Belgische Senaat

BUITENGEWONE ZITTING 1995

13 JULI 1995

Wetsvoorstel houdende toekenning van alle provinciale bevoegdheden aan de organen van de Duitstalige Gemeenschap en houdende de vertegenwoordiging van het Duitse taalgebied in de Wetgevende Kamers (1)

(Ingediend door de heer Loones c.s.)

TOELICHTING

De recente staatshervorming heeft nogmaals ingrijpende veranderingen doorgevoerd in het Belgische staatsbestel. Vooral de wijziging van de samenstelling van het federale Parlement, de splitsing van de provincie Brabant, de wijzigingen in de kieswetgeving en de herverdeling van bevoegdheden tussen de Franse Gemeenschap enerzijds en het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest en het Waalse Gewest anderzijds hebben de bijzondere positie van het Duitse taalgebied verscherpt.

Het Duitse taalgebied en dus de Duitse Gemeenschap maken deel uit van de provincie Luik. Het principe van de gelijkheid van de Belgen voor de wet in acht genomen (artikel 10 van de Grondwet) zou deze provincie eigenlijk een tweetalige provincie moeten zijn. Bovendien is het zo dat de Duitstalige Gemeenschap met haar decreterende bevoegdheid in de hiërarchie der normen boven de provincie staat, terwijl zij in werkelijkheid eraan ondergeschikt is.

Wil men een einde maken aan deze onlogische en onredelijke toestand, dan kan dat door een provinciaal statuut te geven aan het Duitse taalgebied. De argumentatie gebruikt bij de splitsing van de provincie Brabant geldt hier immers om minstens even zoveel redenen. Dit kan gebeuren met een gewone wet (zie artikel 5, tweede lid, van de Grondwet).

Dit zou niet de oprichting van bijkomende instellingen en structuren vergen. De bevoegdheden van de provincie kunnen gewoon overgenomen worden door de organen van de Duitstalige Gemeenschap. Artikel 140 van de Grondwet maakt een dergelijke overdracht aan de Duitstalige Gemeenschap mogelijk.

Ook wat de vertegenwoordiging in de Wetgevende Kamers betreft, wordt het Duitse taalgebied tekortgedaan.

Artikel 43 van de Grondwet bepaalt dat de leden van de Wetgevende Kamers worden ingedeeld in een Nederlandse en een Franse taalgroep. Het criterium hiervoor is of het kiescollege waardoor het kamerlid verkozen is, tot het Nederlandse of het Franse taalgebied behoort. De door het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde gekozen kamerleden maken deel uit van de Nederlandse of Franse taalgroep, naargelang zij hun eed uitsluitend of eerst in het Nederlands, respectievelijk het Frans of het Duits hebben afgelegd.

Ondanks het feit dat België grondwettelijk uit drie Gemeenschappen bestaat (artikel 2 van de Grondwet) en ondanks de gelijkwaardigheid van de vier taalgebieden (artikel 4 van de Grondwet), is er geen Duitse taalgroep. De door het kiesarrondissement Verviers gekozen kamerleden behoren tot de Franse taalgroep, zonder mogelijkheid van andere keuze. De Duitstalige Gemeenschap is derhalve niet als dusdanig in de Kamer vertegenwoordigd, in tegenstelling tot de Franse en de Vlaamse Gemeenschap.

Nochtans is men onlangs in andere gevallen wel van dit principe afgeweken. Als gevolg van de staatshervorming telt de Senaat één Duitstalig gemeenschapssenator (aangewezen door en uit de Raad van de Duitstalige gemeenschap). Bij de verkiezingen voor het Europees Parlement wordt het Duitse kiescollege een zetel toegekend. Bovendien bepaalt artikel 29, § 2, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen dat voor de verkiezingen van de Waalse Gewestraad, indien er slechts één lid te verkiezen valt, de kandidaat die de meeste stemmen heeft verkregen, gekozen is. Vermits het aantal kiezers in het Duitse taalgebied groot genoeg is voor één mandaat, hoeft men voor hen dus geen bijkomende regeling uit te werken.

Opdat de Duitstalige Gemeenschap daarentegen verzekerd zou zijn van een vertegenwoordiging in de Kamer, moet de tabel tot vaststelling van de kieskringen bij Kamerverkiezingen (artikel 87 van het Kieswetboek) aangepast worden.

De verkiezing van de rechtstreeks verkozen senatoren zal voortaan op basis van drie kieskringen plaatsvinden : de Vlaamse, Waalse en de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde, en met slechts twee kiescolleges : een Frans en een Nederlands.

Aangezien deze indeling duidelijk op taaloverwegingen gegrond is, valt de miskenning van de Duitse taalgemeenschap niet te rechtvaardigen. Een aanpassing van artikel 87bis van het Kieswetboek dringt zich op : de verkiezing van de rechtstreeks verkozen senatoren dient te gebeuren op basis van vier kieskringen en drie kiescolleges zoals bij de Europese verkiezingen.

