Detachering van buitenlandse werknemers op het Belgische grondgebied - Mogelijke fraude - Niet-naleving van de Belgische loonschalen - Mogelijke economische uitbuiting - Cijfers
fraude
zwartwerk
sociale dumping
mobiliteit van arbeidskrachten
uitgezonden werknemer
migrerende werknemer
gedetacheerd werknemer
28/5/2013 | Verzending vraag |
24/4/2014 | Antwoord |
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-9161
Op de zoekertjeswebsite www.2dehands.be bood een Slovaaks bedrijf, WSI International, met de volgende woorden goedkope buitenlandse arbeidskrachten aan: “U zoekt een lasser, een tegelzetter of een timmerman? We kunnen er u een of meerdere leveren uit Slovakije. Voor de helft van de prijs van een gemiddelde stielman in België”
Volgens de woordvoerder van het bedrijf is alles perfect legaal: het uurloon schommelt rond 19 euro, waarvan een deel naar het bedrijf gaat; de werknemers beschikken over een arbeidsvergunning en ze zijn aangegeven bij de sociale zekerheid.
De werkwijze lijkt nochtans schokkend en heeft de woede opgewekt van de Confederatie Bouw, die het over illegale praktijken heeft.
Mijn vragen zijn de volgende:
1) Enerzijds legt de Dienstenrichtlijn van 16 december 1996 buitenlandse ondernemingen die werknemers naar België detacheren de verplichting op om hen hetzelfde loon te waarborgen als dat van de werknemers van dat land die in die sector werken. Anderzijds is er de verordening van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels. Is het mogelijk dat er zo’n kloof bestaat in het uurloon van nationale werknemers en gedetacheerde werknemers binnen dezelfde sector of hebben we hier te maken met fraude en een vorm van economische uitbuiting?
2) Ook kreeg ik graag een antwoord op de volgende vragen:
a) Op hoeveel schat de minister het aantal detacheringen van buitenlandse werknemers op het Belgische grondgebied? Welke methode gebruikt ze voor die schatting? Kunnen die cijfers worden opgesplitst per activiteitssector en per land van herkomst van de betrokken werknemers?
b) Op hoeveel schat de minister het aandeel van gedetacheerde werknemers die door frauderende bedrijven worden gebruikt om te ontsnappen aan de betaling van socialezekerheidsbijdragen? Welke methode gebruikt ze voor die schatting? Kunnen die cijfers worden opgesplitst per activiteitssector?
c) Op hoeveel schat de minister enerzijds het aandeel van gedetacheerde werknemers die volgens de Belgische loonschalen worden betaald en anderzijds het aandeel van gedetacheerde werknemers die te veel uren presteren voor hun loon? Welke methode gebruikt ze voor die schatting? Kunnen die cijfers worden opgesplitst per activiteitssector en per land van herkomst van de betrokken werknemers? Heeft men een idee van de winst die wordt gegenereerd door de bedrijven die op die manier een beroep doen op overwerk?
1) Op basis van de Europese Richtlijn 96/71, zoals deze in België is omgezet door de Wet van 5 maart 2002, is het zo dat wanneer een werknemer vanuit een andere Europese Unie (EU)-Staat naar België wordt gedetacheerd, minstens moet betaald worden overeenkomstig de minimumlonen die in België gelden op basis van een algemeen verbindend verklaarde CAO.
In de mate waarin deze regelgeving correct wordt toegepast kan het verschil in prijs dus inderdaad niet verantwoord worden door het verschil in het loonniveau in België en in het land van herkomst.
Het prijsverschil waarvan u spreekt, kan allerhande oorzaken hebben die in mindere of meerdere mate wetsovertreding, wetsontwijking of wetsontduiking uitmaken.
Het is mogelijk dat de voormelde regels inzake het toepasselijk loon niet worden nageleefd. Het is echter ook mogelijk dat de betrokken arbeidskrachten geen werknemers zijn, maar zelfstandigen. Zelfstandigen zijn in België immers niet onderworpen aan minimumlonen. Daarbij is het uiteraard niet uitgesloten dat het om schijnzelfstandigen gaat, doch dit is niet noodzakelijk het geval.
