BELGISCHE SENAAT
________
Zitting 2012-2013
________
16 januari 2013
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 5-7777

de Nele Lijnen (Open Vld)

aan de minister van Landsverdediging
________
European Union Training Mission (EUTM) - Somalië - African Union Mission in Somalia (AMISOM) - Belgische bijdrage - Resultaten - Evaluatie - Kostprijs
________
Somalië
rechten van de mens
Oeganda
militaire samenwerking
________
16/1/2013Verzending vraag
18/2/2013Antwoord
________
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 5-7777 d.d. 16 januari 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Zoals vermeld op www.mil.be liep in december 2012 de European Union Training Mission (EUTM) Somalië af. Defensie ondersteunde deze actie door zes onderrichters ter plaatse te sturen. Deze zijn naar Oeganda getrokken, want daar werden de opleidingen voornamelijk gegeven.

"EUTM is een initiatief van de Europese Unie en heeft als doel de Somalische overgangsregering (Transitional Federal Government - TFG) bij te staan om de stabiliteit in haar land te garanderen," aldus de omschrijving van de missie op de website van Defensie. De Europese opdracht was het bevorderen van de stabiliteit in de regio. Somalië staat immers bekend als een onstabiel land, met veel conflicten en piraterij. Volgens de Europese website over de missie moesten tegen eind december 2012 zo'n 3000 militairen opgeleid zijn. Naast een militaire training zou er ook ruimte voorzien zijn in de opleiding voor gerelateerde zaken. Zo zouden er opleidingen zijn met betrekking tot humanitaire wetten, mensenrechten en bescherming van burgers, voornamelijk vrouwen en kinderen.

EUTM Somalië past binnen het strategisch kader van de Europese Unie om de regio en dus ook de TFG te ondersteunen, met als doel stabiliteit en veiligheid voor de lokale bevolking. Op deze manier sluit ze dan ook aan bij de missie African Union Mission in Somalia (AMISOM) van de Afrikaanse Unie met goedkeuring van de VN. In september 2012 werd bekendgemaakt dat Defensie twee Belgen naar Oeganda zou sturen ter ondersteuning van AMISOM.

Graag had ik u enkele vragen gesteld over deze materie:

1) Hoe evalueert u de missie EUTM Somalië, met name de activiteit van de onderrichters, alsook binnen de context van de overkoepelende Europese missie?

2) Hoe evalueert u de bijdrage van de Belgen aan de AMISOM missie?

3) In welke mate heeft de missie EUTM Somalië bijgedragen tot haar doel, namelijk de stabilisatie van de regio en het versterken van de Transitional Federal Government van Somalië?

4) In welke mate heeft de missie haar doelstelling om te pogen de mensenrechten te verbeteren kunnen bereiken?

5) Hoeveel militairen werden bij deze missie daadwerkelijk opgeleid, en in welke mate werden de Belgische experts hierbij betrokken?

6) Volgens het persbericht "EU military mission to contribute to the training of the Somali Security Forces" van 26 maart 2012 zou er een ondersteunende cel in Brussel zijn geweest voor EUTM. Kan u mij (beknopt) uitleggen wat de taken van deze cel waren?

7) Kan u het totale kostenplaatje van de missies EUTM en AMISOM voor ons land meedelen? Kan u deze cijfers uitvoerig toelichten?

8) Hebben de ontwikkelingen met betrekking tot de opmars van de M23-rebellen in Congo de EUTM-missie en de activiteiten van de Belgische experts beïnvloed? Dit omdat Oeganda volgens de VN de M23-rebellen steunde, en het hoofdkwartier van de EUTM-missie in de Oegandese hoofdstad Kampala gesitueerd was?

Antwoord ontvangen op 18 februari 2013 :

Het geachte lid gelieve hierna het antwoord te willen vinden op de door haar gestelde vragen.

1. Gedurende vier periodes van telkens vier maanden nam België met zes instructeurs (op een totaal van 120) deel aan de Europese unie (EU)-trainingsopdracht in Oeganda. De Belgische instructeurs stonden er in voor het basisonderricht en vanaf de derde rotatie ook voor een module gespecialiseerd infanterie-onderricht. De door de EU gevormde militairen vormen de kern van het nieuwe Somalische regeringsleger, dat de veiligheid in Mogadishu kon versterken en stilaan haar invloedszone begint uit te breiden naar de regio’s buiten de hoofdstad. De algemene stabiliteit in de Hoorn van Afrika zal daardoor verbeteren.

2. Van 27 september tot 3 november 2012 leverde België met twee instructeurs een bijdrage aan de voorbereiding van een Oegandese eenheid (UGABAG XI) op haar ontplooiing in Somalië in het kader van AMISOM. De Belgische inbreng betrof hoofdzakelijk COUNTER-IED (bermbom) onderricht. Dit is een essentieel aspect van de vorming, dat de getrainde Oegandese eenheid moet toelaten veilig te kunnen opereren in het toekomstige inzetgebied. Gezien de eenheid slaagde in de afsluitende oefening (CERTEX), kan de opdracht als succesvol beschouwd worden.

