SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2017-2018 Zitting 2017-2018
________________
15 mars 2018 15 maart 2018
________________
Question écrite n° 6-1798 Schriftelijke vraag nr. 6-1798

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

à la ministre des Affaires sociales et de la Santé publique

aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
________________
Région bilingue de Bruxelles-Capitale - Soins de santé de première ligne - Accessibilité - Population néerlandophone - Médecins et généralistes - Services d'urgence - Bilinguisme Tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad - Eerstelijnsgezondheidszorg - Toegankelijkheid - Tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad - Eerstelijnsgezondheidszorg - Toegankelijkheid - Nederlandstalige bevolking - Artsen en huisartsen - Spoeddiensten - Tweetaligheid 
________________
Région de Bruxelles-Capitale
soins de santé
emploi des langues
bilinguisme
établissement hospitalier
médecine d'urgence
premiers secours
droits du malade
Hoofdstedelijk Gewest Brussels
gezondheidsverzorging
taalgebruik
tweetaligheid
ziekenhuis
geneeskundige noodhulp
eerste hulp
rechten van de zieke
________ ________
15/3/2018Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 19/4/2018)
28/5/2018Antwoord
15/3/2018Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 19/4/2018)
28/5/2018Antwoord
________ ________
Question n° 6-1798 du 15 mars 2018 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-1798 d.d. 15 maart 2018 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

La Santé publique est une compétence des Communautés, où l'autorité fédérale joue un rôle. Il va de soi que les compétences se chevauchent. Le contingentement des médecins, notamment, est une matière fédérale, le numérus clausus est plutôt une matière communautaire.

La législation linguistique est une compétence fédérale, mais le contrôle de la législation linguistique est une compétence partagée des Régions et de l'autorité fédérale.

La Région bilingue de Bruxelles-Capitale est aujourd'hui confrontée à un sérieux problème. De plus en plus de médecins néerlandophones – médecins flamands – arrêtent de pratiquer parce qu'ils sont âgés, décédés ou qu'ils ont pris leur retraite. De nombreux généralistes mettent fin à leur pratique pour ces raisons. Ils sont toutefois remplacés par des médecins allophones et souvent, des médecins francophones – des généralistes mais également des médecins travaillant dans des hôpitaux officiellement bilingues –, mais ceux-ci refusent de parler le néerlandais ou en sont simplement incapables. Clairement, il ne leur paraît pas important de parler à la communauté néerlandophone de Bruxelles dans sa langue.

Cette situation compromet de plus en plus la garantie de soins de première ligne de qualité, garantie qu'un pays comme le nôtre doit pourtant donner à tous ses habitants.

Pendant les week-ends, il est de plus en plus difficile de trouver un médecin néerlandophone dans la Région bilingue de Bruxelles-Capitale. Quand on s'adresse à un service de garde, on doit souvent attendre plus de six heures pour être reçu par un médecin néerlandophone. Il ne faut même pas que ces médecins soient néerlandophones, ou Bruxellois flamands, mais simplement comprendre et parler le néerlandais s'avère pour eux impossible.

Lorsque l'on passe par le 100 ou le service mobile d'urgence (SMUR), il arrive très souvent qu'il n'y ait pas de médecin néerlandophone, voire pas d'infirmier, présent. Cela n'a jamais été aussi grave.

Pourtant, la garantie de bilinguisme est une exigence légale.

Dans les hôpitaux officiellement bilingues, la situation laisse aussi à désirer. Nombre de médecins refusent toujours de parler aux patients en néerlandais. C'est plus qu'exaspérant, c'est carrément inacceptable et scandaleux.

1) Que fera la ministre pour garantir que les néerlandophones conservent leur droit à des soins de santé de première ligne accessibles et de bonne qualité ?

2) Prendra-t-elle des initiatives, en concertation avec les Communautés et avec le Collège de la Commission communautaire commune en vue de prévoir davantage de médecins et de généralistes néerlandophones pour la Région bilingue de Bruxelles-Capitale ? Dans l'affirmative, lesquelles ?

3) Que fera-t-elle pour garantir le bilinguisme des services d'urgence officiels, du 100 et des SMUR à Bruxelles ?

4) Est-elle prête à supprimer l'agrément de certains services des urgences des hôpitaux si le bilinguisme n'est pas garanti ?

5) Comment compte-t-elle garantir l'obligation légale de bilinguisme des services 100 et de tous les SMUR à Bruxelles ?

6) Que fera-t-elle pour obliger les hôpitaux publics officiellement bilingues à respecter la législation linguistique ?

7) Est-elle prête à supprimer l'agrément et le subventionnement de certains hôpitaux publics en cas de d'infractions répétées à la législation linguistique ?

8) Pourquoi le patient n'a-t-il pas le droit d'obliger l'ambulance qui a été appelée, à le conduire dans un hôpital néerlandophone ou dans un hôpital où l'on maîtrise le néerlandais ?

