SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
6 février 2013 6 februari 2013
________________
Question écrite n° 5-8028 Schriftelijke vraag nr. 5-8028

de Nele Lijnen (Open Vld)

van Nele Lijnen (Open Vld)

au secrétaire d'État à la Lutte contre la fraude sociale et fiscale, adjoint au premier ministre

aan de staatssecretaris voor de Bestrijding van de sociale en de fiscale fraude, toegevoegd aan de eerste minister
________________
Titres-services - Fraude sociale - Entreprises malhonnêtes de titres-services - Contrôle Dienstencheques - Sociale fraude - Malafide dienstenchequebedrijven - Controle 
________________
avantage accessoire
travail au noir
fraude
statistique officielle
bijkomend voordeel
zwartwerk
fraude
officiële statistiek
________ ________
6/2/2013Verzending vraag
12/7/2013Antwoord
6/2/2013Verzending vraag
12/7/2013Antwoord
________ ________
Question n° 5-8028 du 6 février 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-8028 d.d. 6 februari 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Les titres-services ont remporté un véritable succès. Malgré la hausse de leur prix, la Belgique n’a jamais compté autant d’entreprises de titres-services. Plus de 800 000 utilisateurs ont acheté ensemble plus de 100 millions de titres auprès de quasi 3 000 entreprises de titres-services.

Ces derniers permettent de lutter contre le travail au noir et la fraude sociale, aident à la réinsertion professionnelle et soulagent les ménages où deux personnes travaillent. Il apparaît maintenant que le subventionnement de ces titres-services va de pair avec de la fraude sociale de la part d’entreprises de titres-services malhonnêtes. Un titre-service de 8,5 euros coûte 21 euros à l’État belge. Le système n’est pas suffisamment sécurisé. Le problème n’est pas neuf. En 2009, Federgon mettait déjà en garde contre toutes sortes de pratiques malhonnêtes. C’est pourquoi l’autorité fédérale a renforcé les contrôles et instauré des sanctions. Les fraudeurs risquent de perdre plus rapidement leur agrément et l’Onem peut infliger des amendes. Mais ces mesures manquent leur objectif en raison de l’insuffisance des contrôles. Selon certaines sources, 300 entreprises, qui comptent ensemble 20 000 travailleurs, se rendraient coupables de fraude sociale. Cela aurait coûté pas moins d’un milliard d’euros à l’État belge en 2011.

Il est actuellement très difficile de détecter la fraude. C'est pourquoi depuis 2012, un certain nombre de banques de données sont croisées et des mesures sont prises pour détecter plus facilement des entreprises malhonnêtes et les sanctionner.

Mes questions sont les suivantes.

1) Combien de nouvelles entreprises de titres-services ont-elles été créées chaque année depuis 2009 ?

2) Combien d’entreprises de titres-services ont-elles été prises en flagrant délit de fraude en 2012 ? Combien d’entre elles ont-elles été liquidées ou se sont-elles vu infliger une amende ?

3) De quel montant s'agit-il par année pour 2010, 2011 et 2012 ? Quel est le coût annuel de cette fraude pour l'État belge ? Quel montant le Trésor a-t-il de nouveau pu percevoir depuis l'introduction des nouvelles règles en 2012 ?

Combien d'entreprises de titres-services ont-elles été prises en flagrant délit de fraude en 2009 ? Combien d’entre elles ont-elles été liquidées ou se sont-elles vu infliger une amende ? Le secrétaire d'État peut-il indiquer le montant des amendes perçues dans ce cadre pour chaque année depuis 2009 ?

5) Auprès de combien d'utilisateurs de titres-services a-t-on constaté des irrégularités ? Combien d'entre eux se sont-ils vu infliger une amende ? Le secrétaire d'État peut-il indiquer, pour les trois dernières années, le nombre d'utilisateurs pris en flagrant délit de fraude ainsi que le total des amendes qui ont été perçues chaque année ?

6) Le secrétaire d'État peut-il indiquer combien de personnes ont demandé indûment des allocations de chômage sur la base d'un emploi fictif dans une entreprise de titres-services ? Dispose-t-il de chiffres détaillés en ce qui concerne le total des montants récupérés et le nombre total de suspensions et/ou de radiations des allocations de chômage et autres amendes durant les trois dernières années ? Comment évalue-t-il ces chiffres ?

