BELGISCHE SENAAT
________
Zitting 2017-2018
________
25 mei 2018
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 6-1882

de Martine Taelman (Open Vld)

aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
________
Xtc en zuiverdere cocaïne - MDMA-gehalte - Toename - Volksgezondheid - Cijfers
________
verdovend middel
drugverslaving
psychotropicum
________
25/5/2018Verzending vraag
7/9/2018Antwoord
________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1881
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 6-1882 d.d. 25 mei 2018 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Xtc wordt steeds sterker en de cocaïne wordt steeds zuiverder, aldus een recente analyse van duizenden stalen die door het Trimbos-instituut werd uitgevoerd. Naar verluidt neemt de hoeveelheid MDMA in de pillen toe. Hierdoor nemen de risico's voor de volksgezondheid toe.

In deze context kan verwezen worden naar oververhitting, uitputting en hersenbeschadiging. Deze informatie is terug te vinden in het jaarbericht van het Drugs Informatie en monitoring Systeem (DIMS). Er werden 12.000 stalen onderzocht.

In Nederland overlijden jaarlijks tien tot vijftien mensen aan de gevolgen van xtc-gebruik. Het meten van xtc-doden is moeilijk omdat het overlijden niet altijd wordt toegeschreven aan xtc-gebruik. Tien jaar geleden bedroeg het gemiddelde MDMA-gehalte in xtc-pillen in Nederland 80 milligram. Momenteel bedraagt het gemiddelde 167 mg, met uitschieters van 366 mg.

Ook de zuiverheid van cocaïne neemt toe. Dit komt naar verluidt omdat de grondstofprijs afneemt. Dit leidt tot een hogere en snellere afhankelijkheid van deze drugs.

Drugs zijn een transversale aangelegenheid met de Gemeenschappen. Wat betreft Volksgezondheid is de federale overheid bevoegd. Wat betreft preventie zijn de Gemeenschappen bevoegd. De handhaving van de handel in illegale producten is dan weer veeleer een federale aangelegenheid.

Ik heb dan ook volgende vragen voor de geachte minister:

1. Kunt u aangeven hoe u reageert op dit rapport? Is er ook bij ons sprake van een gelijkaardige tendens van steeds sterkere xtc en cocaïne en kunt u meedelen of dit zich vertaalt in een toename van het aantal doden ten gevolge van xtc-gebruik en/of een toename van het aantal verslaafden?

2. Kan de minister aangeven hoeveel het gemiddeld MDMA-gehalte bedraagt van de op de markt circulerende illegale xtc en dit op jaarbasis voor de laatste drie jaar? Kunt u deze cijfers toelichten? Beschikt u over andere cijfers en kunt u deze delen?

3. Kan de minister aangeven hoeveel het hoogste MDMA-gehalte bedroeg van de op de markt aangetroffen xtc? Kunt u deze cijfers duiden en klopt de stelling dat de maxima stelselmatig toenemen?

4. Welke gevolgen heeft de eventuele toename van het MDMA-gehalte voor de volksgezondheid en in welke mate zijn er blijvende gevolgen op geestelijk en zelfs lichamelijk vlak? Kunt u dit uitvoerig toelichten?

5. Kunt u in het licht van de toegenomen gevaren voor de volksgezondheid toelichten welke preventiecampagnes of andere maatregelen u samen met de Gemeenschappen wenst uit te werken om de gebruikers te wijzen op de gevaren van de toename van de actieve ingrediënten in de drugs en dan in het bijzonder het MDMA-gehalte in de xtc? Kunt u uitvoerig de inhoud en de timing hiervan toelichten?

Antwoord ontvangen op 7 september 2018 :

1) Algemeen kan gesteld worden dat de huidige situatie in België inzake ecstasy en cocaïne heel gelijkaardig is als deze gerapporteerd door de Nederlandse monitoringsdiensten.

MDMA/ecstasy

De productie van MDMA in Europa is voornamelijk geconcentreerd in Nederland en België. Het gemiddelde gehalte MDMA in tabletten neemt al sinds 2009 toe.

Ook in België is het meten van het aantal ecstasy-gerelateerde intoxicaties en doden moeilijk en kan vrijwel enkel verwezen worden naar de rapportering van druggerelateerde sterfgevallen aan het Belgian Early Warning System on Drugs (BEWSD) van Sciensano. Het hoge MDMA-gehalte in sommige partijen is echter duidelijk in verband gebracht met schadelijke gevolgen en sterfgevallen. Overlijdens enkel en alleen door MDMA-gebruik gebeuren zeer zelden en er is geen sprake van een toename in dit aantal.

MDMA / ecstasy-gebruik behoort tot de meest populaire vorm van het gebruik van stimulantia in het uitgaansleven. Het grootste deel van de MDMA-gebruikers bevestigt dit slechts occasioneel te gebruiken en vrijwel enkel bij het uitgaan. Dit gebruikspatroon wordt ook bevestigd via epidemiologische studies op het afvalwater in Vlaanderen, waaruit blijkt dat het sterkste gebruik van MDMA voornamelijk in het weekend te vinden is.

De meest recente cijfers van de algemene populatie in België dateren van 2013. In 2018 wordt een nieuwe studie uitgevoerd en pas in 2019 zullen meer recente cijfers voor handen zijn.

Uit de bevragingen van studenten in Vlaanderen door Vlaams Expertisecentrum alcohol en andere drugs (VAD) blijkt een algemene daling van het laatstejaarsgebruik in het afgelopen decennium, met een stabilisatie tot lichte stijging in de cijfers in 2016. Meerdere recente bevragingen in het uitgaansleven in België duiden echter op een stijging van laatstejaarsgebruik van ecstasy. De cijfers over de druggerelateerde behandelingsaanvragen geven voorlopig geen indicatie van een stijging inzake de behandelingen specifiek voor MDMA-gerelateerde problematieken.

