Het bicamerisme, een modern idee !

De Voorzitter van de Senaat, de heer Armand De Decker, licht de centrale en onmisbare rol van de Senaat toe.

Armand De Decker (PRL-FDF-MCC), de nieuwe Voorzitter van de Senaat, ziet een mooie toekomst weggelegd voor het tweekamerstelsel.

"Wanneer de democratie ergens aan invloed wint, gaat dat steeds gepaard met een heropleving van het parlementaire bicamerisme. In het begin van de jaren zeventig hadden 45 landen een tweekamerstelsel. Vandaag zijn dat er al 67, en nog een twaalftal landen zijn van plan een Senaat op te richten.

Op plaatsen waar de democratie terrein moet inboeten, zoals momenteel in Pakistan, wordt de Senaat, die voorheen als tegenwicht fungeerde, vaak opgeheven of zelfs afgeschaft. Gelukkig is het tweekamerstelsel het parlementaire systeem waarin de meeste inwoners van deze planeet leven en waarvoor de economisch sterke staten ­de Verenigde Staten, Japan, Duitsland ­ hebben gekozen.

Het bicamerisme is in elk geval onlosmakelijk verbonden met het federalisme.

Alle federale staten hebben een tweekamerstelsel, want alleen zo is een vertegenwoordiging van de deelstaten op het federale niveau gewaarborgd.

Inherent aan het tweekamersysteem zijn ook het concept van de reflectiekamer en het streven naar een kwalitatief hoogstaande wetgeving.

De Belgische Senaat, die in 1993 grondig is hervormd en aangepast aan de federale structuur van dit land, is een schoolvoorbeeld van deze opvatting van het bicamerisme, dat momenteel in de hele wereld opgang maakt. De deelgebieden worden in de Senaat vertegenwoordigd door de gemeenschapssenatoren. Daarnaast zorgt het systeem van evocatie van in de Kamer gestemde wetten ervoor dat de Senaat zich niet langer hoeft te buigen over teksten die geen tweede lezing behoeven, waardoor er meer tijd is voor het onderzoek van fundamentele wetgeving die raakt aan belangrijke maatschappelijke kwesties.

Zo heeft de nieuwe Senaat zich heel bewust aangepast aan zijn nieuwe rol als reflectiekamer en als hoeder van de kwaliteit van de wetgeving.

Helaas is de Senaat nog te weinig bekend.

Hij sleept nog het imago mee van de oude Senaat uit de tijd toen de senatoren nog 40 jaar moesten zijn in plaats van 21.

Niet voor niets spreekt men van een "train de sénateur".

De gemiddelde leeftijd van de senatoren is nu dezelfde als van de volksvertegenwoordigers en dat heeft zeker invloed gehad op de stijl van het huis, al gaat het er nog steeds serener aan toe dan in de Kamer."

Centrale rol

Via een actief en open communicatiebeleid wil de voorzitter, samen met zijn Bureau, deze nieuwe Senaat ook naar buiten toe zichtbaar te maken. "Toen ik mijn functie opnam, merkte ik in gesprekken dat de Senaat bij velen overkomt als een instelling die een aantal bevoegdheden kwijtraakte en dus minder belangrijk is geworden. Men schijnt niet te zien dat zijn nieuwe statuut de Senaat een centrale rol toebedeelt in de Belgische instellingen en dat hij als opdracht heeft fundamentele hervormingen voor het land voor te stellen. Dat moeten we de buitenwereld duidelijk maken."

Fundamentele voorstellen doen

De Senaat zal zich dus allereerst als reflectiekamer moeten waar maken. "De publieke opinie verwacht belangrijke maatschappelijke veranderingen. De Kamer reageert spontaan en emotioneel als zich een drama voordoet. Wij moeten erover nadenken, de zaak ten gronde onderzoeken en fundamentele voorstellen doen. In de Senaat is het wederzijdse respect traditioneel groter en de gesprekken verlopen hier opener en minder heftig. Het is in die geest dat fundamentele hervormingen tot stand kunnen komen en dat bijvoorbeeld momenteel het moeilijke en kiese debat over euthanasie gevoerd wordt."

De Senaat wil zijn rol als reflectiekamer ten volle spelen en heeft daarom beslist eerlang themadebatten te organiseren over de toegankelijkheid van de gezondheidszorg, de mobiliteit en de grenzen van de Europese Unie.