Het is tevens mogelijk dat op de lonen van de gedetacheerde werknemers of de vergoedingen van de gedetacheerde zelfstandigen geen socialezekerheidsbijdragen dienen te worden betaald in België maar in het land van herkomst, alwaar de bijdragen mogelijk veel lager zijn dan in België. Dit is met name het geval bij detacheringen van werknemers of zelfstandigen in de zin van de Europese verordening 883/2004. Hierbij is het opnieuw niet uitgesloten dat het om schijndetacheringen gaat, die er slechts op gericht zijn om te ontsnappen aan de Belgische bijdragen, doch dit is niet noodzakelijk het geval.
Het is dus mogelijk dat het in dit concrete geval het om fraude gaat, doch zeker is dat niet. Wel is het zo dat dergelijke aanbiedingen vragen doen rijzen en moeten worden onderzocht door de inspectiediensten en ten dien einde aan hen moeten worden doorgestuurd.
2) Het aantal gedetacheerde werknemers wordt bij de Rijksdienst voor sociale zekerheid (RSZ) in kaart gebracht via de Limosa-meldingsplicht. Het begrip “detachering” is ruimer dan in het socialezekerheidsrecht en omvat de personen die tijdelijk of gedeeltelijk in België werken maar niet aan het Belgische stelsel onderworpen zijn.
De onderstaande tabel (werknemers en zelfstandigen samengeteld) geeft een opsplitsing per sector. De dominantie van de bouw- en metaalsector is opvallend.
De Limosa meldingen zijn geteld per melding, per persoon, en rekening houdend met de duur van de gemelde periode. Indien een persoon dus gemeld werd van midden 2010 tot midden 2011, zal hij voor deze beide jaren opgenomen zijn. De telling is gedaan per persoon-melding, niet per unieke persoon.
Sector - Secteur |
2007 |
2008 |
2009 |
2010 |
2011 |
|
Code |
Omschrijving - Description |
|
|
|
|
|
30 |
Landbouw, bosbouw, tuinbouw en visserij Agriculture, sylviculture et pêche |
2.470 |
4.706 |
5.753 |
6.772 |
7.237 |
31 |
Winning van delfstoffen, groeven Industries extractives, carrières |
1.053 |
1.817 |
1.065 |
594 |
544 |
32 |
Metallurgie, metaalnijverheid, machinebouw, montage, metaalconstructie, laswerken, pijpfitting, reparatie van auto's en motorrijwielen, consumentenelektronica Métallurgie, industrie métallurgique, construction mécanique, montage, constructions métalliques, travaux de soudure, raccords, réparation de voitures et de motocycles, électronique de consummation |
31.485 |
53.888 |
57.989 |
70.836 |
87.654 |
33 |
Petrochemische nijverheid, scheikunde, brandstoffen Industrie pétrochimique, chimie, carburants |
15.414 |
23.690 |
15.448 |
14.436 |
14.463 |
34 |
Voeding Alimentation |
2.871 |
5.892 |
2.741 |
300 |
95 |
35 |
Textiel en confectie Textile et confection |
991 |
1.177 |
1.262 |
1.523 |
1.956 |
36 |
Hout- en meubelnijverheid Industrie du bois et des meubles |
993 |
1.914 |
2.350 |
3.192 |
4.613 |
37 |
Schoonmaak, industriële reiniging Nettoyage, nettoyage industriel |
2.194 |
5.073 |
4.850 |
5.509 |
7.384 |
38 |
Productie en distributie van elektriciteit, gas en water Production et distribution d'électricité, de gaz et d'eau |
4.859 |
11.500 |
7.116 |
6.169 |
5.719 |
39 |
Bouwnijverheid, grondwerken, waterwerken, bekabelingswerken, industriebouw en –uitrusting, podia- en stellingen. Construction, travaux de terrassement, travaux aquatiques, travaux de câblage, construction et équipement industriels, construction de scènes et d'échafaudages |
54.585 |
97.295 |
103.106 |
131.969 |
173.186 |
40 |
Groot- en kleinhandel in consumptiegoederen niet voorkomend in vorige rubrieken Commerce de gros et de détail en biens de consommation ne figurant pas dans les rubriques précédéntes |
2.682 |
4.033 |
3.533 |
3.661 |
3.840 |
41 |
Foorkramers, marktkramers, leurders Forains, marchands ambulants, colporteurs |
142 |
318 |
239 |
229 |