Cocaïne

De gemiddelde concentratie van cocaïne op de Belgische drugmarkt is reeds jarenlang vrij hoog (zie Figuur 1); in 2016 was de gemiddelde concentratie ~69 %. Meer recente cijfers zijn nog niet voor handen.

Figuur 1 : Zuiverheid van cocaïne in België, 2011-2016.


Bron : BEWSD databank 2018, Sciensano.

De hoge zuiverheid van het product wordt mede verklaard door het feit dat cocaïne rechtstreeks vanuit de Zuid-Amerikaanse productielanden in België wordt ingevoerd; door de geografische ligging zijn de havens van Nederland en België momenteel de belangrijkste punten zijn van import van cocaïne in Europa. Het meten van druggerelateerde doden in België is moeilijk en er zijn momenteel geen recente cijfers wat betreft de cocaïne-gerelateerde overlijdens.

Algemeen bleek in 2013 de gebruikerspercentages in de algemene bevolking laag te zijn. Meer recente cijfers worden ook hier verwacht in 2019. De recente studies op afvalwater geven echter een indicatie van een sterke aanwezigheid van cocaïnegebruik in enkele Belgische steden zoals Antwerpen en Brussel. Uit de bevraging van studenten in het secundair onderwijs door VAD bleek het laatstejaarsgebruik van cocaïne over de afgelopen tien jaar te dalen. Toch is er een opnieuw een stijging teruggevonden in de meest recente cijfers van 2016. In het uitgaansleven blijkt cocaïne ook populair, maar blijven de cijfers inzake laatstejaarsgebruik vrijwel stabiel. Anders dan MDMA / ecstasy, wordt cocaïne meer regelmatig gebruikt en dus niet enkel als party drug. Ook de meest recente cijfers over de druggerelateerde behandelingsaanvragen geven een stijgende trend aan in het aantal behandelingsaanvragen voor cocaïne-gerelateerde problemen.

2) Anders dan in Nederland is er in België geen netwerk aanwezig van testcentra voor gebruikersstalen. De gegevens over de kwaliteit van ecstasytabletten zijn gebaseerd op informatie van enkele honderden stalen die voornamelijk worden verkregen via de enige testfaciliteit in het land (Modus Vivendi in Brussel) en de analyses van de inbeslagnames van de politie en douane.

Er kan wel gezegd worden dat in België dezelfde trends als in Nederland worden geobserveerd. Tien jaar geleden bedroeg het gemiddelde MDMA-gehalte in een ecstasypil in België om en bij 52 %. Tussen 2009 en 2103 werd een stijging in de gemiddelde concentratie MDMA per ecstasy tablet gerapporteerd in België. Tot 2015 bleven deze cijfers stabiel, terwijl de meest recente cijfers van 2016 opnieuw een duidelijke stijging weergaven. Een overzicht van de gegevens uit de afgelopen vijf jaar wordt weergegeven in Figuur 2.

In 2016 werd een nieuw recordgemiddelde in de concentratie MDMA per tablet gerapporteerd van 139 mg MDMA-base per tablet. De aangetroffen maximum concentraties blijven tot op heden alarmerend hoog. Bijna wekelijks worden meldingen gemaakt aan het BEWSD van hooggedoseerde pillen (gedefinieerd als > 150 mg MDMA-base per tablet).

Figuur 2 : MDMA concentraties in ecstasypillen in België, 2011-2016.


Bron : BEWSD databank 2018, Sciensano.

3) Hooggedoseerde pillen zijn in de afgelopen jaren eerder norm dan uitzondering geworden. Een overzicht van de aangetroffen maxima MDMA-gehaltes in ecstasytabletten uit de afgelopen jaren is ook weergegeven in Figuur 2. Deze zijn sinds 2011 stelselmatig toegenomen en liggen om en bij 240 mg MDMA per tablet. De voorlopige cijfers van het BEWSD voor 2017 en 2018 duiden ook op reeds aangetroffen pillen met een MDMA-gehalte van respectievelijk 250 mg en 245 mg per tablet.

4) Een verhoogd MDMA-gehalte per tablet betekent ook een verhoogde kans op een overdosis. Gebruikers zijn vaak niet op de hoogte van de compositie van de tabletten, dewelke enkel kan bepaald worden door een laboratoriumtest. Het grootste risico bij overdosering is een verhoogde lichaamstemperatuur, dewelke fataal kan zijn. Andere tekenen van een te hoge dosis MDMA zijn hoofdpijn, misselijkheid, braakneigingen, hartkloppingen, pijn in de hartstreek, hoge koorts en bewegingsstoornissen. Regelmatig ecstasygebruik kan zijn sporen nalaten. Ondanks onderzoek is er echter nog veel discussie of de schade die ecstasygebruik op lange termijn kan aanrichten al dan niet blijvend is.

Ecstasygebruik kan het lichaam zwaar uitputten, maar zorgt niet voor een lichamelijke afhankelijkheid. Het is wel geestelijk verslavend en het lichaam went ook snel aan een bepaalde dosis. Door die tolerantie hebben regelmatige gebruikers veelal nood aan een hogere dosis om eenzelfde effect te behouden.

5). Preventie is een bevoegdheid van de deelstaten.

Het Belgian Early Warning System on Drugs (BEWSD) van Sciensano alerteert systematisch alle professionals waar nodig. Ook gebruikers worden reeds geïnformeerd via de regionale partners van het BEWSD.