 

Het beleidsdomein volksgezondheid is een aangelegenheid van de Gemeenschappen, waar de federale overheid voor bevoegd is. Uiteraard zijn er overlappingen. Onder andere de contingentering van artsen is een federale aangelegenheid, de numerus clausus is dan weer een gemeenschapsaangelegenheid.

De taalwetgeving is een federale bevoegdheid, maar de controle op de taalwetgeving is een gedeelde bevoegdheid van de Gewesten en de federale overheid.

Binnen het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad doet er zich vandaag een ernstig probleem voor. Meer en meer Nederlandstalige artsen, Vlaamse artsen, verdwijnen vanwege ouderdom, overlijden of pensionering. Vele Nederlandstalige huisartsen stoppen ermee. Er komen wel anderstalige en vaak Franstalige artsen in de plaats, maar deze artsen, huisartsen, maar ook artsen binnen de officieel tweetalige ziekenhuizen, weigeren Nederlands te spreken of kunnen het gewoon niet. Ze vinden het duidelijk niet belangrijk om ook de Nederlandstalige gemeenschap binnen Brussel in hun taal te woord te staan.

Daardoor komt meer en meer de waarborg van een goede eerstelijnsgezondheidszorg in het gedrang. Dit is echter een waarborg die een land zoals het onze dient te geven aan al haar bewoners.

Tijdens weekends is het meer en meer onmogelijk om binnen het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad nog een Nederlandstalige huisarts te krijgen. Via de wachtdiensten moet men vaak meer dan zes uur wachten op een Nederlandskundige arts. Ze moeten zelfs niet Nederlandstalig zijn, of een Brusselse Vlaming zijn, maar gewoon Nederlands verstaan en kunnen spreken blijkt onmogelijk te zijn.

Ook via de 100 of via de mobiele urgentie groepen (MUG) gebeurt het zeer vaak dat er géén Nederlandstalige arts of zelfs verpleger aanwezig is. Het is erger dan ooit tevoren.

Nochtans is de waarborg op tweetaligheid een wettelijke vereiste.

Maar ook in de officieel tweetalige ziekenhuizen is het dweilen met de kraan open. Nog steeds weigeren vele dokters om de patiënten in het Nederlands te woord te staan. Dit is meer dan ergerlijk. Dit is ronduit schandalig en onaanvaardbaar.

1) Wat zal de geachte minister doen om te verzekeren dat ook Nederlandstaligen hun recht op goede en toegankelijke eerstelijnsgezondheidszorg behouden ?

2) Zal ze in samenspraak met de Gemeenschappen en ook met het college van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie initiatieven nemen om in meer Nederlandskundige artsen en huisartsen te voorzien voor het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad ? Zo ja, welke ?

3) Wat zal ze doen om de tweetaligheid van officiële spoeddiensten, van de 100 en van de MUG's in Brussel te waarborgen ?

4) Is ze bereid om de erkenning van sommige spoeddiensten van ziekenhuizen in te trekken indien de tweetaligheid niet gewaarborgd wordt ?

5) Hoe zal ze de wettelijke verplichting van de 100-diensten en van alle MUG's binnen Brussel waarborgen ?

6) Wat zal ze doen om de officieel tweetalige openbare ziekenhuizen te verplichten de taalwet na te leven ?

7) Is ze bereid om de erkenning en de subsidiëring van sommige openbare ziekenhuizen in te trekken bij herhaalde schending van de taalwetgeving ?

8) Waarom heeft de patiënt het recht niet om de opgeroepen ambulance te verplichten naar een Nederlandstalig of naar een Nederlandskundig ziekenhuis gebracht te worden ?

 
Réponse reçue le 28 mai 2018 : Antwoord ontvangen op 28 mei 2018 :

L’honorable membre trouvera ci-après la réponse à sa question.

Je partage vos inquiétudes en la matière. Je suis pleinement consciente qu’une communication claire entre le patient et le prestataire de soins est indispensable pour dispenser des soins de qualité.

L’avant-projet de loi sur les pratiques de qualité dans le domaine des soins de santé que je souhaite déposer le plus tôt possible répond à la problématique linguistique qui se pose pas uniquement à Bruxelles mais partout en Belgique. Dans ce cadre, j’ai prévu dans cet avant-projet des règles contraignantes en matière de connaissances linguistiques pour l’ensemble des professionnels des soins de santé, que ces derniers soient belges ou étrangers. Ces règles imposent au professionnel des soins de santé de pouvoir prouver en tout temps qu’il dispose d’une connaissance suffisante de la langue ou d’une des langues de la région linguistique où il dispense des soins de santé.

En outre, je prévois également l’obligation pour le professionnel des soins de santé de faire savoir dans quelle(s) langue(s) il peut dispenser des soins aux patients afin que ceux-ci soient clairement informés au préalable.

