SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2015-2016 Zitting 2015-2016
________________
13 janvier 2016 13 januari 2016
________________
Question écrite n° 6-807 Schriftelijke vraag nr. 6-807

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au vice-premier ministre et ministre de l'Emploi, de l'Economie et des Consommateurs, chargé du Commerce extérieur

aan de vice-eersteminister en minister van Werk, Economie en Consumenten, belast met Buitenlandse Handel
________________
Statut de séjour - Caractère temporaire - Accès à l'emploi - Différences Verblijfstatuut - Tijdelijke aard - Toegang tot werk - Verschillen 
________________
assurance chômage
travailleur migrant
accès à l'emploi
droit de séjour
werkloosheidsverzekering
migrerende werknemer
toegang tot het arbeidsproces
verblijfsrecht
________ ________
13/1/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 11/2/2016)
3/10/2016Antwoord
13/1/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 11/2/2016)
3/10/2016Antwoord
________ ________
Aussi posée à : question écrite 6-808 Aussi posée à : question écrite 6-808
________ ________
Question n° 6-807 du 13 janvier 2016 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-807 d.d. 13 januari 2016 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Le travail et l'emploi sont des matières partagées entre les Régions et le pouvoir fédéral. Depuis la sixième réforme de l'État, les Régions sont en partie compétentes pour l'accompagnement et le contrôle du chômage. Toutefois, nombre de volets de la politique d'emploi demeurent du ressort du fédéral.

Pourtant, l'accès à l'emploi est devenu opaque. Plus personne ne s'y retrouve. Les statuts sont tellement nombreux qu'il est difficile de savoir quand une personne peut, ou ne peut pas, travailler. Cependant, les Régions souhaitent donner aux gens la possibilité de s'insérer dès que possible dans le monde du travail. C'est néanmoins le fédéral qui conserve la plupart des clés.

Je donne un aperçu partiel des différents types de documents, en majorité créés par les autorités fédérales. L'accès à l'emploi est souvent tributaire du statut de celui qui en cherche.

On trouve entre autres: Carte d'identité belge, Carte A avec les volets A1, A2, A3, A4 et A5, Carte B avec les volets B1, B2, B3, B4, B5, B6, B7 et B8; Carte C avec les volets C1, C2, C3; Carte D(D1); Carte E avec les volets E1, E2, E3, E4, E5, E6, E7 et E8; Carte F (F1 et F3); Carte F+ (F2); Carte S combinée à G1 et G2; Annexes 3 (H1); Annexes 8 (I1, I2, I4, I5), Annexe 8bis (I3); Annexe 9 (J3 et J1); Annexe 9bis (J2); Annexe 11 (O1); Annexe 11bis (O2); Annexe 12 (Modèle A) combinée à O3 et O4; Annexe 13 combinée à O5, O4 et OB; Annexe 13bis (O6); Annexe quater combinée à O7; Annexe quinquies combinée à O8; Annexe 14ter combinée à O9; Annexe 15; Annexe 15 (1) combinée à V1, VB, V4; Annexe 15 (2) combinée à K7, K9, KA, KB, KC, KD, KE, KF, KG, KH, KI, KJ, KK; Annexe 15 (3) combinée à V5, V6 et VC; Annexe 15(4) combinée à E8, E2, F3 et F1; Annexe 15 (5) combinée à V9; Annexe 15 (6) combinée à K3, V2, V8, C1 et VF; Annexe 15 (7) combinée à V8, K1, VD, VE, V1, K2,VA, V8, K3, V2, K8, V8, V8 et C1; Annexe 15bis combinée à K4; Annexe 15ter combinée à K5 et K6; Annexe 19 ter combinée à L6, L4 et L5; Annexe 20 combinée à M1, M4, M2 et M3; Annexe 21 combinée à N1, N3, N4 et N5; Annexe 25 combinée à P1, P5, P3, P2 et P6; Annexe 25quater combinée à P4, Annexe 26 combinée à Q1, Q3 et Q2; Annexe 26 quater combinée à Q4; Annexe 33 bis combinée à R2; Annexe 35 combinée à S2, S1, S3, S4, S5, S7, S9, SA et S6; AI («Attestations d'immatriculation») T1, T2, T3, T5, T6, T9, W2, T4, T8, TA, T7, TB, W3 et W4; Courrier du SPF Intérieur (décision de l'Office des étrangers) U1, U6, U2, U3, U5 et U7; Courrier du CGRA (reconnaissance du statut de réfugié) U4; Personnes dépourvues de titre de séjour porteuses de X1, X2, X9, X3, X4, X5, X8, XC, XD, XM, X6, X7, XL, XE, XF, XG, XH, XJ, XK, XA, XB, XN et XO; Radiation d'office combinée à Z1, Z2, Z4, Z5, Z3, Z6, ZR, ZS, X4, X5 et X6

La diversité de ces situations et de ces statuts complique l'accès au marché du travail. C'est un écheveau inextricable.