408 |
42 |
Hotels, drankgelegenheden, restaurants, catering Hôtels, débits de boissons, restaurants, catering |
1.074 |
964 |
1.644 |
2.123 |
2.615 |
43 |
Vervoer, opslag en distributie Transport, entreposage et distribution |
7.571 |
13.383 |
10.960 |
9.803 |
11.005 |
44 |
Financiële instellingen en verzekeringen Institutions financières et assurances |
1.230 |
1.752 |
1.167 |
1.056 |
1.062 |
45 |
Immobiliën, verhuur en diensten aan bedrijven Immobilier, location et services aux entreprises |
2.371 |
4.414 |
3.122 |
1.778 |
1.409 |
46 |
Consultancy (juridisch, accountancy, audit en boekhouden) Consultance (juridique, expertise comptable, audit et comptabilité |
1.458 |
2.221 |
1.451 |
1.080 |
1.119 |
47 |
Architecten, ingenieurs, experts, wetenschappelijk of technisch onderzoek Architectes, ingénieurs, experts, recherche scientifique ou technique |
5.038 |
7.998 |
5.820 |
5.826 |
6.441 |
48 |
ICT (informatica, telecommunicatie, telefonie, computersoftware, webservices en –development, ICT consultancy) TIC (informatique, télécommunications, téléphonie, logiciels d'ordinateurs, services et développement web, consultance TIC) |
5.385 |
9.046 |
9.006 |
9.964 |
10.924 |
49 |
Onderwijs Enseignement |
233 |
347 |
278 |
245 |
236 |
50 |
Gezondheidszorg en maatschappelijke
dienstverlening |
809 |
1.396 |
729 |
915 |
859 |
51 |
Sociaal-culturele gemeenschapsvoorzieningen en dienstverlening aan personen Services collectifs socioculturels et services aux personnes |
2.002 |
4.490 |
2.910 |
2.012 |
1.945 |
52 |
Huishoudens, dienstboden Ménages, personnel de maison |
71 |
210 |
96 |
107 |
70 |
53 |
Internationale organisaties Organisations internationales |
2.049 |
2.885 |
2.527 |
2.421 |
2.117 |
54 |
Showbizz, kunst, film, audiovisuele sector, sport en journalistiek Showbiz, arts, films, secteur audiovisuel, sport et journalisme |
1.960 |
3.719 |
1.478 |
1.290 |
1.931 |
55 |
Voedingsnijverheid Industrie alimentaire |
7 |
99 |
3.422 |
6.022 |
7.055 |
56 |
Voedingshandel Commerce alimentaire |
0 |
3 |
356 |
417 |
434 |
57 |
Security Sécurité |
2 |
4 |
330 |
428 |
381 |
58 |
Installaties en onderhoud van elektriciteit en elektronica Installations et entretien électriques et électroniques |
4 |
59 |
9.629 |
15.016 |
27.861 |
|
Niet meegedeeld in de melding Non communiqué dans la déclaration |
854 |
1.259 |
1.145 |
1.004 |
1.012 |
De tweede tabel geeft een opsplitsing per statuut van de gedetacheerde persoon.
De telling wordt gedaan op het ogenblik dat de persoon gemeld wordt (dus onafhankelijk van de gemelde duur). Elke persoon wordt afzonderlijk geteld. Deze tabel herneemt het aantal meldingen, niet het aantal unieke personen. Indien een zelfde persoon het voorwerp uitmaakt van meerdere meldingen in de loop van een kalenderjaar, wordt die persoon elke keer opnieuw meegeteld.
|
Totaal aantal gemelde personen (cumulatief) Nombre total de personnes déclarées (cumulé) |
Werknemers Travailleurs salariés |
Zelfstandigen Travailleurs indépendants |
Stagiairs Stagiaires |
Zelfstandige stagiairs Travailleurs indépendants stagiaires |
2007 (1 apr – 31 dec) 2007 (1er avr – 31 déc) |
158.226 |
144.898 |
12.392 |
808 |
128 |
2008 |
224.905 |
203.867 |
19.896 |
1.038 |
104 |
2009 |
217.115 |
194.550 |
21.575 |
859 |
131 |
2010 |
260.595 |
229.251 |
30.436 |
799 |
109 |
2011 |
337.189 |
286.439 |
49.841 |
782 |
127 |
2012 |
372.822 |
312.142 |
59.647 |
790 |
243 |
De laatste tabel geeft een inzicht in het aantal unieke personen.
De telling houdt rekening met de duur van de melding. Indien een persoon voor meerdere jaren gemeld is, zal hij voor elk jaar opgenomen worden. Een persoon kan in de loop van een jaar zowel als werknemer als zelfstandige geteld worden (komt dus voor in beide kolommen).
