SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2015-2016 Zitting 2015-2016
________________
20 avril 2016 20 april 2016
________________
Question écrite n° 6-904 Schriftelijke vraag nr. 6-904

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au vice-premier ministre et ministre de la Sécurité et de l'Intérieur, chargé de la Régie des bâtiments

aan de vice-eersteminister en minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken, belast met de Regie der gebouwen
________________
Radicalisation et promotion du terrorisme - Lutte - Prêcheurs de haine sur internet et sur les réseaux sociaux - Approche - Collaboration entre le pouvoir fédéral, les Communautés et les Régions Radicalisering en het promoten van terrorisme - Strijd - Haatpredikers op Internet en sociale media - Aanpak - Samenwerking tussen de federale overheid en de Gemeenschappen en Gewesten 
________________
intégrisme religieux
extrémisme
propagande politique
Internet
communauté virtuelle
Europol
échange d'information
discrimination religieuse
terrorisme
médias sociaux
radicalisation
religieus conservatisme
extremisme
politieke propaganda
internet
virtuele gemeenschap
Europol
uitwisseling van informatie
discriminatie op grond van godsdienst
terrorisme
sociale media
radicalisering
________ ________
20/4/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 19/5/2016)
6/6/2016Antwoord
20/4/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 19/5/2016)
6/6/2016Antwoord
________ ________
Question n° 6-904 du 20 avril 2016 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-904 d.d. 20 april 2016 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

La lutte contre la radicalisation doit être menée par les autorités fédérales, les Régions, les Communautés et les pouvoirs locaux. Il s'agit d'une matière transversale par excellence, pour laquelle tous les pouvoirs institutionnels doivent assumer une part de responsabilité.

Les différents gouvernements de notre pays ont élaboré des plans de lutte contre la radicalisation sur internet. Les plans d'action des Communautés comprennent entre autres des mesures de contre-propagande, vraisemblablement en application de leurs compétences dans les matières culturelles visées à l'article 4, 7°, 8° et 14°, de la loi spéciale de réformes institutionnelles du 8 août 1980. Les mesures purement répressives, comme la mise hors ligne des sites où l'on prêche la haine, sont du ressort de l'échelon fédéral. Le 19 novembre 2015, lors de la communication du gouvernement fédéral, le premier ministre a annoncé un projet de loi permettant de fermer de tels sites.

Dans ce cadre, il convient sans doute de ne pas perdre de vue la perspective internationale.

Le 26 novembre 2015, le Parlement et le Conseil européens se sont mis d'accord sur l'extension du mandat d'Europol à la lutte contre le terrorisme. Selon le communiqué de presse du Parlement européen, la règlementation projetée fixerait des règles précises pour des unités déjà existantes comme l'Internet Referral Unit et le nouvel European Counter Terrorism Centre qui a été lancé le 1er janvier 2016. L'Internet Referral Unit d'Europol est chargée de retirer promptement du web les sites faisant l'apologie d'actes terroristes ou incitant des citoyens européens à s'affilier à des organisations terroristes.

Dans certains cas, afin de gagner du temps, Europol pourrait échanger directement des informations avec des instances privées, comme des entreprises et des organisations non gouvernementales. En vue de contrer la diffusion de propagande terroriste, Europol pourrait ainsi contacter directement Facebook et demander la suppression de pages web de l'État islamique (EI) ou demander des détails sur les pages gérées par leur utilisateur.

Le 3 décembre 2015, le commissaire européen chargé de la Migration, des Affaires intérieures et de la Citoyenneté, Dimitris Avramopoulos, a organisé un forum de l'UE sur internet («Réunir les gouvernements, Europol et les entreprises du secteur de l'internet pour lutter contre les contenus à caractère terroriste et les discours de haine en ligne»). Ce forum a réuni les ministres de l’Intérieur de l'UE, des représentants de haut niveau de grandes entreprises du secteur de l'internet, des représentants d'Europol, le coordinateur de l'UE pour la lutte contre le terrorisme et des représentants du Parlement européen. L’objectif est de parvenir à une approche commune - volontaire -, fondée sur un partenariat public-privé, pour détecter les contenus préjudiciables en ligne et les combattre.

Dans le contexte belge, on pourrait étudier la création d'un point de contact civil, comme celui mis sur pied par Child Focus en matière de pornographie enfantine. (http://www.childfocus.be/fr/point-de-contact-civil)

Ce point de contact de Child Focus permet des signalements anonymes. Ses collaborateurs sont liés par le secret professionnel. Actuellement, tous les signalements sont transmis à la police fédérale, sans que Child Focus ne les ouvre. Dans le cas où l'enquête policière établit qu'il s'agit effectivement d'images d'abus sexuels commis sur des enfants, on examine la provenance de ces images. Si le site est hébergé en Belgique, la police poursuit l'enquête sur ces abus et on prie le fournisseur belge d'accès de mettre hors ligne les images en question. Si le site est étranger, les images sont envoyées aux services de police du pays concerné.

