Krachtens artikel 56 van de Grondwet en de wet van 3 mei 1880 mogen Kamer en Senaat onderzoekscommissies instellen.
Een kamerlid of een senator kan een voorstel indienen om een onderzoek in te stellen.
Dit voorstel wordt behandeld zoals een wetsvoorstel. Na de commissiebespreking gaat het voorstel naar de plenaire vergadering voor de bespreking en de stemming. Wordt het voorstel aangenomen, dan moet de kamer waar het voorstel werd ingediend de onderzoekscommissie samenstellen. Daarna kan het onderzoek starten.
Volgens de wet van 3 mei 1880 kan het onderzoek worden gevoerd door de Kamer of de Senaat zelf of door een bijzondere commissie. In de praktijk gaat het altijd om een bijzondere commissie.
De onderzoekscommissie en haar voorzitter beschikken over dezelfde bevoegdheden als een onderzoeksrechter. Zij mogen onder andere getuigen en deskundigen oproepen en horen. Een onderzoek kan 1 maand duren (vb. Heizeldrama), maar ook 2 jaar (vb. tv-reclame).
Na afloop van het onderzoek brengt de door de onderzoekscommissie aangeduide rapporteur verslag uit aan de plenaire vergadering. De plenaire vergadering behandelt het rapport en spreekt zich uit over de mogelijke besluiten, aanbevelingen of resoluties van de onderzoekscommissie. Dit kan uitmonden in een wetgevend initiatief.
Na 1950 werden heel wat onderzoekscommissies in het leven geroepen. De laatste jaren rezen er evenwel enkele spanningen tussen het Parlement en de rechterlijke macht toen beide een onderzoek voerden over dezelfde onderwerpen (zoals het Transnuklear-dossier).
| 2001 | Parlementaire onderzoekscommissie belast met het onderzoek naar de legale en illegale exploitatie van en de handel in natuurlijke rijkdommen in de regio van de Grote Meren, in het licht van de huidige conflictsituatie en de betrokkenheid van België daarbij. |
| 1997 | Parlementaire commissie van onderzoek betreffende de gebeurtenissen in Rwanda. |
| 1995 | Onderzoekscommissie belast met het onderzoek naar de georganiseerde misdaad in België. |
| 1990 | Onderzoekscommissie belast met het onderzoek van de recente onthullingen over het bestaan in België van een clandestien internationaal inlichtingennetwerk, bekend onder de naam "Gladio". |
| 1988 | Informatiecommissie belast met het onderzoek en de beoordeling van de voorschriften inzake de nucleaire veiligheid, de maatregelen ter voorlichting en bescherming van de bevolking en de evacuatievoorzieningen in geval van verhoogde radioactiviteit op het grondgebied van het Rijk. (Een eerste maal ingesteld in 1986). |
| 1987 | Parlementaire commissie belast met het onderzoek naar de omstandigheden waarin België, rechtstreeks of zijdelings, betrokken zou zijn in de handel en het vervoer van wapens en munitie naar de landen ten aanzien waarvan de regering tot een embargo heeft besloten |
| 1980 | Parlementaire onderzoekscommissie voor de studie van de problemen van de ordehandhaving in het algemeen en meer in het bijzonder betreffende de naleving en de toepassing van de wet van 29 juli 1934 waarbij de private milities verboden worden en waarbij de wet van 3 januari 1933 op de vervaardiging van, de handel in, en het dragen van wapens en op de handel in munitie aangevuld wordt. |
| 1951 | Parlementaire commissie van onderzoek die er mede belast is de bedrijvigheid van de Dienst van het Sequester na te gaan. |
Voor meer informatie
Senaat
Communicatiedienst
1009 Brussel
Tel.: 02/501.78.49 – Fax.: 02/501.79.31
E-mail: [email protected]