SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2012-2013 Zitting 2012-2013
________________
14 mai 2013 14 mei 2013
________________
Question écrite n° 5-9028 Schriftelijke vraag nr. 5-9028

de Nele Lijnen (Open Vld)

van Nele Lijnen (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères, du Commerce extérieur et des Affaires européennes

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken
________________
Rapport des Nations Unies - Trafic d'armes et exportations de munitions - Libye - Albanie - Émirats Arabes Unis - Ukraine Verslag Verenigde Naties - Wapenhandel en munitie-export - Libië - Albanië - Verenigde Arabische Emiraten - Oekraïne 
________________
commerce des armes
Albanie
Libye
trafic illicite
Ukraine
Émirats arabes unis
wapenhandel
Albanië
Libië
zwarte handel
Oekraïne
Verenigde Arabische Emiraten
________ ________
14/5/2013Verzending vraag
18/6/2013Antwoord
14/5/2013Verzending vraag
18/6/2013Antwoord
________ ________
Question n° 5-9028 du 14 mai 2013 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-9028 d.d. 14 mei 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

D'après un récent rapport (S/2013/99) d'experts des Nations Unies, l'Albanie a exporté en septembre 2011 plus de 800 000 balles vers la Libye. Au moment où le conflit libyen entrait dans une phase critique, l'Albanie, en dépit d'un embargo international sur les armes, a donc exporté quantités de munitions destinées aux rebelles et au régime.

On peut le lire dans le rapport à partir du point 76. Un vendeur d'armes arménien, voulant écouler aux Émirats Arabes Unis (EAU) des munitions excédentaires, a contacté dans ce but MEICO, l'agence nationale responsable pour les exportations militaires. Comme MEICO préférait traiter avec une entité étatique, on a fait intervenir UKRINMASH, une division de l'entreprise publique ukrainienne Ukrspecexport chargée de l'exportation et de l'importation de matériel militaire. MEICO a vendu les munitions à UKRINMASH, qui, par le truchement de l'agent arménien, les a exportées, prétendument vers les EAU, leur destination selon les documents de vol. Une fois ces documents approuvés, l'itinéraire des avions a été dévié vers Benghazi où les munitions ont été livrées. L'ONU a déjà demandé maintes fois aux EAU de réagir. Le groupe d'experts observe cependant que ce pays se refuse à tout commentaire.

Le ministre albanais des Affaires étrangères Kulluri nie toute participation de son pays à cette exportation ; tout au plus une erreur humaine se serait-elle produite. Le groupe d'experts de l'ONU conclut (point 91 du rapport) que certains services étaient au courant des exportations illicites. Ukrspecexport dément également toutes les accusations.

Je souhaiterais une réponse aux questions suivantes :

1) Comment évaluez-vous ces événements, et l'attitude du gouvernement albanais ?

2) La question a-t-elle eu un écho sur le plan international, et comment ?

3) Quelles conclusions tirez-vous du fait que les Émirats Arabes Unis soient de nouveau cités dans un dossier d'exportation illicite d'armes, comme cela avait déjà été le cas lors d'un transit illégal d'armes belges ?

4) Comment évaluez-vous le rôle de l'Ukraine dans cette affaire ?

 

Een recent rapport S/2013/99 van experten van de Verenigde Naties (VN) stelt dat Albanië in september 2011 meer dan 800 000 kogels naar Libië heeft geëxporteerd. Terwijl het Libisch conflict in een kritische fase zat, exporteerde Albanië, niettegenstaande een internationaal wapenembargo, dus zeer veel munitie naar de rebellen en het regime.

Dit staat in het verslag vanaf punt 76. Een Armeense wapenhandelaar wilde de munitie overschotten aan de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) verkopen en contacteerde daartoe MEICO, het staatsagentschap verantwoordelijk voor militaire export. MEICO wilde liever handelen met een staatsorgaan en aldus werd UKRINMASH betrokken, een onderdeel van het Oekraïense staatsbedrijf Ukrspecexport dat instaat voor de import en export van militair materiaal. MEICO verkocht de kogels aan UKRINMASH, dat via de Armeense wapenhandelaar de kogels zogezegd exporteerde naar de VAE. De munitie was volgens de vluchtdocumenten bedoeld voor dat land. Nadat de documenten hiertoe waren goedgekeurd, werd de vliegroute echter veranderd naar Benghazi, waar de kogels werden afgeleverd. De VN heeft reeds verscheidene malen om een reactie van de VAE gevraagd. Het panel merkt echter op dat het land steeds enige commentaar weigert.