De manière comparable, le nouveau point de contact en matière de radicalisme pourrait examiner le signalement anonyme et, le cas échéant, le transmettre à la police fédérale. Dans l'hypothèse d'un hébergeur étranger, on ferait suivre l'information à Europol.

Mais la lutte contre les discours haineux sur les réseaux sociaux et sur internet ne doit pas être menée à sens unique. Il faut aussi s'en prendre fermement aux prêcheurs de haine qui condamnent systématiquement tous les musulmans et pointent une religion bien déterminée comme la source de la terreur et du radicalisme. On ne l'observe guère, alors que l'islamophobie semble plus populaire que jamais.

1) Que fera le ministre, en liaison avec les entités fédérées, afin de combattre et de sanctionner sévèrement la haine et l'intolérance sur internet et les réseaux sociaux?

2) A-t-il déjà pris l'initiative de réunir les Communautés et les Régions en vue de mettre au point un plan d'action commun de lutte contre les prêcheurs de haine sur internet et les réseaux sociaux?

3) Que fera-t-il pour réprimer toute forme de d'incitation à la haine, quels qu'en soient l'objet et la forme?

4) Quelles initiatives internationales prendra-t-il, outre le lancement d'un message antiterroriste et la lutte contre la promotion de certaines formes de terrorisme, pour s'attaquer à la haine contre l'islam partout dans le monde?

5) Depuis sa prise de fonctions, quelles mesures a-t-il déjà prises dans la lutte contre toute forme d'incitation à la haine?

 

De strijd tegen radicalisering is een strijd die dient gevoerd te worden door de federale overheid, de Gewesten en Gemeenschappen en de lokale overheden. Het is bij uitstek een transversale aangelegenheid, waarvoor alle institutionele overheden een deel van de verantwoordelijkheid moeten nemen.

De verschillende regeringen van ons land hebben plannen om radicalisering op het Internet tegen te gaan. De actieplannen van de Gemeenschappen bevatten onder meer maatregelen inzake het lanceren van een verhaal in tegengestelde richting, wellicht met toepassing van de bevoegdheden inzake culturele aangelegenheden bedoeld in artikel 4, 7°, 8° en 14°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen. Louter repressieve maatregelen zoals het verwijderen van websites waarop haat wordt gezaaid, vallen onder de bevoegdheid van het federale niveau. Tijdens de mededeling van de federale regering op 19 november 2015 kondigde de eerste minister aan dat er een wet zou worden voorgesteld waardoor dergelijke sites kunnen worden afgesloten.

Het is misschien aangewezen om voor deze problematiek het internationaal perspectief niet uit het oog te verliezen.

Op 26 november 2015 geraakten het Europees Parlement en de Europese Raad het eens over een uitbreiding van het mandaat van Europol om terrorisme tegen te gaan. Luidens het persbericht van het Europees Parlement zou de ontwerpregelgeving duidelijke regels bevatten voor bestaande eenheden zoals de Internet Referral Unit en het nieuwe European Counter Terrorism Centre dat op 1 januari 2016 van start gaat. De Internet Referral Unit van Europol staat in voor de vlotte verwijdering van websites waarop terroristische daden worden verheerlijkt of waarop EU-burgers worden aangemoedigd om zich bij terroristische organisaties aan te sluiten.

Europol zou in sommige gevallen rechtstreeks informatie kunnen uitwisselen met private instanties zoals bedrijven en niet gouvernementele organisaties om sneller te kunnen werken. Zo zal het bijvoorbeeld rechtstreeks Facebook kunnen contacteren om te vragen webpagina's van Islamitische Staat (IS) te verwijderen of details te vragen over pagina's die door dezelfde gebruiker worden onderhouden om zo de verspreiding van terroristische propaganda tegen te gaan.

Op 3 december 2015 organiseerde Europees commissaris voor Migratie, Binnenlandse Zaken en Burgerschap, Dimitris Avramopoulos, een EU Internet Forum ("Bringing together governments, Europol and technology companies to counter terrorist content and hate speech online"). Op dit forum kwamen de Europese ministers van Binnenlandse Zaken samen met high-level vertegenwoordigers van grote internetbedrijven, Europol, de Europese anti-terrorismecoördinator en het Europees Parlement. Bedoeling is om tot een gezamenlijke - vrijwillige - aanpak te komen, gebaseerd op een publiek-private samenwerking, om schadelijke online gegevens te detecteren en er tegen op te treden.