Wetgevend tweekamerstelsel

Diegenen die vinden dat de Senaat minder belangrijk geworden is, schijnen te vergeten "dat ons parlementair stelsel nog altijd een tweekamerstelsel is, al heeft de Kamer inzake wetgeving in een aantal gevallen het laatste woord" , beklemtoont de voorzitter.

De Senaat heeft inderdaad belangrijke wetgevende bevoegdheden. De senatoren kunnen zelf wetsvoorstellen over alle aangelegenheden indienen en kunnen zich uitspreken over alle belangrijke wetten.

Verder kunnen zij met hun evocatierecht de ontwerpen die in de Kamer werden aangenomen, naar de Senaat halen en eventueel amenderen. Daar rijst volgens de Senaatsvoorzitter een probleem. "De evocatie is een ingewikkelde en zware procedure. We zouden binnen de Senaat een consensus moeten bereiken zodat we in de komende zittingsperiode het wetgevend bicamerisme -alleen voor de wetten- kunnen verbeteren."

Controle, bemiddeling, wetsevaluatie

Voorzitter De Decker wijst erop dat de senatoren via hun mondelinge en schriftelijke vragen, hun vragen om uitleg en de onderzoekscommissies, de ministers op de vingers kunnen tikken en dus ook een ruime controlebevoegdheid hebben.

Verder speelt de Senaat een belangrijke rol bij de regeling van belangenconflicten tussen de federale overheid en de gemeenschappen en gewesten.

De evaluatie van bestaande en nog aan te nemen wetten is een belangrijke nieuwe opdracht. Een speciaal daartoe opgerichte Senaatsdienst zal de senatoren daarin bijstaan. Deze dienst zal de Senaat toelaten het wetgevend arsenaal te vereenvoudigen of zelfs bepaalde in onbruik geraakte teksten af te schaffen. De Senaat zal dus tevens moeten "delegifereren".

... en parlementaire diplomatie

Voorzitter De Decker kan bogen op een internationale ervaring. Tot voor kort was hij lid van de West-Europese Unie (WEU) en van de Raad van Europa, waar hij meer dan 18 jaar zetelde. De internationale rol van de Senaat, die als eerste van beide kamers de internationale overeenkomsten behandelt, ligt hem dan ook na aan het hart. "Ik heb veel ervaring met parlementaire diplomatie. Parlementaire diplomatie is politiek bijzonder belangrijk. Als parlementsleden uit twee landen elkaar ontmoeten, kan openlijk worden gesproken. Alles is bespreekbaar, ook delicate kwesties. Voor ministers ligt dat wat moeilijker, zij dienen voorzichtiger te zijn omdat zij spreken in naam van hun land. Parlementsleden daarentegen spreken in eigen naam. Dergelijke contacten dragen bij tot een betere wederzijdse kennis van elkaars land. Dat schept een persoonlijke en dus hechtere band. Parlementen moeten vaker worden ingeschakeld om internationale politieke problemen te helpen oplossen."

Meer senatoren

Dat zijn ambitieuze plannen die, voor de 71 senatoren die de Senaat nu telt, wel eens te veel kunnen worden, geeft de nieuwe Senaatsvoorzitter grif toe. Er zijn te weinig senatoren voor de talrijke opdrachten die zij in de zes vaste commissies, de gemengde en de speciale commissies, de adviescomités en werkgroepen moeten vervullen. "Om dat allemaal te realiseren is 71 senatoren, waarvan 21 gemeenschapssenatoren, bijzonder weinig. Mijn voorganger Frank Swaelen had gelijk toen hij zegde dat er ten minste negentig senatoren nodig zijn. Negentig vind ik redelijk. Er is een kritische massa nodig om de discussies te stofferen".

De uitbreiding van het wetgevende bicamerisme en de verhoging van het aantal senatoren vormen het minimumprogramma voor de hervorming van de Senaat, waarover de voorzitter met de democratische fracties een consensus hoopt te bereiken.

Armand De Decker (PRL-FDF-MCC), voorzitter van de Senaat

De eerste ondervoorzitter is een vrouw De nieuwe Senaatsvoorzitter wijst er wat graag op dat de eerste ondervoorzitter van de Senaat een vrouw is: CVP-senator Sabine de Bethune. Het Bureau weerspiegelt daarmee de sterke vrouwelijke aanwezigheid in de Senaat. De vrouwelijke senatoren scoren met 28 procent inderdaad merkelijk beter dan hun zusters van de Kamer, die maar 23 procent van het totaal uitmaken.

Opmerkingen voor de webmaster