Le ministre peut-il, pour chaque situation ou statut lié(e) au droit de séjour, indiquer si l'intéressé peut participer au marché du travail et à quelles conditions. L'interdiction de travailler est-elle définitive ou temporaire et à quelles conditions? L'intéressé peut-il, par exemple, bénéficier de l'article 60 par l'entremise du CPAS? Quelle est la durée de l'autorisation ou au contraire de l'interdiction?

Le ministre peut-il, en concertation avec les Régions, clarifier la législation relative à l'accès au marché du travail?

Le ministre peut-il, pour chacune de ces catégories, préciser si les intéressés ont droit aux systèmes d'indemnisation du chômage ou à d'autres volets de la sécurité sociale?

 

Arbeid en tewerkstelling zijn een bevoegdheden voor de Gewesten en de federale overheid. Sinds de zesde Staatshervorming zijn de Gewesten ook mee bevoegd voor de begeleiding en controle op de werkloosheid. Nochtans zijn er nog heel wat aspecten van het tewerkstellingsbeleid die onder de bevoegdheid vallen van de federale overheid.

Wat betreft de toegang tot het werk is het echter een onmogelijke toestand geworden. Geen kat vindt hier haar jongen nog in terug. Er zijn zoveel statuten dat het eveneens bijzonder onduidelijk is te weten wanneer iemand mag werken en wanneer niet. Nochtans is het de bedoeling van de Gewesten om zo snel mogelijk mensen de kans te geven om mee te participeren aan het arbeidsproces. De sleutels daarvan liggen echter vaak bij de federale overheid.

Ik geef een gedeeltelijke opsomming van de verschillende types van documenten die er bestaan en die hoofdzakelijk door de federale diensten zijn gecreëerd. De arbeidstoegankelijkheid is vaak afhankelijk van het type van statuut waarbinnen de werkzoekende valt.

Zo heb je onder andere: Belgische Identiteit, Kaart A met onderdelen A1, A2, A3, A4 en A5; Kaart B met onderdelen B1, B2, B3, B4, B5, B6, B7 en B8; Kaart C met onderdelen C1, C2 en C3; Kaart D (D1); Kaart E met onderdelen E1, E2, E3, E4, E5, E7 en E8; Kaart F (F1 en F3), Kaart F+ (F2), Kaart S met G1 en G2; Annexen 3 (H1); Annexen 8 (I1, I2, I4, I5), Annex 8 bis (I3); Annex 9 (J3 en J1); Annex 9 bis (J2); Annex 11 (O1); Annex 11 bis (O2); Annex 12 (Model A) met O3 en O4; Annex 13 met O5, O4 en OB; Annex 13 bis (O6); Annex quater met O7; Annex quinquies met O8; Annex 14 ter met O9; Annex 15; Annex 15 (1) met V3, VB, V4; Annex 15 (2) met K7, K9, KA, KB, KC, KD, KE, KF, KG, KH, KI, KJ, KK; Annex 15 (3) met V5, V6 en VC; Annex 15(4) met E8, E2, F3 en F1; Annex 15 (5) met V9; Annex 15 (6) met K3, V2, V8, C1 en VF; Annex 15 (7) met V8, K1, VD, VE, V1, K2,VA, V8, K3, V2, K8, V8, V8 en C1; annex 15 bis met K4; Annex 15 ter met K5 en K6; Annex 19 ter met L6, L4 en L5; Annex 20 met M1, M4, M2 en M3; Annex 21 met N1, N3, N4 en N5; Annex 25 met P1, P5, P3, P2 en P6; Annex 25 quater met P4, Annex 26 met Q1, Q3 en Q2; Annex 26 quater met Q4; Annex 33 bis met R2; Annex 35 met S2, S1, S3, S4, S5, S7, S9, SA en S6; AI (Attestations d'immatriculation) T1, T2, T3, T5, T6, T9, W2, T4, T8, TA, T7, TB, W3 en W4; Courrier IBZ (beslissing Dienst Vreemdelingenzaken) U1, U6, U2, U3, U5 en U7; Courrier CGRA (erkenning statuut vluchteling) U4; Zonder verblijfsvergunning met X1, X2, X9, X3, X4, X5, X8, XC, XD, XM, X6, X7, XL, XE, XF, XG, XH, XJ, XK, XA, XB, XN en XO; Ambtshalve schrapping met Z1, Z2, Z4, Z5, Z3, Z6, ZR, ZS, X4, X5 en X6.