3. en 4. Het artikel op de website van Defensie, waar in de vraagstelling wordt naar gerefereerd, heeft betrekking op het einde van de Belgische deelname aan het tweede mandaat van EUTM Somalië. EUTM Somalië, waarvan het derde mandaat werd goedgekeurd eind januari 2013, kadert in een geheel van maatregelen die door de internationale gemeenschap worden getroffen om de toestand in Somalië te verbeteren en vormt een essentieel element in de “comprehensive approach” van de EU voor dit land. De inauguratie van het nieuwe Somalische federaal parlement, de verkiezing van een nieuwe President en de inplaatsstelling van een nieuwe regering, het herwinnen van de controle over Mogadishu en de herovering van Kismayo en het grensgebied met Kenia en met Ethiopië tonen de vooruitgang aan die geboekt is dankzij de internationale inspanning. De 3000 Somalische militairen die EUTM tot op heden vormde, hebben met succes bijgedragen tot de beveiliging van de herwonnen gebieden. De EU heeft aldus zijn reputatie als een relevante en uitstekend aangeschreven partner op gebied van de veiligheid in Somalië bevestigd. De positieve evolutie in Somalië is echter voorlopig nog niet onomkeerbaar. De internationale inspanning zal moeten aanhouden alvorens er sprake van kan zijn dat de gestelde objectieven helemaal bereikt zijn.

5. De drie eerste lichtingen, die telkens zes maanden duurden, zorgden voor getraind kader en soldaten tot op compagnieniveau (1643 soldaten, 596 onderofficieren, 80 officieren en 60 “trainers”). Zij vormen de kern van twee Somalische brigades en een reserve bataljon. Deze eenheden opereren onder begeleiding van AMISOM. De discipline, de verantwoordelijkheidszin, de prestaties en het wederzijdse vertrouwen tussen AMISOM en Somalische militairen worden over het algemeen als zeer positief geëvalueerd. De vorming van de vierde lichting loopt ten einde begin februari 2013 en zal nog eens 550 militairen waarvan 60 “trainers” opleveren. Het beëindigde tweede mandaat richtte zich op de commando- en controlefuncties, op een specifieke expertise en op de zelf te ontwikkelen trainingscapaciteit. Ons land leverde voor elk van de vier lichtingen zes instructeurs voor de vorming van de onderofficieren. Daarmee bedroeg de Belgische bijdrage 5% van het totale effectief.

6. De ondersteunende cel in Brussel betreft het “EUTM Support Element”. Ze maakt deel uit van de commandostructuur van EUTM en bestaat uit twee militairen. Hun voornaamste taak is de liaison tussen de missie en het strategische niveau van de EU in Brussel verzekeren. Deze cel is ondertussen opgenomen in het EU operatiecentrum in steun van de “Common Security and Defence Policy” (CSDP)-missies en -operaties in de Hoorn van Afrika. Dit operatiecentrum werd geactiveerd in Brussel op 23 maart 2012 en was volledig operationeel op 23 juli 2012. De kerntaken ervan zijn:

  • het leveren van militaire expertise in steun van de civiele “Operational Commander” van “EUCAP NESTOR”, dit in het kader van de planning en de uitvoering van zijn missie;

  • de “Mission Commander” van “EUTM SOMALIA” bijstaan en versterken van de strategische coördinatie;

  • liaison verzekeren met “EUNAVFOR ATALANTA”;

  • het leveren van militaire expertise in steun van het “Crisis Management and Planning Directorate” (CMPD) voor wat de strategische planning betreft;

  • de interactie tussen “EUTM”, “ATALANTA”, “NESTOR” en de EU in Brussel vergemakkelijken;

  • coördineren van de CSDP- en de andere EU-activiteiten in de Hoorn van Afrika, alsook de liaison verzekeren met de “EU Security Reform (SR) Horn of Africa”.

7. De totale gedetailleerde kosten voor België van deze opdrachten bedragen 1,20 miljoen euro. Dit bedrag kan als volgt worden opgesplitst:

a. Belgische deelname aan AMISOM:

  • 2011: 18 000 euro waarvan 13 000 euro personeel en 5 000 euro functionering

  • 2012: 36 000 euro waarvan 24 000 euro personeel en 12 000 euro functionering

  • Totaal: 54 000 euro

b. Belgische deelname aan EUTM Somalia:

  • 2010: 132 000 euro waarvan 99 000 euro personeel en 33 000 euro functionering

  • 2011: 310 000 euro waarvan 228 000 euro personeel en 82 000 euro functionering

  • 2012: 319 000 euro waarvan 238 000 euro personeel en 81 000 euro functionering

  • Totaal: 761 000 euro

c. Belgisch aandeel in EU “common funding”:

  • 2010: 146.000 euro

  • 2011: 124.000 euro

  • 2012: 113.000 euro

  • Totaal: 383.000 euro

De personeelskosten omvatten de toelagen en vergoedingen volgens de pecuniaire wetgeving van toepassing op de militairen. De functioneringskosten zijn onder andere verbonden aan de voeding, het logement en het transport.

8. De gebeurtenissen rond de M23-rebellen hadden geen impact op de opdracht van de Belgische militairen in het kader van de EUTM-missie. Oeganda heeft bovendien de voortzetting van hun steun aan de vorming van Somalische militairen toegezegd.