De Albanese minister van Buitenlandse Zaken Kulluri ontkent dat zijn land een rol heeft gespeeld bij de export. Er zou hoogstens sprake zijn van een menselijke fout. Het VN-panel concludeert dat enkele overheidsactoren wel degelijk op de hoogte waren van de malafide export (punt 91 van het verslag). Ook Ukrspecexport ontkent alle beschuldigingen.

Graag kreeg ik van de minister een antwoord op volgende vragen :

1) Hoe evalueert u deze gebeurtenis, alsook de houding van de Albanese regering?

2) Kreeg deze problematiek verder aandacht in de internationale politiek, en op welke manier?

3) Welke conclusies trekt u uit het feit dat de Verenigde Arabische Emiraten opnieuw in opspraak komen in een dossier omtrent malafide wapenuitvoer, zoals reeds eerder in het dossier omtrent een illegale doorvoer van Belgische wapens?

4) Hoe evalueert u de rol van Oekraïne in dit verhaal?

 
Réponse reçue le 18 juin 2013 : Antwoord ontvangen op 18 juni 2013 :

Le passage en question du rapport du panel Libye est effectivement instructif et j’en recommande la lecture à tous ceux qui s’intéressent à la problématique du commerce international des armes. Il s’agit d’une illustration parfaite de la nécessité – mais aussi de la difficulté – d’essayer de mettre de l’ordre et de la transparence dans ce secteur. L’adoption récente d’un Traité International sur le Commerce des armes constitue une étape complémentaire dans ce sens. Je souligne que l’Albanie fait partie des 67 États qui ont signé le Traité le 3 juin et que tant l’Ukraine que les Émirats Arabes Unis ont voté positivement lors du vote sur la résolution de l’Assemblée Générale le 2 avril dernier.

Il ne me revient pas de me prononcer sur les responsabilités des États et des entités mentionnés dans le rapport des Nations Unies. C’est aux États concernés qu’il revient de mener des enquêtes et de déterminer si des fautes ont été commises et d’en tirer les conséquences pénales ou autres.

Tant l’Union européenne (UE) que l’OTAN ont des programmes visant à aider les pays candidats à l’adhésion ou des pays partenaires à renforcer leur système administratif, améliorer leur gouvernance et lutter contre la corruption. Ces programmes sont très utiles mais il reste incontestablement beaucoup à faire.

La réputation des divers pays en matière de lutte contre le trafic illégal d’armes est naturellement un facteur important qui doit être pris en compte avant toute décision de vente d’armes. C’est notamment à cela que servent les coordinations européennes. Mon Département est toujours ouvert à la concertation et à l’échange d’informations avec les Régions en la matière. Dans la lettre que j’ai adressée récemment aux ministres Présidents des trois régions, j’ai mis particulièrement l’accent sur la nécessité d’une vigilance particulière en matière de contrôle du transit et de respect des obligations en matière de non réexportation.

S’agissant du rôle des EAU, je voudrais simplement rappeler que l’opération Unified Protector était une opération militaire collective sous mandat du Conseil de Sécurité des Nations Unies à laquelle les EAU ont apportés une contribution importante et appréciée.

On sait qu’au sein de la coalition qui a renversé Kadhafi, il y avait des interprétations divergentes sur la portée de l’embargo. Certains estimaient que celui-ci visait uniquement le régime Kadhafi et qu’il était légitime de fournir à la population les moyens de se protéger. Étant donné ces interprétations divergentes, ces questions n’ont jamais été discutées ouvertement au sein de l’OTAN, sauf lorsque la France a confirmé officiellement qu’elle menait des parachutages d’armes dans l’ouest du pays. Je ne dispose donc d’aucune information concernant la nature et l’ampleur des éventuelles opérations menées par les EAU dans ce contexte. Il ne me parait pas juste de mettre en cause la fiabilité des EAU qui est de longue date un client important de l’industrie d’armement européenne sur base de ce dossier particulier.