Al deze verschillende situaties en statuten hebben een gevolg voor de toegankelijkheid tot de arbeidsmarkt. Het is een ondoordringbaar kluwen.

Kan de minister voor elk van deze situaties of statuten in het kader van het verblijfsrecht bepalen of de betrokkene al dan niet toegang heeft tot de arbeidsmarkt en wat de voorwaarden zijn waaronder deze persoon valt. Is het al dan niet verbod op toegang tot de arbeidsmarkt definitief of tijdelijk en wat zijn de voorwaarden. Heeft men recht op bijvoorbeeld artikel 60 via het OCMW? Voor welke periode geldt de toegang of juist het verbod?

Kan de minister, in overleg met de Gewesten, een duidelijke wetgeving voorzien op de toegang tot de arbeidsmarkt?

Kan de minister voor al deze categorieën bepalen wanneer de betrokkenen toegang hebben tot de stelsels van werkloosheid of andere onderdelen van onze sociale zekerheid?

 
Réponse reçue le 3 octobre 2016 : Antwoord ontvangen op 3 oktober 2016 :

Je comprends la préoccupation de M. Anciaux au sujet de la complexité de l'application en pratique de la réglementation en matière de séjour et de travail pour les personnes de nationalité étrangère.

Cette complexité s'explique principalement par l'énorme diversité de situations dans lesquelles peuvent se trouver les personnes d'origine étrangère. Certaines sont venues ici pour travailler, d'autres sont venues dans le cadre d'un regroupement familial ou d'une demande d'asile, d'autres encore sont diplomates, d'autres viennent ici pour étudier ou comme jeunes au pair. D'autres enfin sont le partenaire ou l'enfant d'une personne étrangère se trouvant dans une des situations évoquées ci-dessus. Ce ne sont là que quelques exemples qui nous font arriver, au bout du compte, à une liste de documents de séjour telle que mentionnée dans la question. Dans le cadre de la régionalisation de la compétence de la migration économique (les permis de travail A et B), mes services ont, en collaboration avec les services de l'Intérieur, l'Office des étrangers et les Régions, établi un tableau de toutes les situations qui peuvent se présenter. On y retrouve pas moins de cent vingt-deux situations différentes. Pour chacune de ces situations, on a regardé quel est le niveau de pouvoir compétent pour la réglementation en matière d'accès au travail après la sixième réforme de l'État, quel est le titre de séjour attribué dans ces différentes situations et quel est l'accès éventuel au travail dans chacune de ces situations. Le contenu de ce tableau, un document de travail administratif sur lequel il y a eu un accord complet, a été validé par le Comité de concertation le 25 novembre 2015.

Cette complexité est intenable et impraticable tant pour l'étranger que pour les employeurs potentiels. C'est pourquoi, en concertation avec toutes les instances compétentes, tant au niveau fédéral qu'au niveau régional, nous avons profité de la transposition obligatoire de la directive européenne 2011/98/UE du 13 décembre 2011 établissant une procédure de demande unique en vue de la délivrance d’un permis unique autorisant les ressortissants de pays tiers à résider et à travailler sur le territoire d’un État membre pour réduire de façon radicale l'opacité qui règne actuellement. À l'avenir, dans quasi toutes les situations, on ne délivrera plus deux documents (un document de séjour et un permis de travail ou une autorisation d'occupation) mais un seul : un document de séjour qui mentionnera si le titulaire de la carte est autorisé ou non à travailler en Belgique et si oui, dans quelle mesure. Il est évident que ceci constituera une amélioration importante tant pour la personne d'origine étrangère que pour son employeur mais également pour les services d'inspection chargés de la surveillance.

Lors de cette opération de transposition de la directive, nous sommes allés aussi loin que possible. Ainsi, dans les situations où il n'y a actuellement que le seul document de séjour parce que pour l'aspect travail, il y a une dispense de l'obligation d'avoir un permis de travail, le document de séjour mentionnera désormais aussi le fait que l'on est autorisé à travailler, ce qui supprimera le manque de clarté actuel (personne n'atteste en effet qu'il ne faut pas de permis de travail mais que l'on peut malgré tout travailler).

La transposition de cette directive n'a pas été évidente dans le contexte institutionnel belge : la directive réclame une seule procédure de demande pour ce permis unique, alors que la compétence est partagée entre le niveau fédéral (entièrement compétent pour le séjour et compétence résiduaire en matière d'accès au travail pour les étrangers qui se trouvent dans une situation de séjour particulière, comme les candidats réfugiés, par exemple) et le niveau régional (compétent pour l'aspect travail de la véritable migration économique de personnes venant en Belgique pour y travailler). Lors du même comité de concertation de novembre 2015, la procédure élaborée conjointement par les administrations a été validée.

