BELGISCHE SENAAT
________
Zitting 2011-2012
________
29 februari 2012
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 5-5729

de Nele Lijnen (Open Vld)

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken
________
Egypte - Niet-gouvernementele organisaties (ngo's) - Medewerkers - Arrestaties - Processen
________
Egypte
niet-gouvernementele organisatie
politiek geweld
________
29/2/2012Verzending vraag
18/2/2013Antwoord
________
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 5-5729 d.d. 29 februari 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Al enkele maanden ondervinden verschillende niet-gouvernementele organisaties (ngo's) in Egypte problemen met het heersende regime. Hiertoe behoren onder andere de Duitse Konrad-Adenauer Stichting en vier Amerikaanse organisaties: het National Democratic Institute (NDI), het International Republican Institute (IRI), International Center for Journalists (ICFJ) en Freedom House. Deze organisaties werken rond de thema's mensenrechten en democratie.

Eerder vielen de Egyptische ordediensten de kantoren van deze en andere ngo's binnen. Computers, telefoons en documenten werden in beslag genomen. Op 6 februari raakte bekend dat drieënveertig medewerkers van verschillende nog's gearresteerd zijn. Deze mensen zullen voor het Egyptische gerecht gebracht worden. Ze worden ervan verdacht geld te hebben ontvangen van een internationale organisatie om illegale politieke activiteiten op te starten. Hiertoe behoren onder meer het organiseren van "politieke trainingsprogramma's" om verkiezingscampagnes te ondersteunen en te financieren. Ook verdenken de Egyptische autoriteiten hen van het "aanzetten tot geweld". Ondertussen mogen vele medewerkers van de ngo's Egypte niet verlaten.

Er is kritiek geuit op de Verenigde Staten (VS), omdat die bekend hadden gemaakt dat ze groepen in Egypte financieel hielpen. De VS wilden echter niet verduidelijken om welke organisaties het ging, waardoor ook bovenstaande organisaties verdacht werden. Dit terwijl deze organisaties Amerikaanse financiële hulp weigeren. Een tweede probleem is dat de registratie van een organisatie eindeloos duurt, waardoor een groep dus illegaal blijft en ontmanteld kan worden. Een derde probleem dat de organisaties aankaarten, is dat de rechters aangeduid zijn door de minister die het onderzoek tegen de ngo's opstartte. Bij deze rechters kan er dus een "conflict of interest" zijn, waardoor hun rechterlijke onafhankelijkheid in het gedrang komt.

Graag had ik dan ook van de minister hieromtrent een gedetailleerd antwoord ontvangen op volgende vragen:

1) Hoe beoordeelt u het heersende Egyptische regime en diens houding tegenover ngo's en hun medewerkers?

2) Gelooft u nog in het realiseren van een democratische en vrije rechtsstaat in Egypte en kan u aangeven welke inspanningen Europa momenteel levert en eventueel bijkomend zal leveren om de uitbouw van de Egyptische democratie te versterken?

 3) Hoe reageert u op de aankondiging in verband met de processen tegen medewerkers van de ngo's? Heeft u informatie over de aanklachten die tegen hen zijn opgesteld?

4) Weet u hoe onafhankelijk de betrokken rechters en functionarissen hun werk kunnen doen, ofwel of ze worden beïnvloed door het regime?

5) Waarom treedt Europa niet harder op tegen deze ontwikkelingen? Zal ons land of Europa aan Egypte duidelijk maken dat het diens houding ten aanzien van de ngo's niet duldt?

6) Heeft u contact of werkt u samen met organisaties zoals IRI of NDI? Zo neen, waarom niet? Zo ja, kan u nader toelichten?

7) Is er samenwerking met de VS om deze situatie samen op te lossen?

Zo ja, hoe verloopt deze samenwerking? Zo neen, bent u van plan hierover nog in samenwerking te treden?

Antwoord ontvangen op 18 februari 2013 :

1) De NGO's hebben het niet makkelijk in het nieuwe Egypte, vooral degene die financiering uit het buitenland ontvangen. Vele NGO's hebben te kampen met administratieve moeilijkheden om fondsen vanuit het buitenland te ontvangen.

2) Egypte bevindt zich nog steeds in een overgangsperiode. Egypte heeft een democratisch verkozen president, en de macht is niet langer in handen van het leger. In december 2012 werd bij referendum een nieuwe grondwet aangenomen, maar zowel de inhoud van de grondwet als het verloop van het referendum zijn omstreden. In de nabije toekomst zullen nieuwe parlementsverkiezingen georganiseerd worden. Samen met de Europese Unie partners volg ik deze ontwikkelingen, waaruit zal blijken of Egypte effectief het pad van de democratie heeft ingeslagen. De Europese inspanningen kaderen in het Europees Nabuurschapsbeleid zoals geherdefinieerd naar aanleiding van de Arabische Lente. De Europese Unie steunt organisaties van het middenveld die ijveren voor de mensenrechten en de democratie. Ook wordt door de Europese Unie op verschillende niveaus en bij verschillende gelegenheden aangedrongen op het voortzetten van het democratisch proces, bijvoorbeeld in de verklaringen van mevrouw Ashton en in de politieke dialoog met Egypte (tijdens de Europese Unie-Egypte Task Force in november 2012 en tijdens de komende bijeenkomst van de Associatiecommissie).

3) Het proces tegen 43 NGO-medewerkers loopt sinds 26 februari 2012. De buitenlandse beklaagden behalve één hebben Egypte inmiddels verlaten. Ik ben nog steeds bezorgd over deze zaak en over de ermee gepaard gaande hetze waarin vooral mensenrechten NGO's ervan beschuldigd werden agenten te zijn van het buitenland. De aanklachten betreffen het openen en beheren van kantoren van buitenlandse NGO's en het ontvangen van buitenlandse fondsen zonder officiële toestemming. Als juridische grond werd het feit aangehaald dat deze NGO's illegaal opereren aangezien ze niet geregistreerd zijn bij de Egyptische autoriteiten. De volgende zitting vindt pas plaats in juli. Toch hoop  ik  dat deze zaak snel een ontknoping zal kennen die het middenveld opnieuw vertrouwen zal geven om hun werk voort te zetten. De Europese Unie heeft dit proces opgenomen in haar programma van proceswaarneming, waaraan ook de Belgische Ambassade actief deelneemt. 

4) In het algemeen wordt aangenomen dat de rechters in Egypte eerder onafhankelijk hun werk kunnen doen, maar of ze door het regime worden beïnvloed in deze zaak is moeilijk uit te maken.  

5) In de conclusies die de Raad Buitenlandse Zaken van de Europese Unie op 27 februari 2012 heeft aangenomen, heeft de Raad zijn grote bezorgdheid geuit over de beperkingen die opgelegd worden aan NGO’s in Egypte. De Europese Unie benadrukt de cruciale rol die het Egyptische middenveld te spelen heeft bij de transitie en ook voor de werking van een democratische samenleving. Daarom is steun aan dat middenveld ook een centraal element in het Europees Nabuurschapsbeleid. De moeilijke situatie van de NGO's werd ook ter sprake gebracht tijdens de recente Europese Unie-Egypte Task Force, en in meerdere bilaterale ontmoetingen tussen Europese Unie- en Egyptische officials. 

6) IRI en NDI hebben hun kantoren in Egypte gesloten. 

7) Zo ja: hoe verloopt deze samenwerking? Zo neen: bent u van plan hierover nog in samenwerking te treden?

De zaak is in handen van het gerecht en zowel de Verenigde Staten als de Europese Unie monitoren het proces.