In de Belgische context zou men de oprichting van een burgerlijk meldpunt voor radicalisme kunnen onderzoeken zoals dat voor kinderporno bij Child Focus (http://www.childfocus.be/nl/burgerlijk-meldpunt).

Via het meldpunt van Child Focus kunnen de melders anoniem blijven. De medewerkers zijn gebonden door het beroepsgeheim. Momenteel worden alle meldingen nog doorgestuurd naar de federale politie, zonder dat Child Focus deze opent. Indien na onderzoek door de politie blijkt dat de gemelde beelden wel degelijk beelden van seksueel misbruik van kinderen zijn, wordt nagegaan van waar de beelden afkomstig zijn. Als de site in België wordt gehost, dan doet de politie verder onderzoek naar het misbruik zelf. Tegelijk wordt ook aan de Belgische hosting providers gevraagd om de beelden offline te halen. Indien de betrokken site uit het buitenland komt, worden de beelden doorgestuurd naar de politiediensten van het land in kwestie.

Het nieuwe meldpunt voor radicalisme zou op een vergelijkbare manier de anonieme melding kunnen onderzoeken en indien nodig aan de federale politie doorsturen. Indien de site in het buitenland wordt gehost, wordt de info doorgestuurd naar de diensten van Europol voor verder gevolg.

Maar de strijd tegen haatpredikers op sociale media en Internet moet niet enkel in één richting gezocht worden. Ook de haatpredikers die stelselmatig alle moslims veroordelen en die zich richten tegen één specifieke godsdienst als oorzaak voor terreur en radicalisme, moeten stevig aangepakt worden. Daar is vaak niets van te merken, integendeel de haat tegen moslims lijkt populairder dan ooit.

1) Wat zal de minister doen om, in samenwerking met de deelgebieden, haat en onverdraagzaamheid op het Internet en in de sociale media aan te pakken en hard te bestraffen ?

2) Heeft hij al een initiatief genomen om samen met de Gemeenschappen en de Gewesten aan tafel te zitten en een gemeenschappelijk actieplan op te stellen tegen de haatpredikers op het Internet en de sociale media ?

3) Wat zal hij doen om elke vorm van haatpreken aan te pakken, in alle richtingen en in alle vormen ?

4) Welke initiatieven zal hij nemen om, naast het lanceren van een verhaal tegen terrorisme en het aanpakken van het promoten van vormen van terrorisme, ook de haat tegen de islam wereldwijd aan te pakken en er internationale initiatieven voor te nemen?

5) Welke maatregelen heeft hij sinds zijn aantreden al genomen in de strijd tegen elke vorm van haatprediken?

 
Réponse reçue le 6 juin 2016 : Antwoord ontvangen op 6 juni 2016 :

L’honorable membre trouvera ci-après la réponse à ses questions :

1) L’Organe de coordination pour l'analyse de la menace (OCAM) informe le bourgmestre concerné ainsi que le chef de corps de la police locale en ce qui concerne les combattants partis pour la Syrie qui sont inscrits dans leur commune et ce, conformément à la procédure prévue dans la circulaire du 21 août 2015 relative à l’échange d’informations et au suivi des « Foreign Terrorist Fighters » (FTF – lesdits « combattants partis en Syrie ») de Belgique.

Sur la base de ces informations, l’administration communale concernée entame la vérification de la résidence principale de ce citoyen et l’éventuelle procédure de radiation d’office (rapport motivé de la police de quartier, suivi d’une décision du collège des échevins) lorsque ce citoyen ne se trouve plus à sa résidence principale actuelle et que sa nouvelle résidence principale en Belgique ne peut plus être constatée. Il s’agit de la procédure générale en matière de constatation et de contrôle de la résidence principale qui a été définie aux articles 7 à 10 de l’arrêté royal du 16 juillet 1992 relatif aux registres de la population et au registre des étrangers.

Si les combattants partis pour la Syrie sont de nationalité étrangère, l’information est également transmise à l’Office des étrangers afin d’examiner leur droit de retour et de séjour.

2) Il ressort de la réponse à la question 1) que mon département n’est pas directement concerné par la vérification de la résidence principale ainsi que la radiation d’office de ces combattants partis pour la Syrie étant donné que la tenue à jour permanente des registres de la population est une mission légale de toute administration communale. D’un point de vue réglementaire, les communes n’ont pas l’obligation d’informer le département de l’inscription dans ou de la radiation de leurs registres de la population des combattants partis pour la Syrie.

