Lezing door Jean Faniel - Algemeen Enkelvoudig Stemrecht
1/03/2019
Dr. Jean Faniel (CRISP) De krachtsverhoudingen tussen de wetgevende en de uitvoerende macht in België sinds de Grote Oorlog: ommekeer door de invoering van het algemeen enkelvoudig stemrecht?
De Grote Oorlog is geen intermezzo geweest in de geschiedenis van de Belgische democratie, wel integendeel: hij is een cruciaal keerpunt gebleken.
De oorlog heeft uiteraard geleid tot de invoering van het algemeen enkelvoudig stemrecht voor mannen. Deze ingrijpende verandering, die de BWP net voor de wereldoorlog had geëist, werd voorafgegaan door de invoering van het (verplicht) algemeen meervoudig stemrecht in 1894 en van het evenredig kiesstelsel in 1899.
Maar de eerste naoorlogse verkiezingen, op 16 november 1919, luiden ook het einde in van de hegemonie van één partij en het begin van coalitieregeringen (trouwens aangemoedigd door koning Albert). Deze regeringen zullen zwaar wegen op de betrekkingen tussen de politieke partijen en leiden tot fundamentele veranderingen in de politieke structuren, stelsels en cultuur, die tot op de dag van vandaag bestaan.
Omwille van de nodige samenhang in die coalitieregeringen, ontstaat de noodzaak om over een programma te onderhandelen, om over een ploegleider te beschikken in de persoon van de Eerste minister (en op die manier de rol van de koning, die tanende is, te beschermen). Praktijken als het voorlezen van de regeringsverklaring, de vertrouwensstemming, het ontslag van de regering na verkiezingen, het benoemen van een formateur, krijgen tijdens het interbellum vaste vorm, alsook de noodzakelijke partijdiscipline en de solidariteit binnen de regering.
