In het uitgebreide Masterplan 2008-2012 plande de minister de opening van nieuwe jeugdinstellingen in Tongeren en Saint-Hubert. Juni 2009 was de timing voor beide projecten. Cipiers en personeel waren in Tongeren eind vorig jaar al aan de slag, nog voor er een jongere opgesloten zat. De opening van Saint-Hubert zou voorzien zijn voor 2010.

In vakbondskringen is inmiddels te horen dat Tongeren beschikt over te kleine cellen, dat er te weinig ontspanningsmogelijkheden voor de jongeren zouden zijn, enzovoort Kortom, het gebouw zou niet echt geschikt zijn.

Op mijn schriftelijke vraag nr. 4- 4815 gaf de minister toe dat "het project betreffende de bouw van de instelling voor jeugddelinquenten in Achêne vertraging heeft opgelopen." Pas half 2013 zou de jeugdinstelling af zijn, zodat Everberg wellicht langer dan voorzien moet wachten om een volledig Vlaamse instelling te worden.

Vandaar mijn vragen:

1. Hoeveel jeugddelinquenten verblijven op dit moment in de jeugdinstelling in Tongeren? Klopt het dat de bezettingsgraad er aan de lage kant is? Hoe verklaart de minister dit?

2. Hoe groot zijn de cellen in Tongeren? Voldoen ze aan de opgelegde criteria?

3. Hoe ziet het ontspanningsaanbod voor de jeugddelinquenten in Tongeren eruit? Is dat voor verbetering vatbaar in vergelijking met andere jeugdinstellingen?

4. Is het opportuun vast te houden aan nieuwe jeugdinstellingen in Achêne en Saint-Hubert als Tongeren nog niet vol zit? Wordt er nagedacht over een andere bestemming voor Tongeren eens de andere instellingen een feit zijn?

1. Er dient een onderscheid te worden gemaakt al naargelang de categorie waartoe de jongere behoort. In totaal verblijven er momenteel acht jongeren, onderverdeeld in de volgende groepen:

- één jongere verblijft in Tongeren onder het MOF-statuut, als beschermingsmaatregel, omdat op het ogenblik dat de bevoegde jeugdrechter deze persoon wenste te plaatsen er noch in een gesloten gemeenschapsinstelling, noch in het centrum ter voorlopige plaatsing Everberg een bed voorhanden was. Koninklijk besluit en ministeriële besluiten ter oprichting van het Federaal Gesloten Centrum Tongeren stellen als voorwaarde dat deze centra volzet moeten zijn alvorens een jeugdrechter kan plaatsen te Tongeren. Sedert eind december zijn er geen nieuwe aanmeldingen geweest, daar de capaciteit van Everberg voldoende bleek om alle jongeren onder het MOF-statuut te plaatsen. Op het ogenblik dat Everberg zijn quota had bereikt, heeft Tongeren op korte tijdspanne zijn limiet van zes 'Everberg-jongeren' gehaald.

- zeven jongeren UHG (uithandengeving) verblijven momenteel te Tongeren, waaronder zowel minder- als meerderjarigen. Deze jongeren zijn de primaire doelgroep van onze instelling, gezien FGC Tongeren als gesloten federaal centrum de implementatie is van het artikel 606 Sv. Op 21 januari is de overplaatsing van een achtste UHG voorzien. In een eerste verzoek diende de gevangenissen na te gaan of er nog gedetineerden in hun instelling verbleven die volgens de wettelijke bepalingen in het FGC Tongeren zouden moeten verblijven.

Het ministerieel besluit van 12 november 2009 bepaalt dat de instelling tot 31 maart 2010 maximaal onderdak biedt aan zeventien jongeren, beide groepen samengeteld. Na de huidige oefening in alle penitentiaire inrichtingen zullen we een duidelijker zicht verkrijgen op de actuele bezettingsgraad.

2. De afmetingen van de cellen zijn 7 m² (2,50 x 2,80). Internationale verdragen zoals het Internationaal Verdrag Rechten van het Kind bepalen dat individuele levensruimtes voor jongeren die zijn opgesloten voldoende ruim, goed verlicht en geventileerd moeten zijn. Om aan deze laatste twee verzuchtingen tegemoet te komen is een projectfiche opgemaakt ter vergroting van de vensteropening, en ter vervanging van de beglazing en het traliewerk, net om een betere verlichting en ventilatie te bekomen. Ook deze projectfiche werd recent met prioriteit 1 weerhouden door de DOGV en overgemaakt aan de Regie der Gebouwen.