À titre d’information, je peux signaler à l’honorable membre que dans le cadre d’une autre question parlementaire, mes services ont également, sur la base d’informations en la matière fournies par l’OCAM et en collaboration avec les administrations communales concernées, réalisé une enquête portant sur les 113 combattants pour la Syrie qui étaient de retour en Belgique. Une première interrogation du Registre national en 2016 a déjà montré que 21 des 113 combattants revenus de Syrie ont été radiés d’office des registres de la population de leurs communes.

Pour les 60 combattants revenant de Syrie, qui avaient la nationalité belge et étaient encore inscrits dans les registres de la population, il a été demandé aux communes concernées d’effectuer un contrôle de domicile. À la date du 23 mai 2016, cela a donné le résultat suivant :

le contrôle de domicile était positif pour 33 personnes (dont 1 était déjà sous surveillance électronique) ;

9 personnes sont incarcérées dans une prison ;

3 personnes ont déménagé vers une autre résidence principale en Belgique (pour l’une d’entre elle, le changement d’adresse fait encore l’objet d’une enquête) ;

15 personnes pour lesquelles le contrôle de domicile est encore en cours.

Des 37 personnes de nationalité étrangère, 28 sont inscrites dans les registres d’une commune belge, 6 ont été radiées d’office, 1 a été radiée pour l’étranger et 2 sont décédées.

En ce qui concerne les 28 citoyens non belges qui sont encore inscrits dans les registres de la population d’une commune belge, il a été demandé à l’Office des étrangers de vérifier s’ils avaient encore un droit au retour vu leur séjour et leurs activités à l’étranger et si nécessaire, de les faire radier d’office des registres en raison de la perte du droit au séjour en Belgique.

À la date du 23 mai 2016, 24 de ces 28 personnes sont encore inscrites dans une commune belge, 2 ont déménagé dans une autre commune et 3 ont été radiées d’office.

Cette enquête montre que la majorité des intéressés est déjà revenue avant que la radiation d’office ait pu être réalisée conformément à la réglementation existante qui est prescrite par l’article 8 de l’arrêté royal précité du 16 juillet 1992.

3) En cas d’éventuel retour, les combattants partis pour la Syrie qui ont été radiés d’office des registres de la population suivent la réglementation normale en matière d’inscription dans les registres de la population, telle que définie dans l’arrêté précité du 16 juillet 1992.

Il y a en outre lieu d’attirer l’attention sur le fait que des citoyens de nationalité belge peuvent toujours revenir en Belgique et demander leur inscription dans les registres d’une commune belge s’ils y établissent leur résidence principale.

Si les intéressés sont de nationalité étrangère, l’Office des étrangers doit toujours examiner le droit au retour et au séjour.

4) Il est important que ces citoyens aient une résidence principale connue s’ils résident effectivement en Belgique afin qu’ils puissent être suivis par les autorités administratives, policières et judiciaires ainsi que dans le cadre de leur projet de déradicalisation.

Par ailleurs, depuis le début de cette année, après un avis motivé de l’OCAM, il m’est légalement possible d’éviter que certains citoyens radicalisés ne passent les frontières et ce, grâce au retrait provisoire de leur carte d’identité, ce qui a également pour conséquence le retrait automatique ou la non-délivrance de leur passeport.

Het geachte lid vindt hieronder het antwoord op zijn vragen :

1) Het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse (OCAD) informeert de betrokken burgemeester en de korpschef van de lokale politie inzake de uitgeweken Syriëstrijders, die in hun gemeente staan ingeschreven overeenkomstig de procedure voorzien in de omzendbrief van 21 augustus 2015 betreffende de informatie uitwisseling rond en de opvolging van de « Foreign Terrorist Fighters » (FTF-de zogenaamde « Syriëstrijders ») uit België.

Het betrokken gemeentebestuur start op basis van deze informatie met een verificatie naar de hoofdverblijfplaats van deze burger en met de eventuele procedure tot ambtshalve afvoering (gemotiveerd verslag van de wijkpolitie, gevolgd door een beslissing van het schepencollege) wanneer deze burger zich niet meer zou bevinden op zijn huidige hoofdverblijfplaats en zijn nieuwe hoofdverblijfplaats in België niet meer kan worden vastgesteld. Dit is de algemene procedure inzake de vaststelling en controle van het hoofdverblijf die is bepaald in de artikelen 7 tot 10 van het koninklijk besluit van 16 juli 1992 betreffende de bevolkingsregisters en het vreemdelingenregister.

