De regering van Zuid-Soedan besliste op maandag 23 januari om de productie van olie stop te zetten na een conflict met noordelijk Soedan. De oliemaatschappijen krijgen twee weken om hun productie op te schorten. Zuid-Soedan beschuldigt Soedan ervan voor 815 miljoen dollar ruwe olie te hebben afgetapt van de pijpleiding via dewelke Zuid-Soedan olie exporteert.

Volgens Zuid-Soedan zou Soedan unilateraal een soort van secessieboete heffen op de olieproducten die Soedan doorkruisen. Juba weigert meer dan 1 dollar per vat transporttax te betalen aan Khartoum, terwijl die tax nu 7 dollar bedraagt en Khartoum ze wil opdrijven tot 32 dollar. De inkomsten van Zuid-Soedan komen voor 98% uit olie maar Zuid-Soedan houdt vol de komende 18 maanden zonder olie-inkomsten door te kunnen komen.

Zuid-Soedan verkreeg in juli 2011 de onafhankelijkheid van Soedan na een vreedzaam referendum dat grote internationale steun kreeg. Maar beide landen hebben nooit een akkoord gesloten over olietransporttaxen, noch over het statuut van de olierijke grensstad Abiyei.

De Afrikaanse Unie heeft al haar bezorgdheid geuit over de ontwikkelingen tussen beide landen en waarschuwt dat de geest van het vreedzaam referendum van vorig jaar, dat tot de onafhankelijkheid van Zuid-Soedan leidde, snel aan het verdwijnen is.

In de Zuid-Soedanese Jongleiprovincie hebben naar verluidt 8.000 krijgers van de Lou-Nuer- stam de Murlestam aangevallen. Het doel was om de duizenden grazende koeien van de stam te stelen. De UNMISS VN-missie kon de Murlestam nog waarschuwen, maar desondanks vielen er honderden en misschien zelf duizenden doden. Tientallen kinderen werden ontvoerd. Artsen zonder Grenzen meldt dat de helft van de geëvacueerde gewonden onder de vijf jaar waren. Het geweld heeft tienduizenden mensen op de vlucht doen slaan.

De speciale VN-vertegenwoordiger in Zuid-Soedan, Hilde Johnson, luidt de alarmbel omdat het aantal slachtoffers van het recente geweld de 120.000 zou kunnen overstijgen. Ze heeft het ook over berichten die oproepen tot de uitroeiing van de etnische groep van de Murle en waarschuwt voor "systematisch etnisch geweld".

Ondertussen wordt de situatie in Zuid-Soedan nog delicater omdat de 110.000 mensen die reeds in mei 2011 het grensgebied van Abyei ontvlucht zijn na gevechten tussen Soedan en Zuid-Soedan nog niet zijn kunnen terugkeren door het ontbreken van een akkoord tussen beiden landen over de olierijke grensregio. Daarnaast zijn er nog circa 80.000 mensen die uit het Soedanese Zuid-Kordofan en de Blauwe Nijl-provincie naar Zuid-Soedan gevlucht zijn omdat ze etnisch bij Zuid-Soedan horen maar door Khartoum worden onderdrukt .

De Verenigde Naties schatten dat 763 miljoen US dollar nodig is om de humanitaire operaties in Zuid-Soedan te kunnen volhouden tot de start van het regenseizoen in maart. Maar Khartoum ontzegt internationale humanitaire organisaties de toegang tot gebieden in Soedan omdat het te gevaarlijk is.

De Verenigde Staten wijzen eveneens op het risico van een nieuwe humanitaire catastrofe in Zuid-Soedan en roepen Zuid-Afrika, als de huidige voorzitter van de VN-Veiligheidsraad, op om de leiding te nemen om een humanitaire catastrofe te vermijden.

Mijn vragen aan de geachte minister zijn:

1) Hoe evalueert u de spanningen tussen Soedan en Zuid-Soedan?

2) Kan U bevestigen dat er honderden doden gevallen zijn bij de Murlestam na etnisch geweld van de Lou Nuer-stammen?

3) Wordt dit probleem en de vluchtelingenstroom die het veroorzaakt momenteel besproken op Europees niveau? Hoe snel kan dit geagendeerd worden?

4) Wanneer zijn de federale regering en de Europese Unie bereid om noodhulp te verlenen voor de vluchtelingencrisis in Zuid-Soedan?

1. Ruim een half jaar na de onafhankelijkheidsverklaring van Zuid-Soedan moet er worden vastgesteld dat de relaties tussen Soedan en Zuid-Soedan duidelijk verslechterd zijn. Zo kon de bemiddeling door de Afrikaanse Unie onder leiding van Mbeki een oplossing van uitstaande kwesties zoals de verdeling van de petroleumopbrengsten, de grensafbakening, en de nationaliteit van de zuiderlingen die in het noorden wonen, nog steeds geen stap dichterbij brengen. Evenmin kwam er een akkoord over de betwiste olierijke regio Abyei, waar thans de VN-operatie “United Nations Interim Security Force for Abyei” (UNISFA) met circa 4 200 Ethiopische manschappen ontplooid is. Tot slot zijn er de wederzijdse beschuldigingen van steun aan rebellengroepen, en ook de berichten van bombardementen vanuit het noorden op Zuid-Soedanees grondgebied.

2. Volgens cijfers van de Verenigde Naties zouden er tientallen en misschien zelfs enkele honderden doden gevallen zijn bij het interetnisch geweld tussen de Lou Nuer en de Murle.

3. De problematiek Soedan en Zuid-Soedan stond nog op de agenda van de bijeenkomst van de Raad Buitenlandse Zaken op 23 januari jl. Bij die gelegenheid werden er ook Raadsbesluiten terzake goedgekeurd.

4. Zowel de Europese Unie als België geven reeds hulp op basis van de humanitaire noden.

   Wat de Europese Unie betreft, wordt een totaal bedrag van 87 miljoen euro voorzien voor Soedan en Zuid Soedan samen, waarvan 40 miljoen euro voedselhulp en de rest andere humanitaire hulp. Deze hulp voor 2012 is toegezegd, op basis van het budget van de “European Commission” (ECHO) voor 2012, na bespreking met de lidstaten in december jongstleden.

   Wat de Belgische bijdrage betreft, is de situatie gelijkaardig. De bijdragen worden gepland in functie van de noden. Deze allocatie voor 2012 wordt momenteel bestudeerd op basis van het definitieve beschikbare budget voor humanitaire hulp in 2012, en de verschillende globale en geografische analyses, onder andere van ECHO, “Office for de Coordination of Humanitarian Affairs” (OCHA) en het Internationale Rode Kruis. Daarbij wordt in de eerste plaats, in lijn met het Belgische beleid en de principes van de Europese consensus, flexibele hulp voorzien via fondsen die op een transparante manier de noden analyseren en hulp toewijzen volgens de noden. Van deze fondsen wordt verwacht dat een belangrijke bijdrage naar Soedan en Zuid-Soedan zal vloeien. Zo ontving Zuid-Soedan in 2011 alleen al uit het “Central Emergency Respons Fund” (CERF) 22 miljoen euro. Ook van de core bijdragen tot bijvoorbeeld “United Nations High Commissioner for Refugees” (UNHCR) en ICRC gaat een belangrijk deel naar Soedan en Zuid-Soedan.

   In de tweede plaats wordt er ook een projectsteun voorzien voor een aantal crisissen waar België een directe bijdrage wenst te leveren. Soedan en Zuid-Soedan werden hiervoor weerhouden. Een principiële beslissing rond deze allocaties voor 2012 wordt voorzien in de komende dagen of weken.