Toutefois, parce qu’il est bon de rappeler régulièrement notre position en la matière, surtout dans le contexte actuel du Moyen-Orient, je ne manque jamais une occasion de rappeler à mes homologues des pays du Golfe l’importance que notre pays attache au respect strict des obligations en matière de non-réexportation.

De betrokken passage uit het verslag van het VN-panel voor Libië is zeer informatief en ik zou de lectuur ervan willen aanraden aan iedereen die geïnteresseerd is in de internationale wapenhandel. Het is de perfecte illustratie van de noodzaak - maar ook de moeilijkheid - om in deze sector orde en transparantie te brengen. De recente goedkeuring van het Internationaal Wapenhandelverdrag is een bijkomende stap in deze richting. Ik stel vast dat Albanië deel uitmaakt van de 67 staten die het verdrag op 3 juni hebben ondertekend en dat zowel Oekraïne als de Verenigde Arabische Emiraten positief hebben gestemd over de betrokken resolutie van de Algemene Vergadering op 2 april.

Het is niet aan mij om me uit te spreken over de verantwoordelijkheden van de staten en entiteiten die in het VN-verslag vermeld worden. Het is aan de betrokken staten om te onderzoeken of er fouten zijn gemaakt en of daar strafrechtelijke of andere gevolgen aan verbonden moeten worden.

Zowel Europese unie (EU) als NAVO hebben programma's om kandidaat-lidstaten en partnerlanden te helpen om hun administratieve systemen te versterken, hun bestuur te verbeteren en tegen corruptie te strijden. Deze programma's zijn zeer nuttig, maar er is ongetwijfeld nog veel werk aan de winkel.

De reputatie van landen op het vlak van de strijd tegen illegale wapenhandel is natuurlijk een belangrijke factor in de beslissing over een wapenexportvergunning. Hierover wordt op EU-niveau informatie uitgewisseld. Mijn departement staat altijd open voor dialoog en uitwisseling met de Gewesten van informatie over deze kwesties. In de brief die ik onlangs schreef aan de Minister-Presidenten van de drie Gewesten, heb ik een bijzondere nadruk gelegd op de noodzaak van bijzondere waakzaamheid in de controle op doorvoer en op het naleven van verplichtingen inzake niet-wederuitvoer.

Wat de rol van de Verenigde Arabische Emiraten betreft, wil ik gewoon herinneren aan het feit dat de operatie Unified Protector een collectieve militaire operatie was onder mandaat van de VN-Veiligheidsraad en dat de Verenigde Arabische Emiraten een belangrijke en gewaardeerde bijdrage hebben geleverd.

We weten ook dat er binnen de coalitie die Kadhafi omver wierp verschillende interpretaties bestonden over de reikwijdte van het embargo. Sommigen vonden dat het embargo enkel tegen het Kadhafi-regime gericht was en dat het legitiem was om het verzet te bewapenen. Omwille van deze uiteenlopende interpretaties, werden deze onderwerpen nooit openlijk binnen de NAVO besproken, behalve wanneer Frankrijk officieel bevestigde dat het via luchtdroppings wapens in het Westen van het land had geleverd. Ik beschik alleszins niet over informatie over de aard en omvang van de operaties die door de VAE in deze context zouden uitgevoerd zijn. Het is mijns inziens ook niet eerlijk om de betrouwbaarheid van de VAE, die al lange tijd een belangrijke afnemer van de Europese wapenindustrie is, op basis van dit bijzonder geval in twijfel te trekken.

Maar omdat het goed is om onze positie in deze op regelmatige basis in herinnering te brengen, zeker in de huidige context van het Midden-Oosten, mis ik nooit een kans om mijn collega's van de Golfstaten te wijzen op het belang dat ons land hecht aan een strikte naleving van de verplichtingen inzake niet-wederuitvoer.