. Dit is iets later dan verwacht omdat de COD gevraagd werd ook advies te geven over een alternatief tracé dat Noordrijn-Westfalen heeft voorgesteld. Dit zogenaamde N280/A52-tracé wijkt af van het historische tracé ter hoogte van de Maasbrug bij Roermond en gaat van daar oostwaarts langsheen de N280 in Nederland en de A52 in Duitsland.

De interesse van Duitsland voor de reactivering van de IJzeren Rijnverbinding is zeer levendig, niet alleen vanuit Noordrijn-Westfalen en de industrie uit het Ruhrgebied, maar ook vanuit de Bundesregering en de Duitse spoorweginfrastructuurbeheerder. De laatste maanden zijn de contacten op ambtelijk en politiek niveau sterk geïntensifieerd.

In het op 6 juli 2006 door beide bewindslieden ondertekende opdrachtdocument, staat dat de verbinding in 2015 zal gerealiseerd worden. De Nederlandse infrastructuurbeheerder ProRail schat de risico's van deze planning echter hoog in en gaat uit van een, volgens hen, meer realistische realisatiedatum van 2018. Voor België blijft 2015 echter de datum waarvoor er een politieke afspraak bestaat en mits de nodige inspanningen en goede wil van alle partijen, is volgens mij deze deadline nog steeds haalbaar. Ik ontving trouwens de bevestiging dat ook Duitsland tegen dan het historisch tracé op Duits grondgebied kan gemoderniseerd hebben.

2. Volgens de huidige prognoses wordt verwacht dat, na indienststelling van de gemoderniseerde Ijzeren Rijn, het aantal internationale goederentreinen dat van de lijn gebruik zal maken, geleidelijk zal groeien om in 2030 een maximum van tweeënzeventig treinen per etmaal, beide richtingen samen, te bereiken. Ik ben er mij zeer degelijk van bewust dat dit intensievere gebruik van de bestaande lijn in de gemeenten langs het tracé, zowel in de Antwerpse streek, in de Kempen als in Limburg, erg gevoelig ligt. In eerste instantie waren er contacten met de Limburgse gemeenten omdat er op hun grondgebied sprake is van de aanleg van bijkomende spoorinfrastructuur (op de bestaande bedding) om de tweeënzeventig treinen te kunnen accommoderen. Deze contacten vonden plaats met mijn voorganger, met de door hem aangeduide bijzondere gezanten, met de FOD Mobiliteit en Vervoer en met Infrabel. Zij gaven aanleiding tot een plaatsbezoek ter inventarisatie van alle potentiële problemen, waaronder de toename van geluidsoverlast in residentieel gebied en van de barrièrevorming door frequenter gesloten overwegen. In tweede instantie werd het overleg met de Kempense gemeenten opgestart en gaf ik Infrabel en de bijzondere gezanten de opdracht om samen met deze gemeenten de impact van het intensievere gebruik van de lijn te analyseren en haalbare oplossingen voor te stellen. Mijn beleidscel, de FOD Mobiliteit en Vervoer, Infrabel en de bijzondere gezanten hadden ook reeds contacten met de gemeenten en met andere socio-economische vertegenwoordigers in het kader van door het Erkend Regionaal Samenwerkingsverband (ERSV) Provincie Antwerpen georganiseerde informatiesessies.

3. Er is geen specifiek studiewerk verricht naar maatregelen die voor de door de lijn doorkruiste regio's een economische meerwaarde zou kunnen betekenen. In de maatschappelijke kosten-batenanalyse worden evenwel alle mogelijke economische baten meegenomen.

4. Zoals in mijn antwoord op vraag 2 vermeld, gaf ik Infrabel de opdracht om samen met de gemeenten haalbare oplossingen voor te stellen voor het mitigeren van de hinder veroorzaakt door het intensiever gebruik van de lijn, onder meer inzake overwegen.

Het overleg met de gemeenten langs het tracé zal geïntensifieerd worden, in eerste instantie door Infrabel en de bijzondere gezanten.