Jaar Année |
Aantal unieke personen Nombre de personnes uniques |
|
Werknemers Travailleurs salariés |
Zelfstandigen Travailleurs indépendants |
|
2007 |
82.835 |
8.703 |
2008 |
123.886 |
14.336 |
2009 |
116.168 |
12.917 |
2010 |
122.253 |
14.898 |
2011 |
139.690 |
18.861 |
2012 |
152.544 |
25.724 |
Alle bovenstaande tabellen geven een inzicht in evoluties en aantallen, maar laten niet toe conclusies te trekken met betrekking tot de omvang van de gepresteerde arbeid. Een melding kan immers zowel slaan op een opdracht van een halve dag voor een lasser uit Nederland, als op een opdracht van 5 jaar voor een gedetacheerde manager vanuit de USA.
Op basis van de thans beschikbare informatie, en van de graad van detail van de gemelde resultaten van onderzoeken, is het op dit moment niet mogelijk om een algemene inschatting te maken van het aantal “frauduleus gedetacheerde” werknemers, om te ontsnappen aan de betaling van sociale bijdragen.
In een aantal gevallen worden personen gedetacheerd, die op basis van de Europese regelgeving bijdragen moeten betalen in België, maar waar dit niet gebeurt.
Hierbij kunnen dan twee subgroepen worden onderscheiden:
zij die geen frauduleuze bedoelingen hebben;
zij die wel frauduleuze bedoelingen hebben.
Bij elke vaststelling van een onregelmatigheid op het terrein moet dus worden nagegaan of er al dan niet sprake is van frauduleuze bedoelingen, t.t.z. of er wel degelijk de intentie was om wetens en willens de bestaande regelgeving te omzeilen.
Bij de controles op het terrein dringt zich dus de vraag op, voor hoeveel van de aangetroffen gevallen er frauduleuze bedoelingen waren.
Het antwoord op deze vraag zal wellicht verschillen naargelang de bron waarop men zich baseert, en in dit kader zijn er verschillende mogelijkheden.
Eén van deze mogelijkheden bestaat erin dat men zich baseert op het aantal Pro Justitia’s dat wordt opgesteld voor het niet verrichten van een zogenaamde Limosamelding.
Wanneer er vandaag Pro Justitia wordt opgesteld voor een dergelijke tekortkoming, gebeurt dit niet zomaar, maar wel voor die gevallen waar ernstige tekortkomingen worden vastgesteld.
Voor wat de RSZ inspectiediensten betreft, kan ik hierbij verwijzen naar onderliggende cijfers voor de periode 2010 tot en met 2012:
2010: 12 Pro Justitia’s: met betrekking tot 22 werknemers;
2011: 11 Pro Justitia’s: met betrekking tot 23 werknemers;
2012: 30 Pro Justitia’s: met betrekking tot 80 werknemers.
Anderzijds moet worden genoteerd, dat de afwezigheid van een Limosamelding, niet uitsluit dat betrokken werknemers niet in het bezit waren een Europees detacheringsdocument. En zelfs wanneer er geen detacheringsdocument aanwezig is, is het niet uitgesloten dat dit met terugwerkende kracht door het land van herkomst nog wordt uitgereikt.
Tot slot zijn er ook gevallen waarbij de betrokken werknemers in het bezit zijn van een Europees detacheringsdocument en het voorwerp uitmaakten van een Limosamelding, maar waarbij de inspecteurs, op basis van hun ervaring en van andere aanwezige indicatoren aanvoelen dat het om een “onterechte” detachering zou gaan. Alvorens verdere stappen te kunnen zetten en te kunnen overgaan tot een eventuele onderwerping in hoofde van de Belgische gebruiker, of tot de opstelling van een Pro Justitia, moet er dan ook vanuit het land van herkomst van de gedetacheerde feedback komen, waaruit kan worden afgeleid dat de detachering ten onrechte werd geattesteerd.
Deze uitwisseling van informatie met de bevoegde diensten verloopt vandaag, naargelang het land van herkomst, zeer onregelmatig en vaak met heel wat vertraging.
We beschikken momenteel nog niet over voldoende cijfergegevens om ook de laatstgenoemde situaties in kaart te brengen, waardoor het dus op dit ogenblik onmogelijk is om een afdoend antwoord te geven op dit punt van de vraag.