Nous sommes donc maintenant en phase de transposition de ces accords en lois, décrets et arrêtés concrets. Chaque niveau de pouvoir a soumis récemment ses projets de texte à son gouvernement (Conseil des ministres) et tous les textes ont été soumis ensemble au Conseil consultatif pour l'occupation des travailleurs étrangers. Ces projets de textes seront, après avis du Conseil d'État qui sera donné pendant l'été 2016, déposés dans les différents Parlements. J'espère que d'ici la fin de l'année 2016, toutes les lois seront votées et tous les arrêtés promulgués de sorte que le nouveau système simplifié puisse entrer en vigueur au début de 2017.

En ce qui concerne l'accès aux allocations de chômage, la règle générale qui s'applique tant aux ressortissants belges qu'aux étrangers est qu'il faut d'abord avoir travaillé un certain nombre de jours comme travailleur salarié. Le nombre de jours varie en fonction de l'âge de la personne qui prétend aux allocations de chômage. Il va de soi que les prestations de travail effectuées en tant que salarié en Belgique comptent. Les prestations de travail effectuées à l'étranger peuvent également compter à certaines conditions, pour autant que la dernière période de travail ait eu lieu en Belgique. Ceci vaut naturellement pour les prestations de travail dans un autre État membre de l'Union européenne (UE) mais cela peut être plus large. Ainsi, des accords bilatéraux s'appliquent-ils entre la Belgique et le Maroc, la Tunisie, l'Algérie et la Turquie, les prestations de travail dans tous les pays pouvant être prises en considération, à condition que ce travail, s'il avait été effectué en Belgique, ait été un travail salarié. Un certain nombre de modifications réglementaires vont intervenir ici aussi qui devront éviter des abus éventuels. Cette dernière période de travail obligatoire en Belgique sera définie plus clairement : actuellement un seul jour de travail peut être considéré comme « période » de travail, avec des risques d'abus. La modification actuellement soumise pour avis au Conseil d'État consiste à fixer pour cette période une durée d'au moins trois mois.

D'ici quelques mois, une fois que toutes ces modifications réglementaires seront entrées en vigueur, on ne sera plus confronté à la situation où, pour employer les termes du sénateur Anciaux, même un chat n'y retrouverait plus ses jeunes.

Ik begrijp de bezorgdheid van de Heer Anciaux aangaande de complexiteit van de toepassing in de praktijk van de regelgeving inzake verblijf en werk voor personen van vreemde nationaliteit.

De hoofdverklaring voor deze complexiteit is de enorme diversiteit van situaties waarin de personen van vreemde afkomst zich kunnen bevinden. Sommigen kwamen naar hier om te werken, anderen kwamen hier in het kader van een gezinshereniging of in het kader van een asielaanvraag, nog anderen zijn diplomaat, anderen komen hier studeren of zijn naar hier gekomen als au-pair. Nog anderen zijn dan weer partner of kind van een vreemdeling die zich in één van de vorige situaties bevindt. Dit zijn maar enkele voorbeelden, waardoor we uiteindelijk tot een lijst komen van bestaande verblijfsdocumenten zoals aangehaald in de vraag. In het kader van de regionalisering van de bevoegdheid inzake economische migratie (de arbeidskaarten A en B) hebben mijn diensten, in samenwerking met de diensten van binnenlandse zaken, de dienst voor vreemdelingenzaken en de Gewesten een tabel opgemaakt van alle mogelijke situaties die zich voordoen. Het gaat om niet minder dan honderd tweeëntwintig verschillende situaties. Voor elk van die situaties werd dan nagegaan welk beleidsniveau bevoegd is voor de regelgeving inzake toegang tot arbeid na de zesde Staatshervorming, welke verblijfstitel in die verschillende situaties wordt toegekend, en welke de eventuele toegang tot arbeid is voor elke situatie. De inhoud van deze tabel, een administratief werkdocument waarover een volledig akkoord werd bereikt, werd gevalideerd door het Overlegcomité op 25 november 2015.