3. In eerste instantie is de Vlaamse gemeenschap bevoegd voor het ontspanningsaanbod binnen de instelling. Zowel het agentschap jongerenwelzijn (voor de jongeren waar de Jeugdbeschermingswet van toepassing is), als het strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden (UHG minder- en meerderjarigen) zijn gezien de doelgroepen van toepassing. De Federale partner tracht de bestaande infrastructuur maximaal ter beschikking te stellen aan de Vlaamse Gemeenschap. FGC Tongeren is echter nog een instelling onder constructie. Momenteel zijn de mogelijkheden tot ontspanning eerder beperkt. Jongeren bezitten de mogelijkheid om deel te nemen aan vier wandelmomenten van één uur per dag. Indien er jongeren verblijven onder beide statuten (UHG en 'Everberg-jongeren') dan heeft het principe van scheiding voorrang, waardoor elke subgroep gebruik kan maken van twee uren, telkens één in de voor- en één in de namiddag. Dit wordt verder aangevuld met een dagelijks bezoekmoment, individuele sportbeoefening en individueel onderricht (laatste twee georganiseerd door VG). De UHG-jongeren krijgen tevens de mogelijkheid te participeren aan penitentiaire arbeid. Een ruimere ontplooiing van het ontspanningsaanbod is voorzien, en afhankelijk van verscheidene factoren:

- uit te voeren werken onder auspiciën van de Regie der Gebouwen; in de loop van 2009 zijn er op verschillende tijdstippen projectfiches ingediend (laatste fiches november 2009), na overleg met de DOGV, die werden aanvaard met hoge prioriteit. Voor bepaalde werken is de nodige procedure doorlopen, zodat ze voorzien zijn in de loop van 2010,zoals bijvoorbeeld een sportvloer als ondergrond voor de gemeenschappelijke wandeling;

- bepaalde vertrekken in de instelling dienen enkel nog kleinere aanpassingen te ondergaan, opdat ze in gebruik kunnen worden genomen. Bijvoorbeeld aan de fitnessruimte dienen elektriciteitswerken + werken aan de toegangsdeur te gebeuren door aannemers, waardoor de ingebruikname nog enkele weken op zich laat wachten. Zowel het grotere sportmateriaal (bijvoorbeeld fitnesstoestellen) als kleinere artikelen (bijvoorbeeld ballen) zijn reeds aanwezig;

- binnen het lokale budgetvoorstel 2010 heeft FGC Tongeren middelen vrijgemaakt om bijkomend sportmateriaal aan te schaffen. Dit werd in januari voorgelegd ter validatie.

Daarenboven werd het initiatief genomen om mogelijke derde partners te betrekken op de interne werking van het FGC Tongeren.

Er is tussen met de directie een onderhoud geweest met mevrouw Willems, directeur Gallo-Romeins museum, om na te gaan of het museum een aanbod kan voorzien voor de populatie te Tongeren (bijvoorbeeld workshop in de instelling, bezoek aan het museum buiten kantooruren, …). Aangezien het hier een eerste ontmoeting betreft, zitten de geopperde ideeën in een embryonale brainstormfase, die nog dienen getoetst te worden op hun budgettaire, juridische of praktische haalbaarheid. Voor de komende weken zijn verdere afspraken gepland met andere mogelijke partners zoals Cultureel Centrum De Velinx Tongeren en Kunstenacademie te Tongeren.

4. De bouw van de instelling te Achêne en Saint-Hubert maakt deel uit van een globaal akkoord dat door mijn voorganger en door de bevoegde ministers van de drie Gemeenschappen werd ondertekend.

De voornaamste reden waarom de volledige capacitiet van de jeugdinstelling van Tongeren nog niet benut wordt is omdat men besloten heeft om in een eerste fase enkel jongeren onder de 18 jaar die uit handen werden gegeven door een Vlaamse jeugdrechter en die vervolgens door een onderzoeksrechter onder aanhoudingsmandaat werden geplaatst of veroordeeld tot een gevangenisstraf, alhier te plaatsen. Het betreft de eerste fase van de toepassing van het nieuwe artikel 606 van het Wetboek van Strafvordering waarbij voorzien wordt dat deze categorie jongeren zijn voorhechtenis of straf in een gesloten federale instelling ondergaat.

Vanaf 31 maart 2010 zal deze periode geëvalueerd worden en zal overwogen worden om ook jongeren boven de achttien jaar op te vangen die door de jeugdrechter uit handen werden gegeven omwille van feiten die ze gepleegd hebben toen ze minderjarig waren en die, voor dezelfde feiten, aangehouden of veroordeeld werden. Dit overeenkomstig het nieuwe artikel 606 van het Wetboek van Strafvordering.

Wat Saint-Hubert betreft kan ik u bevestigen dat deze instelling overeenkomstig bovenvermeld artikel 606 vanaf 1 maart 2010 13 jongeren zal opvangen die uit handen werden gegeven, aangehouden zijn of veroordeeld werden door een Franstalige of Duitstalige jeugdrechter,. Daarenboven zal de instelling te Saint-Hubert vanaf 1 april de Franstalige en Duitstalige jongeren opvangen die momenteel in Everberg verblijven op basis van de wet van 1 maart 2002.

Op termijn zullen er in de instelling te Achênes en de instelling te Saint-Hubert Franstalige en Duitstalige minderjarigen geplaatst worden, respectievelijk op basis van de wet van 1 maart 2002 en artikel 606 van het Wetboek van Strafvordering.

Tot slot wil ik benadrukken dat het bestaan van instellingen zoals Saint-Hubert en Achêne - voorzien in de voorvermelde overeenkomst – gerechtvaardigd kan worden omdat deze instellingen bestemd zijn voor verschillende doelgroepen.