 

De dienstencheques zijn een waar succesverhaal. Ondanks de prijsstijging telde België nog nooit zoveel dienstenchequebedrijven. Meer dan 800 000 gebruikers die in 2011 samen meer dan 100 miljoen cheques kochten bij bijna 3000 dienstenchequebedrijven.

De dienstencheques gaan zwartwerk en sociale fraude tegen, helpen mensen terug in het arbeidscircuit en ontlasten de drukke tweeverdieners. Nu blijkt dat het systeem van subsidiëring van deze dienstencheques ook veel sociale fraude door malafide dienstenchequebedrijven in de hand werkt. Een cheque van 8,5 euro kost de Belgische Staat 21 euro. Het systeem blijkt onvoldoende veilig te zijn. Het probleem is ook niet nieuw. In 2009 reeds, waarschuwde Federgon voor allerhande malafide praktijken. Daarom voerde de Federale overheid strengere controle en strafmaatregelen in. De fraudeurs konden sneller hun erkenning verliezen en de RVA kan geldboetes opleggen. Deze maatregelen schieten echter hun doel voorbij omdat de dienstenchequebedrijven onvoldoende gecontroleerd worden. Volgens bronnen zouden 300 bedrijven, goed voor 20 000 werknemers zich bezondigen aan deze sociale fraude. Dit zou de Belgische Staat in 2011 ongeveer 1 miljard euro gekost hebben.

De manieren waarop fraude gepleegd wordt zijn zeer moeilijk op te sporen. Daarom worden sinds 2012 een aantal databanken gekruist en zijn er een aantal maatregelen genomen om deze malafide bedrijven makkelijker op te sporen en te bestraffen.

Ik heb volgende vragen voor de geachte staatssecretaris:

1) Hoeveel nieuwe dienstenchequebedrijven werden er jaarlijks opgericht sinds 2009?

2) Hoeveel dienstenchequebedrijven werden in 2012 betrapt op fraude? Hoeveel van hen werden opgedoekt, respectievelijk beboet?

3) Over welk bedrag spreken we en dit op jaarbasis in het totaal voor 2010, 2011 en 2012? Hoeveel kost deze fraude jaarlijks aan de Belgische Staat? Hoeveel geld is kunnen terugvloeien naar de staatskas sinds het invoeren van de nieuwe maatregelen in 2012?

4) Hoeveel dienstenchequebedrijven werden sinds 2009 jaarlijks betrapt op fraude? Hoeveel van hen werden opgedoekt, respectievelijk beboet en kan de geachte staatssecretaris het bedrag aan geïnde boetes in dit kader op jaarbasis geven sinds respectievelijk 2009 en dit voor alle jaren?

5) Hoeveel gebruikers van dienstencheques werden betrapt op onregelmatigheden? Hoeveel van hen werden beboet? Kan hij voor de laatste drie jaar zowel het aantal gebruikers aangeven die betrapt werden op fraude alsook het totaal op jaarbasis aan boetes die werden geïnd?

6) Kan de geachte staatsecretaris aangeven hoeveel mensen onterecht werkloosheidsgeld hebben aangevraagd op basis van fictieve tewerkstelling bij dienstenchequebedrijven? Beschikt hij over gedetailleerde cijfers wat betreft het totaal aan teruggevorderde bedragen alsook het totaal aantal schorsingen en /of schrappingen uit de werkloosheidsuitkeringen alsook andere boetes en dit respectievelijk voor de laatste drie jaar? Hoe evalueert hij deze cijfers?

 
Réponse reçue le 12 juillet 2013 : Antwoord ontvangen op 12 juli 2013 :

1. Au cours de la période 2009 – 2012, la Commission consultative a reçu les premières demandes d’agrément suivantes :

Nombre de premières demandes d’agrément

2009

703

2010

518

2011

441

2012

366



2. Fin 2012, il y avait 2711 entreprises de titres-services agréées. 668 entreprises de titres-services ont été soumises à une enquête de contrôle (270 suite à une première introduction de titres-services par l’entreprise et 398 contrôles approfondis).Ces enquêtes ont révélé que 257 entreprises titres-services ne se conformaient pas à la réglementation, 81 constats ont été effectués à l’occasion du contrôle systématique exercé par l’Office national de l'emploi (‘ONEM’) lors de l’introduction de la première remise de titres-services et 176 constats ont été établis à la suite d’enquêtes approfondies concernant des entreprises existant déjà depuis quelque temps.