En tant que ministre fédérale, je ne suis pas habilitée à fixer les normes d’agrément des hôpitaux, d’en effectuer le contrôle ni de retirer l’agrément des services d’urgence. Ce sont les ministres communautaires compétents ayant la santé publique dans leurs attributions qui sont habilités à intervenir dans ce domaine.

Dans le cadre de l’aide médicale urgente, il faut bien entendu respecter les lois sur l’emploi des langues en matière administrative, coordonnées le 18 juillet 1966. En effet, ces lois sont applicables à toute personne physique ou morale chargée d’une mission dans l’intérêt général des pouvoirs publics (cf. article 1er, § 1er, 2°, de ces lois).

S’il m’incombe certes d’assurer l’aide médicale urgente, c’est en revanche à mon collègue de l’Intérieur, monsieur Jambon, qu’il revient de contrôler la législation linguistique.

Concernant votre dernière question, je souhaite attirer votre attention sur l’arrêté royal du 2 avril 1965 déterminant les modalités d’organisation de l’aide médicale urgente et portant désignation des communes comme centres du système d’appel unifié.

En application de l’arrêté susvisé, le patient est en principe transporté vers l’hôpital le plus proche disposant d’un service d’urgence spécialisé. C’est uniquement à la demande d’un médecin, du médecin du SMUR, du médecin traitant que l’on peut déroger à cette règle et désigner un autre hôpital comme étant le plus approprié, en respectant les conditions prévues par la loi.

Cette règle, qui est dictée par le fait qu’il faut mobiliser le plus efficacement possible les ressources publiques, poursuit l’intérêt du patient et de la santé publique. Il n’en demeure pas moins que les droits du patient, dont le droit à une communication dans une langue claire, doivent être respectés par les différents prestataires de soins.

Het geachte lid vindt hieronder het antwoord op zijn vragen.

Ik onderschrijf uw bezorgdheid in deze materie. Ik besef maar al te goed dat een duidelijke communicatie tussen patiënt en zorgverlener onontbeerlijk is voor een kwaliteitsvolle zorg.

Het voorontwerp van wet inzake kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszorg dat ik zo snel mogelijk wens in te dienen, gaat in op de taalproblematiek, niet alleen in Brussel, maar in gans België. In dat kader heb ik in het voorontwerp dwingende regels voorzien inzake taalkennis voor alle gezondheidszorgbeoefenaars, zowel Belgen als buitenlanders. Deze regels bepalen dat de gezondheidszorgbeoefenaar te allen tijde moet kunnen bewijzen dat hij beschikt over een voldoende kennis van de taal of één van de talen van het taalgebied waar hij gezondheidszorg verstrekt.

Bovendien voorzie ik ook dat de gezondheidszorgbeoefenaar verplicht moet bekendmaken in welke taal of talen hij patiënten kan behandelen zodat de patiënt vooraf duidelijk geïnformeerd is.

Als federale minister ben ik niet bevoegd voor het bepalen van de erkenningsnormen van ziekenhuizen, noch voor de controle, noch om een erkenning van spoeddiensten in te trekken. Het zijn de bevoegde gemeenschapsministers inzake Volksgezondheid die op dat vlak kunnen optreden.

In het kader van de dringende geneeskundige hulpverlening dienen uiteraard de wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken, gecoördineerd op 18 juli 1966, te worden nageleefd. Deze wetten zijn immers van toepassing op elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een taak van algemeen belang in opdracht van de overheid vervult (zie artikel 1, § 1, 2°, van deze wetten).

Daar waar het verzekeren van de dringende geneeskundige hulpverlening tot mijn bevoegdheid behoort, is mijn collega de heer Jambon, minister van Binnenlands Zaken, bevoegd voor de het toezicht op de taalwetgeving.

Wat uw laatste vraag betreft, wens ik u te wijzen op het koninklijk besluit van 2 april 1965 houdende vaststelling van de modaliteiten tot inrichting van de dringende geneeskundige hulpverlening en houdende aanwijzing van gemeenten als centra van het eenvormig oproepstelsel.

In toepassing van dit besluit wordt de patiënt in principe overgebracht naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis met een functie gespecialiseerde spoedgevallenzorg. Er is enkel een uitzondering mogelijk op verzoek van een arts, de MUG-arts of behandelend arts, om een ander ziekenhuis als meest aangewezen aan te duiden onder de voorwaarden bepaald in de wetgeving.

Deze regel is ingegeven door het feit dat publieke middelen op de meest efficiënte manier moeten worden ingezet en is in het belang van de patiënt en van de volksgezondheid. Dit neemt niet weg dat de rechten van de patiënt, waaronder recht op een communicatie in een duidelijke taal, moeten worden nageleefd door de verschillende zorgverleners.