Op 25 april werd het mandaat van de MINURSO-vredesmissie door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties voor één jaar verlengd. Ondanks talrijke hoopgevende signalen in de weken voorafgaand aan de stemming, voorziet het mandaat nog steeds niet in een mensenrechtenmechanisme.

In de VN-resolutie 2099 werd het recht op zelfbeschikking van het volk van de Sahrawi opnieuw erkend, maar zonder enig perspectief op het in 1989 door de VN beloofde referendum over zelfbeschikking. Marokko verklaarde zich "tevreden" met de resolutie die het status quo versterkt en de Marokkaanse houding tegen Sahrawi-activisten ongemoeid laat. In plaats hiervan moedigt de resolutie de Marokkaanse autoriteiten en het Polisario Front aan om "hun inspanningen om de promotie en bescherming van mensenrechten in de Westelijke Sahara te versterken en verder te zetten".

VN secretaris-generaal Ban-Ki Moon riep in maart nochtans op om het MINURSO-mandaat eindelijk uit te breiden tot "een onafhankelijk, onpartijdig, omvangrijk en duurzaam toezicht op de mensenrechtensituatie in zowel de Westelijke Sahara als in de kampen voor Sahrawi-vluchtelingen". Niet lang hierna bleek dit initiatief de steun van de Verenigde Staten en Frankrijk te genieten, uit vrees voor de impact van het conflict in Mali op de misnoegde Sahrawi's.

Uiteindelijk werd deze piste onder Marokkaanse en Franse druk geschrapt. Zo annuleerde Marokko op het laatste moment een grote militaire oefening met Amerikaanse troepen in Marokko en noemde het het Amerikaanse voorstel een "aanslag op nationale Marokkaanse soevereiniteit".

Frankrijk stelt dat het niet tegen het monitoren van mensenrechten is, maar is overtuigd dat dit het beste op een bilaterale manier kan gebeuren en dat deze manier al de beste resultaten heeft opgeleverd. Daarnaast blijken ook andere leden van de Friends of Sahrawi groep, zoals Spanje - traditioneel een bondgenoot van de Sahrawi's - , zich tegen het Amerikaanse voorstel te hebben gekant.

Mijn vragen aan de minister zijn:

1) Hoe evalueert de minister de verlenging van het MINURSO-mandaat? Geeft dit reden tot optimisme in vergelijking met de vorige jaren?

2) In hoeverre was het volgens de minister mogelijk om in het MINURSO-mandaat een volwaardig mensenrechtenmandaat te laten opnemen?

3) Was België betrokken bij het Amerikaanse initiatief en wat is volgens de minister de reden dat dit heeft gefaald?

4) Hoe schat de minister de effecten in van het conflict in Mali op de Sahrawi's, die op hun honger blijven zitten inzake het lang beloofde referendum over zelfbeschikking?

Mijn diensten hebben aandachtig de debatten gevolgd over de verlenging met een jaar van het MINURSO-mandaat, die in april jongstleden binnen de Veiligheidsraad werden gevoerd.  

De kwestie van de uitbreiding van het MINURSO-mandaat tot de bescherming van de mensenrechten komt sinds 2010 telkens weer ter sprake tijdens deze jaarlijkse debatten. De resoluties die werden goedgekeurd in 2010, 2011 en 2012 onderstreepten reeds het belang van de bescherming en de bevordering van de mensenrechten in de Westelijke Sahara en riepen op tot de invoering van geloofwaardige en onafhankelijke maatregelen om de eerbiediging van de mensenrechten te garanderen.

Dit jaar gingen de Verenigde Staten een stap verder omdat ze in het voorstel van resolutie dat ze aan de Groep vrienden van de SG van de Verenigde Naties (VN) voor de Westelijke Sahara voorlegden, het MINURSO-mandaat probeerden uit te breiden met een onafhankelijk toezichtsmechanisme voor de mensenrechten. Dit Amerikaanse initiatief stuitte evenwel op het verzet van Marokko, dat momenteel in de Veiligheidsraad zetelt.  

België, dat momenteel niet in de Veiligheidsraad zetelt, neemt niet deel aan de debatten. Toch acht België het van groot belang dat de humane dimensie van het conflict wordt meegewogen en dat de mensenrechtensituatie op het grondgebied van de Westelijke Sahara op transparante, vrije en onafhankelijke wijze kan worden gecontroleerd. Zoals ik reeds in de antwoorden op uw vorige vragen ter zake had aangegeven, voorzien een aantal VN-mechanismen in dit soort controle.  

Tot slot ben ik inderdaad van mening dat gezien de huidige regionale instabiliteit ingevolge het conflict in Mali en ingevolge de poreusheid van de grenzen in het Saharagebied, er dringend een oplossing moet worden gevonden voor dit conflict dat niet alleen een haard van regionale spanningen is maar dat eveneens in de weg staat aan de ontwikkeling en aan de versterking van de Maghrebijnse samenwerking.  

In het kader hiervan blijft België de inspanningen van de secretaris-generaal en zijn persoonlijke gezant steunen om de partijen een duurzame en wederzijds aanvaardbare oplossing te helpen vinden, die het beginsel van het zelfbeschikkingsrecht van de bevolking van de Westelijke Sahara respecteert.