Dans ce chiffre, aucune distinction n’est faite entre les infractions normales (administratives) et les constatations de fraude (infractions poursuivies pénalement).Pour les délits graves (usage de fausses identités, prestations fictives ou prestations d’activités non autorisées dans le cadre de l’utilisation de titres-services), des procès-verbaux ont été dressés. En 2012, 83 agréments ont été retirés pour dettes auprès de l’ Office National de Sécurité Sociale (ONSS), de l’ONEM ou du Fisc. En 2012, l’ONEM a infligé une interdiction de paiement aux entreprises  titres-services pour lesquelles certaines infractions graves avaient été constatées. 19 entreprises se sont vues infliger une telle interdiction de paiement pour cause de suspicion d’occupation fictive, en 2012. L’ONEM ne dispose pas de données concernant le nombre d’entreprises  titres-services auxquelles une amende administrative a été infligée car la qualité d’ «entreprise  titres-services » ne figure pas comme une donnée structurée dans la banque de données du Service des amendes administratives.

3. Concernant ces chiffres, aucune distinction n’est faite entre les infractions normales (administratives) et les constatations de fraude (infractions poursuivies pénalement).Quel que soit le type d’infraction, dans chaque dossier, l’ONEM poursuit le recouvrement des montants payés indûment à titre d’indemnisation des titres-services introduits.L’ONEM a ordonné les recouvrements suivants :

Année

Montants

2010

5.030.068 EUR

2011

3.908.237,94 EUR

2012

6.917.192,73 EUR

L’augmentation des montants en 2012, et ce en comparaison des années précédentes, s’explique, d’une part, par l’accroissement des infractions, et, d’autre part, par la mise en œuvre de la mesure permettant également de recouvrer la quote-part de l’utilisateur (7,50 euros par titre-service) lorsque des infractions sont constatées.



4. Pour les infractions graves (usage de fausses identités, prestations fictives ou prestations d’activités non admises dans le cadre de l’utilisation de titres-services), des procès-verbaux ont été dressés.

Evolution du nombre de procès-verbaux depuis 2009 :

Année

Nombre de procès-verbaux

2009

1

2010

24

2011

21

2012

26

Un procès-verbal peut reprendre plusieurs infractions. Il peut donner lieu soit à une amende administrative, soit à une amende pénale.

L’ONEM ne peut fournir aucune information quant aux amendes pénales infligées, étant donné que l’ONEM n’a pas accès à ces données et que celles-ci ne peuvent être demandées qu’au Service public fédérale (SPF) Justice.

Pour ce qui est des amendes administratives, la même remarque est faite que dans la réponse à la question n° 2.

Les infractions sont également signalées à la Commission d’agrément.Si la commission constate une fraude, le Ministre de l’Emploi peut retirer l’agrément.Vous trouverez, dans l’aperçu ci-après, le nombre d’entreprises auxquelles le ministre de l’Emploi a retiré l’agrément pour cause de dettes auprès de l’ONSS, l’ONEM ou le Fisc, ainsi que le nombre de retraits par le ministre de l’Emploi pour cause d’infractions graves au cours de la période 2009 – 2012.


Retraits pour dettes

Retraits après fraude

2009

31

9

2010

63

7

2011

81

14

2012

83

7


5. Aucun utilisateur n’a encore été verbalisé, étant donné que l’incrimination pénale des utilisateurs n’apparaît dans le Code pénal social qu’à partir du 1er janvier 2013.


6. Pour ce qui concerne les décisions individuelles prises pour cause d’occupation fictive, l’ONEM se base sur les données de l’ONSS, étant donné que l’ONSS est habilité à prendre une décision concernant le caractère fictif de certaines périodes d’occupation.

Ici, il n’est pas fait de distinction détaillée sur la base du type d’entreprise, de sorte que l’ONEM se voit dans l’impossibilité de ventiler les occupations fictives auprès des entreprises de titres-services.

1. De Adviescommissie ontving in de periode 2009 – 2012 volgende eerste aanvragen tot erkenning:

Aantal eerste aanvragen tot erkenning

2009

703

2010

518

2011

441

2012

366


2. Eind december 2012 waren er 2711 erkende dienstenchequeondernemingen. 668 dienstencheque-ondernemingen werden aan een controle–onderzoek onderworpen (270 naar aanleiding van een eerste indiening van dienstencheques door de onderneming en 398 grondige controles).