Toelichting bij de artikelen

Artikel 2

Naar luid van artikel 5, tweede lid, van de Grondwet kan de wetgever, bij gewone wet, het grondgebied van het land in een groter aantal provincies indelen. Een eigen provincie voor de Duitstalige Gemeenschap kan dus met een gewone wet tot stand gebracht worden.

Naar luid van artikel 140 van de Grondwet kunnen de Raad en de Regering van de Duitstalige Gemeenschap, bij wege van besluiten en verordeningen, elke andere bevoegdheid (dan die van het Waalse Gewest) uitoefenen die de wet hun toekent. De toekenning van een provinciaal statuut aan de Duitstalige Gemeenschap is zinvol en noodzakelijk : alleen door aan de Duitstalige Gemeenschap de provinciale bevoegdheden over te dragen, kan zij een beleid voeren dat het ganse leven van de gemeenschap omvat.

Het is bovendien zinloos dat de Duitstalige Gemeenschap met haar decreterende bevoegdheid in culturele en persoonsgebonden aangelegenheden op het niveau van de provincie ondergeschikt is aan de provincie Luik die slechts over verordenende bevoegdheid beschikt.

Te zamen met de gesplitste provincie Brabant zal ons land dan 11 provincies tellen.

Het grondgebied van de nieuw op te richten provincie valt volledig samen met de 9 gemeenten van het Duitse taalgebied.

Artikel 3

De aanwezigheid van een rechtstreeks verkozen Raad van de Duitstalige Gemeenschap, bevoegd voor het grondgebied van de nieuwe provincie, maakt de oprichting van een provincieraad overbodig. De bevoegdheden van de provincieraad kunnen overeenkomstig artikel 140 van de Grondwet overgenomen worden door deze Raad.

Artikel 5

Hier geldt voor de bestendige deputatie en de Regering van de Duitstalige Gemeenschap dezelfde redenering als in het vorige artikel.

Artikel 6

Omwille van de scheiding der machten is het aangewezen de rechtsprekende taken van de bestendige deputatie te laten uitoefenen door een nieuw orgaan. Naar analogie van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest, waar deze taken na de splitsing van de provincie Brabant worden behartigd door een speciaal op te richten orgaan (artikel 83quinquies, § 2, van de bijzondere wet van 12 januari 1989), kan in een gelijkaardig orgaan voor de nieuwe provincie Eupen-Sankt Vith voorzien worden.

Artikel 7

Daar voor het Duitse taalgebied de Raad en de Regering van de Duitstalige Gemeenschap voortaan de provinciebevoegdheden zullen uitoefenen, moet de overdracht van personeel, goederen, rechten en verplichtingen van de provincie Luik naar de provincie Eupen-Sankt Vith bij koninklijk besluit vastgesteld worden.

Artikel 8

Overeenkomstig dit artikel vormt het Duitse taalgebied om, net zoals de andere taalgebieden, over een vertegenwoordiging in de Kamer te beschikken, een eigen kieskring voor de verkiezingen voor de Kamer van volksvertegenwoordigers.

Artikel 9

De huidige indeling in kieskringen voor de verkiezing van de rechtstreeks verkozen senatoren doet afbreuk aan de gelijkwaardigheid van het Duitse taalgebied met de andere taalgebieden van ons land. De verkiezing van de rechtstreeks verkozen senatoren moet gebeuren op basis van vier kieskringen in plaats van drie, en op basis van drie kiescolleges in plaats van twee.

Artikel 10

Een aanpassing van een aantal artikelen van het Kieswetboek is noodzakelijk om aan deze nieuwe indeling in kieskringen te voldoen.

Artikel 11

Enerzijds dragen de inwoners van de Duitstalige Gemeenschap bij tot de financiering van het Waalse Gewest. Anderzijds hebben de in dit artikel bedoelde bevoegdheden van het Waalse Gewest geen betrekking op de Duitstalige Gemeenschap. Daarom wordt voorgesteld om de overeenkomstige middelen over te dragen aan de Duitstalige Gemeenschap ter financiering van de eigen Gemeenschapsbevoegdheden op basis van de verhouding van het bevolkingsaantal van de Duitstalige Gemeenschap ten opzichte van dat van het Waalse Gewest.

Artikel 12

Aangezien de organen van de Duitstalige Gemeenschap de nieuwe provinciale bevoegdheden zullen uitoefenen, kan de provincie Eupen-Sankt Vith totstandkomen zodra de eerstvolgende verkiezingen voor de Duitstalige Raad plaatsgevonden hebben.

Artikel 13

Om de continuïteit van het recht te verzekeren, zullen op de dag van de oprichting van de provincie Eupen-Sankt Vith de besluiten en verordeningen van de oude provincie Luik blijven gelden in de provincie Eupen-Sankt Vith zolang ze niet gewijzigd of vervangen worden door de instellingen die de bevoegdheden van de laatstgenoemde provincie uitoefenen.

Artikel 14

De artikelen 8 en 9 treden in werking vanaf de eerstvolgende wetgevende verkiezingen.

