De Senaat is de ontmoetingsplaats en assemblee van de deelstaten. Hier ontmoeten het federale niveau, de gewesten en de gemeenschappen elkaar. Zijn samenstelling weerspiegelt de federale realiteit.
De meeste senatoren zijn lid van het deelstaatparlement waarvoor ze door de bevolking verkozen zijn. Hun deelstaatparlement duidt hen aan om in de Senaat de deelstaat te vertegenwoordigen. Dit gebeurt op basis van de verkiezingsresultaten in dat deelstaatparlement.
De 50 deelstaatsenatoren worden aangewezen door en uit de deelstaatparlementen:
- 29 door het Vlaams Parlement aangewezen uit het Vlaams Parlement of uit de Nederlandse taalgroep van het Parlement van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest,
- 10 door het Parlement van de Franse Gemeenschap,
- 8 door het Parlement van het Waalse Gewest,
- 2 door de Franse taalgroep van het Parlement van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en
- 1 door het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap.
Deze 50 deelstaatsenatoren hebben een dubbel mandaat: zij blijven lid van hun deelstaatparlement, en zijn eveneens senator. Zij ontvangen geen bijkomende vergoeding voor hun mandaat als senator.
De 50 deelstaatsenatoren wijzen op hun beurt 10 gecoöpteerde senatoren aan (6 Nederlandstaligen en 4 Franstaligen). Deze zetelverdeling volgt de verkiezingsresultaten in de Kamer van volksvertegenwoordigers.
De senatoren worden ingedeeld in een Nederlandse en een Franse taalgroep. De Nederlandse taalgroep telt 35 senatoren (29 deelstaatsenatoren en 6 gecoöpteerde Senatoren). De Franse taalgroep telt er 24 (20 deelstaatsenatoren en 4 gecoöpteerde senatoren). De senator aangewezen door het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap maakt geen deel uit van een taalgroep.
De verdeling in taalgroepen is onder meer belangrijk bij de stemming over wetten die een bijzondere meerderheid vereisen. Die wetten moeten worden aangenomen met een meerderheid in elke taalgroep en een tweederdemeerderheid in de volledige Senaat.
Na verkiezingen voor de deelstaatparlementen of voor de Kamer wordt de Senaat dus slechts gedeeltelijk vernieuwd. Enkel wanneer de verkiezingen voor de deelstaatparlementen en de Kamer samenvallen, wordt de Senaat volledig vernieuwd.
Na de aanneming van een verklaring tot herziening van de Grondwet wordt de Senaat samen met de Kamer ontbonden. Indien de daaropvolgende Kamerverkiezingen niet samenvallen met verkiezingen voor de deelstaatparlementen, blijft de zetelverdeling voor de 50 deelstaatsenatoren gewoon behouden.
© Belgische Senaat