Indien de uitgeweken Syriëstrijder een vreemde nationaliteit bezit, dan wordt de informatie eveneens overgemaakt aan de Dienst Vreemdelingenzaken om hun recht op terugkeer en verblijf te onderzoeken.

2) Uit het antwoord op vraag 1) volgt dat mijn departement niet rechtstreeks betrokken is bij de verificatie van de hoofdverblijfplaats en ambtshalve afvoering van deze Syriëstrijders, omdat het permanent bijhouden van de gemeentelijke bevolkingsregisters een wettelijke opdracht is van ieder gemeentebestuur. De gemeenten zijn reglementair niet verplicht het departement te informeren van de inschrijving of schrapping van Syriëstrijders in hun bevolkingsregisters.

Ter informatie, kan ik het geachte lid wel meedelen dat mijn diensten recent naar aanleiding van een andere parlementaire vraag – op basis van gegevens ter zake verstrekt door het OCAD en met medewerking van de betrokken gemeentebesturen – een onderzoek hebben gedaan naar de 113 teruggekeerde Syriëstrijders in België. Bij een eerste opvraging in het Rijksregister 2016 bleken reeds 21 van de 113 teruggekeerde Syriëstrijders uit de bevolkingsregisters van hun gemeenten te zijn afgevoerd.

Voor de 60 teruggekeerde Syriëstrijders met de Belgische nationaliteit, die nog ingeschreven stonden in de bevolkingsregisters, werd er aan de betrokken gemeenten gevraagd om een woonstcontrole te verrichten. Op datum van 23 mei 2016 heeft dit het volgende resultaat opgeleverd :

– 33 personen met positieve woonstcontrole (waarvan 1 onder elektronisch toezicht aldaar) ;

– 9 personen die zijn opgesloten in een gevangenis ;

– 3 personen die zijn verhuisd naar een andere hoofdverblijfplaats in België (waarvan voor 1 de adreswijziging nog in onderzoek is) ;

– 15 personen voor wie de woonstcontrole nog bezig is.

Voor de 37 personen met vreemde nationaliteit zijn er 28 ingeschreven in de registers van een Belgische gemeente,6 personen werden er van ambtswege afgevoerd, 1 werd afgevoerd naar het buitenland en 2 zijn overleden.

Voor de 28 niet-Belgische burgers ,die nog zijn ingeschreven in de bevolkingsregisters van een Belgische gemeente, is aan de Dienst Vreemdelingenzaken gevraagd na te gaan of zij nog recht op terugkeer hadden gelet op hun verblijf en activiteiten in het buitenland en zo nodig van ambtswege te laten schrappen uit de registers wegens verlies van recht op verblijf in België.

Van deze 28 personen zijn op datum van 23 mei 2016 nog 24 personen ingeschreven in een Belgische gemeente,2 zijn verhuisd naar een andere gemeente en 3 zijn van ambtswege geschrapt.

Uit dit onderzoek blijkt dat het merendeel van de betrokkenen reeds is teruggekeerd voordat de afvoering van ambtswege kon worden gerealiseerd conform met de bestaande reglementering die is voorgeschreven door artikel 8 van het voormelde koninklijk besluit van 16 juli 1992.

3) Uitgeweken Syriëstrijders die van ambtswege werden afgevoerd uit de bevolkingsregisters, volgen bij een eventuele terugkeer de normale reglementering betreffende de inschrijving in de bevolkingsregisters ,zoals bepaald in het voornoemd koninklijk besluit van 16 juli 1992.

Hierbij dient erop te worden gewezen dat burgers met een Belgische nationaliteit steeds kunnen terugkeren naar België en hun inschrijving in de registers van een Belgische gemeente kunnen vragen als zij aldaar hun hoofverblijf vestigen.

Indien de betrokkenen een vreemde nationaliteit bezitten, moet de Dienst Vreemdelingenzaken vooraf steeds het recht op terugkeer en verblijf beoordelen.

4) Het is belangrijk dat deze burgers als zij daadwerkelijk wonen in het Rijk een gekend hoofdverblijf hebben in België, zodat deze burgers verder kunnen worden opgevolgd door de administratieve, politionele en gerechtelijke autoriteiten en in het kader van hun deradicaliseringsproject.

Bovendien kan ik wettelijk, na gemotiveerd advies van het OCAD, sinds begin dit jaar voorkomen dat sommige geradicaliseerde inwoners de grenzen oversteken door hun identiteitskaart tijdelijk in te trekken, wat eveneens automatisch de intrekking of niet-afgifte van hun paspoort tot gevolg heeft.