WETSVOORSTEL

Artikel 1

Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 77 van de Grondwet.

Art. 2

Er wordt een provincie Eupen-Sankt Vith opgericht, die de gemeenten Amel, Büllingen, Burg-Reuland, Bütgenbach, Eupen, Kelmis, Lontzen, Raeren en Sankt Vith omvat.

Art. 3

De provincie Eupen-Sankt Vith heeft als hoofdplaats Eupen.

Art. 4

De taken van algemeen bestuur die in de provincie Luik worden uitgeoefend door de provincieraad, worden voor het grondgebied van de Duitstalige Gemeenschap uitgeoefend door de Raad van de Duitstalige Gemeenschap.

Art. 5

De taken van algemeen bestuur die in de provincie Luik worden uitgeoefend door de bestendige deputatie, worden voor het grondgebied van de Duitstalige Gemeenschap uitgeoefend door de Regering van de Duitstalige Gemeenschap.

Art. 6

De rechtsprekende taken die in de provincie Luik worden uitgeoefend door de bestendige deputatie, worden voor het grondgebied van de Duitstalige Gemeenschap uitgeoefend door een college van drie leden, die door de Raad van de Duitstalige Gemeenschap, op de voordracht van de Regering van de Duitstalige Gemeenschap, worden aangesteld.

Art. 7

De overdracht van personeel, goederen, rechten en verplichtingen van de provincie Luik naar de provincie Eupen-Sankt Vith wordt bij koninklijk besluit geregeld.

Art. 8

§ 1. Artikel 87 van het Kieswetboek wordt aangevuld met de volgende bepaling :

« Een uitzondering vormt het Duitse taalgebied dat een eigen kieskring vormt. »

§ 2. De tabel die, overeenkomstig ditzelfde artikel, gevoegd is bij dit wetboek, wordt, wat betreft de provincie Luik, gewijzigd als volgt :

Provincie Luik

Art. 9

In artikel 87bis van hetzelfde Wetboek worden de volgende wijzigingen aangebracht :

1º Het eerste lid wordt vervangen als volgt :

« De verkiezing van de rechtstreeks verkozen senatoren gebeurt op basis van de vier volgende kieskringen :

1º de Vlaamse kieskring, die de administratieve arrondissementen omvat die tot het Vlaamse Gewest behoren, met uitzondering van het administratief arrondissement Halle-Vilvoorde;

2º de Waalse kieskring, die de administratieve arrondissementen omvat die tot het Waalse Gewest behoren, met uitzondering van het Duitse taalgebied zoals dat is vastgelegd overeenkomstig artikel 4 van de Grondwet;

3º de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde, die de administratieve arrondissementen Brussel-Hoofdstad en Halle-Vilvoorde omvat;

4º de kieskring die het Duitse taalgebied, bedoeld in artikel 4 van de Grondwet, omvat. »

2º Het tweede lid wordt vervangen als volgt :

« Er zijn drie kiescolleges, een Nederlands, een Frans en een Duitstalig. »

3º Het derde lid wordt vervangen als volgt :

« De personen die ingeschreven zijn op de kiezerslijst van een gemeente van de Vlaamse kieskring behoren tot het Nederlandse kiescollege, zij die ingeschreven zijn op de kiezerslijst van een gemeente van de Waalse kieskring behoren tot het Franse kiescollege en zij die ingeschreven zijn op een kiezerslijst van een gemeente van de Duitstalige kieskring behoren tot het Duitstalige kiescollege. »

4º In het vierde lid worden de woorden « tot een van deze twee kiescolleges » vervangen door de woorden « tot een van de twee in het vorige lid eerstgenoemde kiescolleges ».

Art. 10

De Koning brengt de overige bepalingen van hetzelfde Wetboek in overeenstemming met de artikelen 8 en 9 van deze wet.

Art. 11

Met betrekking tot de bevoegdheden die overeenkomstig artikel 138 van de Grondwet zijn overgedragen aan het Waalse Gewest, draagt de Waalse Gewestraad financiële middelen over aan de Duitstalige Gemeenschap volgens een verdeelsleutel op basis van het procentuele aandeel van de bevolking van de Duitstalige Gemeenschap ten opzichte van de bevolking van het Waalse Gewest.

Art. 12

De provincie Eupen-Sankt Vith komt tot stand de dag na de eerstvolgende verkiezing van de Raad van de Duitstalige Gemeenschap.

Art. 13

De provinciereglementen die op het ogenblik van de oprichting van de provincie Eupen - Sankt Vith van kracht zijn, blijven voor geheel het grondgebied van de provincie Eupen-Sankt Vith hun rechtskracht behouden, tot de eventuele opheffing ervan door de nieuwe bevoegde overheden.

Art. 14

De artikelen 8 en 9 treden in werking vanaf de eerstkomende algehele vernieuwing van de Kamer van volksvertegenwoordigers en van de Senaat.

(1) Dit wetsvoorstel werd in de Senaat reeds ingediend op 10 februari 1994, onder het nummer 987-1 (1993-1994).