Daaruit bleek dat er 257 dienstencheque–ondernemingen niet conform de reglementering werkten. 81 vaststellingen vonden plaats ingevolge de controle die de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) systematisch verricht op het tijdstip van de eerste indiening van dienstencheques en 176 vaststellingen werden verricht naar aanleiding van grondige controles van de reeds langer bestaande ondernemingen.

In dit cijfer wordt geen onderscheid gemaakt tussen gewone (administratieve) inbreuken en de vaststellingen van fraude (strafrechtelijk beteugelbare inbreuken).

Voor zware misdrijven (gebruik van valse identiteiten, het leveren van fictieve prestaties of het presteren van niet toegelaten activiteiten in het kader van het gebruik van dienstencheques) werden er processen–verbaal opgesteld. In 2012 werden er 83 erkenningen ingetrokken wegens schulden bij de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, de RVA of de fiscus. De RVA ging in 2012 over tot het opleggen van een verbod tot betaling aan dienstencheque-ondernemingen waar zware inbreuken werden vastgesteld. Voor 19 ondernemingen werd in 2012 een dergelijk verbod tot betaling opgelegd wegens aanwijzingen van fictieve tewerkstelling. De RVA kan geen gegevens verstrekken met betrekking tot het aantal dienstenchequebedrijven die een administratieve geldboete hebben gekregen aangezien de hoedanigheid van “dienstencheque- onderneming” niet is opgenomen in de databank van de Dienst van de administratieve geldboeten als een gestructureerd gegeven.


3. In dit cijfermateriaal wordt geen onderscheid gemaakt tussen gewone (administratieve) inbreuken en vaststellingen van fraude (strafrechtelijk beteugelbare inbreuken).

Ongeacht het type van inbreuk volgt de RVA in elk dossier de terugvordering op van de onterecht betaalde bedragen ter vergoeding van de ingediende dienstencheques.

De RVA gaf bevel tot volgende terugvorderingen:

Jaar

Bedrag

2010

5.030.068 EUR

2011

3.908.237,94 EUR

2012

6.917.192,73 EUR

De verhoging van de bedragen in 2012 in vergelijking met de voorgaande jaren is te verklaren door enerzijds de stijging van het aantal inbreuken, maar anderzijds ook door de invoering van de maatregel die toelaat om ook het gebruikersaandeel (7,50 EUR) per dienstencheque terug te vorderen bij vaststelling van inbreuken.



4. Voor zware misdrijven (gebruik van valse identiteiten, het leveren van fictieve prestaties of het presteren van niet toegelaten activiteiten in het kader van het gebruik van dienstencheques) werden er processen–verbaal opgesteld.

Evolutie van het aantal processen–verbaal sinds 2009:

Jaar

Aantal processen-verbaal

2009

1

2010

24

2011

21

2012

26

Een proces-verbaal kan meerdere inbreuken vermelden.  Het kan aanleiding geven tot het opleggen van, hetzij een administratieve geldboete, hetzij een penale boete.

De RVA kan geen gegevens verstrekken m.b.t. de opgelegd penale boetes aangezien deze gegevens niet toegankelijk zijn voor de RVA en enkel kunnen opgevraagd worden aan de Federale Overheidsdienst (FOD) Justitie.

Wat de administratieve geldboetes betreft, geldt dezelfde opmerking als bij het antwoord op vraag 2.

De inbreuken worden eveneens gemeld aan de Erkenningscommissie.

Als de commissie fraude vaststelt, kan de Minister van Werk de erkenning intrekken.

U vindt in onderstaande tabel, het aantal ondernemingen waarbij de minister van Werk de erkenning heeft ingetrokken wegens schulden bij de RSZ, de RVA of de fiscus, evenals het aantal intrekkingen door de minister van Werk wegens zware inbreuken de periode 2009 – 2012.


Intrekkingen wegens schulden

Intrekkingen na fraude

2009

31

9

2010

63

7

2011

81

14

2012

83

7


5. Er werden nog geen gebruikers geverbaliseerd aangezien de strafbaarheid van de gebruikers slechts vanaf 1 januari 2013 is opgenomen in het Sociaal strafwetboek.


6. De RVA baseert zich voor wat betreft de individuele beslissingen wegens fictieve tewerkstelling op de gegevens van de RSZ, aangezien de RSZ bevoegd is om een beslissing te nemen i.v.m. het fictief karakter van bepaalde tewerkstellingsperiodes.

Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt op basis van het type onderneming zodat het voor de RVA niet mogelijk is gegevens omtrent de fictieve tewerkstelling in dienstencheque-ondernemingen te leveren.