Deze complexiteit is zowel voor de vreemdeling als voor potentiële werkgevers onwerkbaar en onhoudbaar. Vandaar dat we, in overleg met alle betrokken instanties, zowel op federaal niveau als op het niveau van de Gewesten, van de verplichte omzetting van de Europese richtlijn 2011/98/EU van 13 december 2011 betreffende één enkele aanvraagprocedure voor een gecombineerde vergunning voor onderdanen van derde landen om te verblijven en te werken op het grondgebied van een lidstaat gebruik hebben gemaakt om de huidige ondoorzichtigheid drastisch te herleiden. In de toekomst zullen in quasi alle situaties niet langer twee documenten worden afgeleverd (een verblijfsdocument en een arbeidskaart of arbeidsvergunning), maar slechts één document : een verblijfsdocument dat zal vermelden of, en zo ja, in welke mate, de houder van die kaart mag werken in België. Het mag duidelijk zijn dat dit voor iedereen, zowel de persoon van vreemde afkomst zelf, als zijn werkgever, maar ook de inspectiediensten die toezicht moeten houden, een belangrijke verbetering zal zijn.

Bij die omzetting van de richtlijn zijn we zo ver mogelijk gegaan. Zo zal bijvoorbeeld in de situaties waar er momenteel enkel een verblijfsdocument is, omdat er voor het aspect arbeid een vrijstelling van de verplichting een arbeidskaart te hebben, op het verblijfsdocument eveneens vermeld worden dat er mag gewerkt worden, waardoor de actuele onduidelijkheid (niemand attesteert immers dat er geen arbeidskaart moet zijn en dat er toch gewerkt mag worden) verdwijnt.

De omzetting van deze richtlijn was in de Belgische institutionele context niet evident : de richtlijn vereist één enkele aanvraagprocedure voor die gecombineerde kaart, terwijl de bevoegdheid verdeeld is over het federale niveau (volledig bevoegd voor verblijf, en restbevoegdheid inzake toegang tot werk voor vreemdelingen die zich in een specifieke verblijfssituatie bevinden, zoals bijvoorbeeld de kandidaat-vluchtelingen) en het gewestelijk niveau (bevoegd voor het aspect arbeid van de echte economische migratie van personen die naar België komen om hier te werken). In hetzelfde Overlegcomité van november 2015 werd de gezamenlijk door de administraties uitgewerkte procedure gevalideerd.

We zitten nu dus in de fase van omzetting van deze akkoorden in concrete wetten, decreten en besluiten. Elk bevoegdheidsniveau heeft zijn ontwerpteksten recent voorgelegd aan hun regering (Ministerraad) en alle teksten werden gezamenlijk voor advies voorgelegd aan de adviesraad buitenlandse arbeidskrachten. Deze ontwerpteksten zullen na het advies van de Raad van State, dat tijdens de zomer 2016 zal gegeven worden, kunnen ingediend worden in de verschillende Parlementen. Ik hoop dat tegen het eind 2016 alle wetten gestemd en alle besluiten uitgevaardigd zijn, zodat dit nieuwe vereenvoudigde systeem in werking kan treden vanaf de start van 2017.

Wat de toegang tot de werkloosheidsuitkeringen betreft geldt als algemene regel, zowel voor Belgische onderdanen als voor vreemdelingen, dat men eerst een aantal dagen moet gewerkt hebben als loontrekkende. Dat aantal dagen varieert in functie van de leeftijd van de persoon die werkloosheidsuitkeringen aanvraagt. Arbeidsprestaties als loontrekkende in België tellen natuurlijk mee. Maar ook arbeidsprestaties in het buitenland kunnen onder bepaalde voorwaarden meetellen, op voorwaarde dat de laatste periode van arbeid in België doorging. Dit geldt natuurlijk voor arbeidsprestaties in een andere Lidstaat van de Europese Unie (EU), maar kan ruimer zijn. Zo gelden bijvoorbeeld bilaterale akkoorden tussen België en Marokko, Tunesië, Algerije en Turkije waarbij arbeidsprestaties in alle landen mee in rekening kunnen gebracht worden, op voorwaarde dat die arbeid, indien hij in België zou zijn verricht, loontrekkende arbeid zou geweest zijn. Ook op dit vlak zijn een aantal reglementaire wijzigingen op komst, die eventuele misbruiken moeten vermijden. Zo zal die verplichte laatste periode van arbeid in België duidelijker gedefinieerd worden : nu kan één enkele dag arbeid reeds als een « periode » van arbeid beschouwd worden, met risico’s op misbruik. De wijziging die momenteel eveneens voor advies bij de Raad van State ligt bestaat er in deze periode vast te leggen op minstens drie maanden.

Over een paar maanden, eenmaal al deze reglementaire wijzigingen van kracht geworden zijn, zal het dus niet langer zo zijn, om de woorden van Senator Anciaux te gebruiken, dat een kat er haar jongen niet meer in terugvindt.